Pushtimi në shkallë të gjerë i Ukrainës nga Rusia, i nisur një vit më parë, ndryshoi Evropën brenda natës.
Ajo ka vënë në lëvizje ndryshime tektonike në marrëdhëniet politike dhe ekonomike, duke prishur tregjet e energjisë dhe duke përmbysur zinxhirët ekzistues të furnizimit.
Ajo ka sfiduar thelbin e projektit evropian të pas Luftës së Dytë Botërore: paqen.
Sulmi brutal ndaj Ukrainës ka qenë veçanërisht shqetësues për Evropën Lindore, e cila ka kujtime relativisht të fundit të armiqësisë dhe okupimit rus. Kjo shpjegon pse kishte një mbështetje kaq të rëndësishme në rajon për sanksione të rënda ndaj Rusisë, ndihma financiare, ushtarake dhe humanitare për Ukrainën, përforcimin e krahut lindor të NATO-s dhe një pritje të ngrohtë për miliona refugjatë ukrainas.
Megjithatë, ka disa vende në Evropën Lindore që ende ushqejnë simpati çuditëse për Rusinë, pavarësisht se janë përballur me agresionin rus në të kaluarën.
Sllovakia, Bullgaria dhe Hungaria janë spikatur gjatë vitit të kaluar si veçanërisht pro-ruse në qëndrimet e tyre.
Një sondazh i shtatorit i kryer në Sllovaki tregon se shumica e sllovakëve do të mirëprisnin një fitore ushtarake ruse ndaj Ukrainës. Në një studim tjetër të kryer në maj, vetëm 33 për qind e bullgarëve dhe 45 për qind e hungarezëve e perceptuan Rusinë si një kërcënim. Hungaria, Sllovakia dhe Bullgaria gjithashtu priren të tregojnë mbështetjen më të dobët në rajon për sanksionet e Bashkimit Evropian kundër Rusisë, sipas një studimi të Eurobarometrit të kryer në vjeshtën e vitit 2022.
Këto qëndrime janë reflektuar në politikat dhe retorikën e qeverisë.
Bullgaria dhe Hungaria janë të vetmet anëtarë të NATO-s dhe BE-së që kanë refuzuar zyrtarisht dërgimin e armëve në Ukrainë, duke i bërë jehonë besimit se një gjë e tillë do t’i çonte këto vende në konflikt.
Qeverisë së mëparshme të Bullgarisë iu desh të siguronte fshehurazi Kievit me municion dhe karburant, duke e fshehur nga publiku.
Ndërsa qeveria sllovake i ka ofruar ndihmë të guximshme dhe të hapur Ukrainës, duke përfshirë furnizimet me armatim të rëndë, dhe është ndër mbështetësit kryesorë të saj ndërkombëtarisht për sa i përket ndihmës së dhënë si përqindje e produktit të brendshëm bruto (PBB), ajo ka mbajtur anën e Hungarisë kur bëhet fjalë ndaj vendimeve ekonomikisht të pakëndshme, të tilla si ndalimi i naftës i BE-së vitin e kaluar, për të cilin ajo negocioi një përjashtim.
Si Bratislava ashtu edhe Budapesti kanë kërcënuar gjithashtu se do të paguajnë për gazin rus në rubla, pas vendimit të Moskës për të marrë pagesat e gazit vetëm në monedhën e saj.
Administrata hungareze ka shtuar propagandën e brendshme kundër BE-së.
Ndjenjat e vazhdueshme pro-ruse në këto tre vende kanë të bëjnë shumë me historinë e fundit dhe oportunizmin rus.
Tranzicioni nga komunizmi në Evropën Lindore erdhi me pritshmëri të mëdha për liri, demokraci dhe prosperitet, të cilat jo gjithmonë janë përmbushur. Ndjekja e modelit perëndimor të zhvillimit jo vetëm që dështoi në sytë e disa evropianolindorëve, por prodhoi ndjenja të pamjaftueshmërisë dhe zhgënjimit.
Ky zhgënjim krijoi një hapësirë për ndërhyrje malinje të huaja, e mbështetur nga rritja e mediave sociale dhe hapësirave të tjera dixhitale të parregulluara në 15 vitet e fundit. Moska, duke përdorur mjetet e saj të propagandës së Luftës së Ftohtë, përdori me zgjuarsi këto ankthe dhe nostalgji joracionale për “rehatinë” e komunizmit, duke shfrytëzuar idetë e unitetit pan-sllav dhe ngjashmëritë midis gjuhëve, historisë dhe kulturës.
