Skizofrenia është një çrregullim psikiatrik kompleks dhe i larmishëm që prek çdo person në mënyra të ndryshme.
Disa njerëz kanë simptoma relativisht të lehta që vijnë dhe shkojnë. Të tjerë përjetojnë simptoma më të rënda dhe të vazhdueshme që ndërhyjnë në jetën e tyre të përditshme.
Kur një person me skizofreni është në gjendje të jetojë një jetë kryesisht të pavarur, të mbajë një punë dhe të mbajë marrëdhënie, gjendja e tyre shpesh quhet “funksionim i lartë”.
Çfarë është skizofrenia me funksion të lartë?
Skizofrenia me funksion të lartë është një term që përdoret kur njerëzit me skizofreni janë në gjendje të funksionojnë mirë në jetën e përditshme pavarësisht nga diagnoza e tyre. Ata mund të kenë simptoma më të lehta, ose mund të kenë zhvilluar mekanizma të mirë përballues pavarësisht se kanë simptoma më të rënda.
Është e rëndësishme të theksohet se “funksionimi i lartë” është një term subjektiv dhe jo një diagnozë klinike. Njerëzit me skizofreni me funksion të lartë mund të përjetojnë ende sfida të rëndësishme dhe kanë nevojë për trajtim dhe mbështetje të vazhdueshme.
Niveli i funksionimit të një personi mund të ndikohet nga një sërë faktorësh, duke përfshirë:
Ashpërsia e simptomave: Njerëzit me simptoma më pak ose më pak të rënda mund të jenë në gjendje të funksionojnë më mirë në jetën e përditshme sesa ata me simptoma më të rënda.
Përgjigja e trajtimit: Ata që marrin trajtimin në kohë dhe të duhur kanë më shumë gjasa të ruajnë funksionimin e mirë. Hulumtimet nga viti 2020 sugjerojnë se ndërhyrja e hershme mund të lidhet me rezultate më të mira afatgjata.
Strategjitë e përballimit personal: Disa njerëz zhvillojnë strategji të forta përballimi që i lejojnë ata të menaxhojnë në mënyrë efektive simptomat e tyre dhe të parandalojnë që ato simptoma të kenë një efekt të madh në jetën e tyre të përditshme.
Rrjeti i fortë mbështetës: Ata me familje dhe miq shumë mbështetës mund të jenë në gjendje të funksionojnë më mirë në jetën e përditshme sesa ata që nuk e kanë këtë mbështetje.
Mungesa e kushteve të tjera të shëndetit mendor ose fizik: Shumë njerëz me skizofreni kanë kushte të tjera të shëndetit mendor ose fizik që e bëjnë më të vështirë funksionimin në jetën e përditshme. Njerëzit që nuk kanë një gjendje tjetër mund të duken më funksionalë.
Simptomat e skizofrenisë me funksion të lartë
Çdo person me skizofreni, pavarësisht nëse konsiderohet funksional “i lartë” apo i ulët, mund të përjetojë të njëjtat lloje simptomash.
Simptomat e skizofrenisë ndahen në simptoma pozitive, negative dhe njohëse.
Simptomat pozitive janë ato që “shtohen” në personalitetin(me fjalë të tjera, ato nuk ishin aty përpara gjendjes). Këto simptoma përfshijnë ato të psikozës, të tilla si:
halucinacione
iluzionet
mendimet dhe të folurit e çorganizuar
sjellja motorike atipike (p.sh., katatonia)
Simptomat negative “heqin” personalitetin dhe përfshijnë pesë fusha kryesore:
alogia (zvogëlimi i numrit të fjalëve të folura)
anhedonia (përvoja e reduktuar e kënaqësisë)
asocialitet (aktiviteti i zvogëluar shoqëror)
largim (aktiviteti i reduktuar i drejtuar nga qëllimi, për shkak të uljes së motivimit)
afekt i mprehtë (vështirësi në shprehjen e emocioneve, të tilla si shprehjet e pakësuara të fytyrës)
Simptomat njohëse mund të përfshijnë probleme me:
fokusi dhe shtrirja e vëmendjes
memorie pune
funksionimin ekzekutiv
Simptomat negative të skizofrenisë janë shpesh më sfiduese për t’u trajtuar sesa simptomat pozitive, kryesisht sepse ato nuk i përgjigjen medikamenteve antipsikotike. Për disa njerëz me skizofreni, këto simptoma negative vazhdojnë, edhe kur simptomat pozitive menaxhohen mirë.
Hulumtimi nga viti 2020 sugjeron se simptomat negative lidhen me perspektivë më të dobët dhe paaftësi afatgjatë. Ndërsa shumë njerëz me skizofreni me funksion të lartë kanë simptoma negative, këto simptoma mund të jenë më pak të rënda.
Skizofrenia me funksion të lartë” është një term që përdoret kur njerëzit me skizofreni funksionojnë mirë në jetë pavarësisht nga diagnoza e tyre. Kjo mund të nënkuptojë se ata mbajnë marrëdhënie të forta personale, kanë një punë të qëndrueshme ose janë në gjendje të jetojnë të pavarur
Por njerëzit me skizofreni me funksionim të lartë ende përjetojnë simptoma, ose vazhdimisht ose herë pas here.
