Nëse Shtetet e Bashkuara shpresojnë të frenojnë abuzimin me përgjues dhe spiunime nga qeveritë në mbarë botën, do të duhet të monitorojnë edhe sjelljen e tyre.
Kjo është ajo që e bën kaq shqetësues një raport nga New York Times që sugjeron se FBI ishte afër vendosjes së një prej mjeteve më të diskutueshme të hakerimit në botë.
The Times publikoi mbi dhjetëra dokumente të brendshme dhe të dhëna gjyqësore në lidhje me veprimet e FBI-së në lidhje me teknologjinë e njohur si Pegasus – aftësia e zhvilluar nga firma izraelite NSO Group që mund të gjurmojë pajisjet pa një klikim të vetëm nga objektivi. Zbulimet hedhin dyshime mbi përfaqësimet që drejtori i FBI-së, Christopher A. Wray u bëri ligjvënësve gjatë një seance me dyer të mbyllura në fund të vitit të kaluar. Agjencia e tij, pretendoi ai, e bleu teknologjinë vetëm për kërkime dhe zhvillim “për të qenë në gjendje të kuptojë se si njerëzit e këqij mund ta përdorin atë, për shembull”.
Historia e vërtetë duket më shqetësuese. Dokumentet e zbuluara tregojnë mundësinë që zyrtarët besonin se Pegasus mund të luante një rol në hetimet penale.
Që FBI-ja përfundimisht vendosi të mos ecë përpara me planet e saj është qetësuese, por vetëm deri në një pikë. Vendimi erdhi pasi hetimet nga The Post dhe gazetarë të tjerë zbuluan se si regjimet autoritare dhe demokracitë kishin shfrytëzuar teknologjinë e NSO për të përgjuar qytetarët e tyre, duke përfshirë disidentët dhe gazetarët – mes tyre, bashkëpunëtorët e kolumnistit të Postit, Jamal Khashoggi në muajt para vrasjes së tij në një operacion të autorizuar nga Princi i Kurorës Saudite Mohammed bin Salman.
Administrata Biden me të drejtë shtoi NSO së bashku me kompani të tjera të ngjashme në një listë të zezë që e ndalon atë të marrë teknologjitë amerikane.
Problemi është se historia nuk mbaron këtu. FBI ka treguar se flirtimi i saj me spiunëtnuk ka përfunduar.
Ka përdorime të justifikueshme për teknologjinë, në teori: për të penguar terroristët, për shembull, ose për të goditur kartelet e drogës.
Megjithatë, në praktikë, edhe demokracitë e kanë përdorur shumë shpesh për të kapërcyer kufijtë e kushtetutave ose ligjeve të tyre.
Ndërsa teknologjia dhe aftësitë e saj shkojnë përpara normave dhe kufizimeve ligjore, detyra e Shteteve të Bashkuara dhe vendeve të tjera demokratike është të sigurojnë që ata të blejnë dhe përdorin pajsje spiunuese të palëve të treta në një mënyrë që të shmangë cenimin e lirive civile në mbarë botën, për të mos përmendur duke rrezikuar sigurinë e tyre kombëtare.
Mënyra se si ta bëni këtë nuk do të jetë e lehtë ose gjithmonë e qartë, por është thelbësore.
Një strategji e tillë, natyrisht, kërkon që vetë Shtetet e Bashkuara të krijojnë një kornizë të re kundër abuzimit me këto. Zhvillimi i disa rregullave të rrugës është veçanërisht thelbësor për zbatimin e ligjit pasi disa përdorime të departamenteve të spyware-ve ka të ngjarë të fokusohen tek qytetarët amerikanë. Transparenca është një minimum, duke filluar me raportimin e mandatuar, si brenda dhe për ligjvënësit e pastruar në komitetet përkatëse të kongresit, për produktet që janë blerë, si dhe kur dhe si janë përdorur ato. Publiku gjithashtu duhet të dijë se si përdoret spyware. Kufizimet në përdorimin e këtyre mjeteve, në mënyrë ideale për situata të tilla si mbrojtja e sigurisë kombëtare dhe hetimet e terrorizmit vendas, janë gjithashtu të rëndësishëm. Kështu janë kërkesat e miratimit; autoritetet duhet të shkojnë në gjykatë për një urdhër, siç bëjnë kur duan të instalojnë një përgjues.
Edhe me të gjitha këto mbrojtje të vendosura, Shtetet e Bashkuara do të bënin mirë të peshonin se sa fiton realisht nga blerja e përgjuesve jashtë vendit.
Duke vepruar kështu, edhe nga aktorë relativisht të përgjegjshëm, rrezikon t’i japë legjitimitet një industrie që, në tërësi, po e shtyn globin më pranë një epoke mbikëqyrjeje të pakufishme.
Vendet që kanë më shumë gjasa të shfrytëzojnë përhapjen e këtyre teknologjive të reja të spiunazhit nuk janë kombe si ky, disa nga aftësitë e brendshme të të cilëve tashmë mund të rivalizojnë gjithçka që NSO dhe të ngjashmet e saj kanë për të ofruar.
Përkundrazi, fuqitë që mund t’i përdorin ato në mënyrë më agresive janë kombe, disa prej tyre autoritare, që përndryshe do të kufizoheshin në aftësitë e tyre përgjuese. Përpara se organi ligjzbatues i SHBA të mendojë se si mund të blejë dhe përdorë përgjues, duhet të mendojë nëse ai – apo ndonjë vend tjetër – duhet.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
