Kemi arritur një nga momentet më të rëndësishme në historinë shtatë dekadash të Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut: Suedia dhe Finlanda janë të vendosura t’i bashkohen aleancës, pikërisht kur lufta ruse kundër Ukrainës mbush përvjetorin e saj të parë.
Megjithatë, Turqia — vetëm nga të gjithë anëtarët — po ngadalëson këtë shans jetik. Është koha për të hequr dorë nga kjo pengesë e njëanshme dhe thjesht të thuash “po”.
Vetoja turke, nga presidenti Rexhep Tajip Erdogan, është një dhuratë për një kriminel të urryer lufte, presidentin rus Vladimir Putin.
Në vitin 2009, kur u bëra komandanti suprem i aleatëve të NATO-s, kryeqyteti i parë që vizitova nuk ishte Londra, pavarësisht se Mbretëria e Bashkuar ishte mbështetja më e fortë e përpjekjeve tona kolektive në Afganistan, përveç SHBA-së, as nuk zgjodha të shkoj në Paris, Berlin, Romë. Madrid – as Athina, pavarësisht nga trashëgimia ime greko-amerikane.
Vendi i parë ku shkova ishte Ankaraja, Turqi. Doja të njihja gjithçka që turqit kishin bërë për NATO-n para dhe pas rënies së Bashkimit Sovjetik.
Turqit kishin siguruar trupa, avionë dhe anije për çdo mision të NATO-s për vite me radhë – Afganistan, paqeruajtje në Ballkan, kundërpirateria, siguria kibernetike e kështu me radhë. Nën komandën time, ata siguruan aftësi luftarake për ndërhyrjen e vitit 2011 në Libi, diçka që aleatët e tjerë të mëdhenj zgjodhën ta shmangnin.
Sa herë që kërkoja diçka, ata e bënin.
U bëmë miq të mirë me shefin e mbrojtjes së Turqisë, Ilker Basbug dhe ministrin e Jashtëm Ahmet Davutoglu (dhe më vonë kryeministër). U takova me gjeneralin Hulusi Akar, i cili tani është ministër i mbrojtjes i Ankarasë, dhe vizitova bazat e shumta turke që mbështesin misionet e NATO-s. Dhe unë u takova disa herë me Erdoganin, i cili ishte atëherë kryeministër.
Ai mu duk një individ shumë kokëfortë, i vendosur për të ndjekur çfarëdo drejtimi veprimi që ai mendonte se ishte i duhuri për kombin e tij.
Turqia po merr këtë qëndrim kundërproduktiv për atë që e sheh si mbështetje të kombeve nordike për grupet terroriste në mesin e pakicës kurde të Turqisë, në veçanti refuzimin e tyre për të ekstraduar dhjetëra kurdë të kërkuar nga qeveria. Unë mund ta kuptoj atë.
Qeveritë e të tre kombeve duhet të jenë në konsultim të ngushtë për t’u siguruar që asgjë që bën ndonjë anëtar i aleancës të mos prishë sigurinë e brendshme të një anëtari tjetër. Por Suedia në veçanti i ka dhënë tashmë shumë e shumë lëshime Turqisë gjatë procesit të zgjerimit.
Sfida e madhe për aleancën nuk është terrorizmi: është pushtimi i pandërgjegjshëm i Ukrainës nga Rusia.
Putini vazhdon t’i nënshtrohet Estonisë anëtare të NATO-s, e cila ka një popullsi të konsiderueshme etnike-ruse. Ai vazhdimisht flet për “opsionet e tij bërthamore”, duke kërkuar të frikësojë Evropën në përgjithësi dhe NATO-n në veçanti.
Kjo është ajo që i ka nxitur dy vendet e famshme neutrale të aplikojnë për anëtarësim në NATO.
Të dy kanë luftuar kundër Rusisë gjatë shekujve. Të dy mbetën (të paktën teknikisht) mënjanë gjatë Luftës së Ftohtë, kur një diktaturë brutale sovjetike kërcënoi botën e lirë.
Fakti që ata zgjodhën tani të heqin dorë nga neutraliteti i tyre duhet të japë njëfarë kuptimi se sa seriozisht e marrin kërcënimin e Putinit ndaj rendit global.
Suedia ka një ushtri të teknologjisë së lartë dhe prodhon luftëtarët e gjeneratës së pestë Saab Gripen, të cilat isha i emocionuar që i kisha në operacionet tona mbi Libi. Finlandezët, një komb me vetëm 5 milionë banorë, mund të vendosin qindra mijëra forca luftarake tokësore të trajnuara mirë dhe plotësisht të pajisura në terren në pak javë. Ne i duam ata në ekipin tonë.
Së shpejti, disa anëtarë të NATO-s do të fillojnë të pyesin: “Nëse është një zgjedhje midis Suedisë/Finlandës dhe Turqisë, ndoshta duhet të shohim opsionet tona”.
Ky do të ishte një gabim. Turqia krenohet me ushtrinë e dytë më të madhe në NATO, ka objekte të rëndësishme duke përfshirë bazën ajrore Incirlik dhe pret komandën e përgjithshme të luftës tokësore të NATO-s në Izmir.
NATO ka nevojë që Turqia të vazhdojë të jetë një anëtare aktive dhe pozitive. Ajo gjithashtu duhet të pranojë Finlandën dhe Suedinë.
Askush nuk dëshiron të zgjedhë mes tyre. I takon Erdoganit të sigurojë që kjo nuk duhet të ndodhë.
James Stavridis është një kolumnist i Bloomberg Opinion. Një admiral në pension i marinës amerikane, ish-komandant suprem aleat i NATO-s dhe dekan emeritus i Shkollës së Drejtësisë dhe Diplomacisë Fletcher në Universitetin Tufts, ai është nënkryetar i çështjeve globale në Carlyle Group. Ai është autori më i fundit i “Të rrezikosh të gjitha: Nëntë konflikte dhe thelbi i vendimit”.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë ka në axhendë anëtari nordik i Bashkimit Evropian?
Ç’po ‘kurdis’ Erdogani për hyrjen e dy vendeve në NATO?