Sigurisht, këto strategji kanë sukses më mirë aty ku ua mundësojnë bazat e dobëta demokratike. Rritja e çmimeve të energjisë, kriza e kostos së jetesës, varfëria dhe inflacioni i lartë gjithashtu kanë ushqyer zhgënjimin popullor dhe kanë nxitur më tej ndjenjat pro-ruse.
Ky nuk është vetëm problemi i Sllovakisë, Bullgarisë dhe Hungarisë, por i BE-së në përgjithësi dhe duhet të zgjidhet.
Kapja pas qëndrimeve të tilla përjetëson përçarjen e gjatë lindje-perëndim brenda BE-së, dobëson vendosmërinë e BE-së për të mbështetur Ukrainën dhe hap derën për taktikat e Rusisë “përça dhe pushto”.
Trajtimi i krizës ekonomike dhe ndryshimi ndërmjet brezave në institucione mund të ndihmojë në zbutjen e disa faktorëve që ushqejnë euroskepticizmin dhe ndjenjat pro-ruse. Por ato nuk janë në asnjë mënyrë një zgjidhje gjithëpërfshirëse.
Propaganda pro-ruse në të gjithë Evropën Lindore (dhe Perëndimore) duhet të trajtohet.
Në të vërtetë, platformat e mediave sociale kanë formësuar mënyrat në të cilat ngjarjet – si pandemia COVID-19 ose lufta në Ukrainë – kuptohen, tregohen dhe mbahen mend.
Kjo është arsyeja pse Moska është fokusuar tek fushata e saj të dezinformimit pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës. Kufizimet e vendosura nga BE në kanalet e saj të propagandës, si RT dhe Sputnik, nuk e kanë kufizuar p♪rhapjen e lajmeve të rreme.
Kremlini jo vetëm që ka kërkuar kanale të reja në internet për të arritur audiencën e synuar, por gjithashtu ka armatosur diplomatët e tij dhe ka zgjeruar një rrjet komentuesish me pagesë në vende të ndryshme evropiane. Në Bullgari, për shembull, një anëtar i lartë i qeverisë së mëparshme zbuloi se figurave publike paguhen 2,000 euro (2,150 dollarë) për të përhapur propagandën pro-Kremlinit në hapësirën publike.
Ka disa gjëra që mund të bëhen. Në Evropë, lufta ka nxjerrë në pah përfitimet e rregullimit të hapësirës së informacionit, mbrojtjen e të dhënave personale, politikat që rrisin transparencën e platformave online dhe kuptimin e algoritmeve dhe moderimin e përmbajtjes.
Fushata ndërgjegjësuese që paralajmërojnë përdoruesit për keqpërdorimin dhe rreziqet e hapësirave online duhet të ndërmerren për të mbrojtur publikun e gjerë, veçanërisht grupet e cenueshme, si të moshuarit, pasi platformat e mediave sociale janë tani një burim dominues informacioni, si dhe një hapësirë për ndërveprim social. .
Brukseli është gjithashtu me vonesë për të miratuar politika për arsimimin dixhital për fëmijët dhe të rinjtë.
Në një studim të vitit 2021, vetëm rreth gjysma e 15-vjeçarëve në BE raportuan se ishin udhëzuar se si të zbulonin informacione të rreme ose të njëanshme, pavarësisht se pandemia ka përshpejtuar prirjen drejt përdorimit të internetit dhe të mësuarit në internet. Ndryshimi i burimeve tradicionale të informacionit, të kuruara më me kujdes, si enciklopeditë dhe revistat, kërkon aftësi të reja, duke përfshirë kontrollimin e fakteve dhe të menduarit kritik, që studentët dhe mësuesit të jenë në gjendje të ‘lundrojnë’ në këtë kompleksitet të ri.
Në të vërtetë, qëndrueshmëria e informacionit mund të duket si një betejë e vështirë, por është thelbësore që BE-ja ta ndjekë atë.
Përhapja e papenguar e gënjeshtrave mund të kërcënojë integritetin dhe sigurinë e kombeve të tëra dhe të dëmtojë një përgjigje efektive të BE-së ndaj luftës në Ukrainë.
Soňa Muzikárová është një ekonomiste politike që fokusohet në Evropën Qendrore dhe Lindore. Ajo aktualisht shërben si këshilltare e lartë e zëvendësministrit të punëve të jashtme të Republikës Sllovake. Ajo ka punuar më parë për Organizatën për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik dhe Bankën Qendrore Evropiane.
Burimi: Al Jazeera
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Një parajsë për Dezinformimin’ në Ballkanin Perëndimor
