MENU
klinika

Analiza

Erdogan mund të durojë gjithçka, veç humbjes!

24.12.2022 - 09:00

Vendimi i një gjykate turke më 14 dhjetor 2022, për të burgosur kryebashkiakun e Stambollit Ekrem Imamoglu me dy vjet e shtatë muaj për fyerje të zyrtarëve publikë vjen nga komentet që ai bëri tre vjet më parë.

Por ndikimi i tij do të ndihet në një ngjarje që do të ndodhë pas disa muajsh: zgjedhjet presidenciale turke.

Nëse gjykata e apelit mbështet dënimin e Imamoglu – bazuar në një fjalim të vitit 2019 në të cilin ai dyshohet se e quajti këshillin suprem zgjedhor të Turqisë “budallenj” – figurës së opozitës do t’i ndalohet të mbajë çdo detyrë politike.

Ajo i jep presidentit Rexhep Tajip Erdogan një fitore të dyfishtë: Jo vetëm që do të thotë se Erdogan do të rimarrë kontrollin e Stambollit, por gjithashtu do të parandalojë potencialisht rivalin e tij më të fortë të kandidojë në zgjedhjet e qershorit 2023.

Pavarësisht nëse është i motivuar politikisht apo jo, vendimi i gjykatës mund të mos funksionojë ashtu siç shpresojnë rivalët e Imamoglu – siç duhet ta dijë edhe Erdogani. Rruga e gjatë e presidentit turk drejt dominimit politik filloi me zgjedhjen e tij si kryebashkiak i Stambollit në vitin 1994.

Elita laike, e cila në atë kohë dominonte politikën e Turqisë dhe kishte frikë nga rritja e konservatorizmit fetar të Erdoganit, e ndaloi atë nga politika përmes një vendimi gjykate që e shpalli të burgosur për katër muaj për nxitjen e urrejtjes fetare në një fjalim.

Kjo fjali, në fakt, vetëm sa forcoi mbështetjen e Erdoganit.

Ndoshta në mënyrë të ngjashme, dënimi i Imamoglu u pasua nga mijëra mbështetës që dolën në rrugë në protestë.

Popullariteti i Erdoganit në rënie

Presidenti  është një politikan pragmatik.

Për më shumë se 25 vjet, Erdogan ka ndjekur një strategji të dyfishtë për të forcuar kontrollin e tij të pushtetit: fitimin e legjitimitet duke fituar zgjedhjet duke konsoliduar gjithashtu pushtetin duke përdorur një listë të gjatë metodash autoritare, si burgosja e gazetarëve dhe etiketimi i figurave të opozitës si “terroristë”.

Por zgjedhjet e vitit 2023 vijnë pasi pozita e Erdoganit në Turqi duket më e dobët, me sondazhet që sugjerojnë se ai mund të humbasë ndaj një prej disa sfiduesve të mundshëm, me opozitën që ende nuk ka shpallur se kush do të konkurrojë në zgjedhje.

Zgjedhjet komunale të Stambollit në vitin 2019 rezultuan një pikë kthese në fatin politik të Erdoganit. Imamoglu, kandidati i opozitës së tij kryesore, Partia Popullore Republikane, fitoi kundër kandidatit të Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim të Erdoganit. Erdogan nuk e pranoi humbjen dhe mbështeti anulimin e zgjedhjeve përmes një vendimi të këshillit suprem zgjedhor.

Megjithatë Imamoglu fitoi përsëri me një diferencë edhe më të madhe në zgjedhjet e përsëritura pasuese.

Që nga viti 2019, popullariteti i Erdoganit ka rënë më tej, sipas shumicës së sondazheve publike. Ai tani është më pak i popullarizuar se sa Imamoglu dhe kryebashkiaku i Ankarasë, Mansur Yavas, nga e njëjta parti opozitare.

Një arsye kryesore për problemin e popullaritetit të Erdoganit është kriza e vazhdueshme ekonomike.

Norma vjetore e inflacionit të Turqisë është rritur mbi 80%. Në një sondazh mbarëkombëtar të shkurtit 2021, 50% thanë se varfëria po i bënte të anashkalonin vaktet.

Kriza ekonomike lidhet drejtpërdrejt me sundimin e Erdoganit, i cili ka rezultuar në një ikje truri dhe politika të gabuara financiare, veçanërisht këmbëngulja e tij për të ulur normat e interesit për të ulur inflacionin – një politikë që bie ndesh me atë që do të përshkruanin shumica e ekonomistëve.

Nëse opozita ndjek një strategji të arsyeshme, Erdogan po shkon drejt humbjes në zgjedhjet e qershorit 2023 – nëse votimi ishte i drejtë dhe i lirë.

Por vëzhguesit kanë frikë se ai do të përpiqet të ndryshojë sistemin ose të ndryshojë rregullat për të fituar zgjedhjet dhe për të mbajtur pushtetin për pesë vjet të tjera.

Erdogan tashmë ka punuar për të krijuar një media të pajtueshme, përmes konfiskimit, kapitalizmit mik dhe represionit, duke përfshirë arrestimin dhe burgosjen e gazetarëve.

Në tetor, Erdogan nxori një “ligj të ri të censurës” të miratuar për të kriminalizuar më tej gazetarët dhe për të kontrolluar mediat sociale.

Ai gjithashtu forcoi lidhjet me presidentin rus Vladimir Putin dhe normalizoi marrëdhëniet me Princin e Kurorës të Arabisë Saudite Mohammed Bin Salman dhe Princin e Kurorës së Emirateve të Bashkuara Arabe Mohammed Bin Zayed në një përpjekje për të patur mbështetjen e tyre financiare në prag të zgjedhjeve.

A do të përsëritet historia?

Dhe pastaj është sulmi i drejtpërdrejtë ndaj figurave të opozitës. Nëse Imamoglu dërgohet në burg, ai nuk do të jetë i vetmi politikan më i rëndësishëm në burgjet turke.

Selahattin Demirtas, ish-bashkëkryetari i Partisë Demokratike të Popullit pro-kurd, ka qenë pas hekurave për më shumë se gjashtë vjet. Demirtas mbështeti Imamoglun gjatë zgjedhjeve komunale të vitit 2019 dhe ka kritikuar dënimin e ri gjyqësor kundër tij.

Kjo tregon se çfarë e bën Imamoglu një kërcënim potencial elektoral për Erdoganin: aftësinë e tij për të tërhequr votuesit nga segmente të ndryshme të shoqërisë. Ai mund të marrë votën e pakicës, por vendimtare kurde, duke ruajtur marrëdhënie të forta me politikanët nacionalistë. Ai është nga një parti laike, por ai është në gjendje të recitojë Kuranin publikisht në një uverturë për votuesit fetarë.

Ajo që Erdogan ka frikë është një figurë e opozitës që mund të shërbejë si një kandidat i “çadrës së madhe”.

Kjo e ndihmoi Imamoglun të mposhtë partinë e Erdoganit në Stamboll dy herë në vitin 2019. Brenda pak muajsh, do të shohim nëse ai mund të arrijë të njëjtën arritje në skenën kombëtare – por kjo mund të ndodhë vetëm nëse Imamoglu është ligjërisht në gjendje të kandidojë.

Rreziku për Erdoganin është se nëse burgosja e Imamoglut merret nga popullata e Turqisë si e motivuar politikisht, kjo mund ta bëjë rivalin e tij më popullor.

Nëse po, mund të provojë një rast të historisë që përsëritet në Turqi – vetëm këtë herë, për fatkeqësinë e Erdoganit.

Burimi: The Conversation

Përktheu dhe përshtati: Konica.al