Nuk ka pothuajse një praktikë të shtypjes sovjetike të disidencës që nuk është rikthyer nga regjimi i Vladimir Putinit në Rusi.
Një sërë ligjesh të reja drakoniane kanë kriminalizuar kritikat publike ndaj qeverisë dhe veprimeve të saj – veçanërisht në lidhje me luftën kundër Ukrainës. Opozita politike tashmë zyrtarisht barazohet me tradhtinë.
Kundërshtarët e Kremlinit janë vrarë, helmuar dhe burgosur.
Rusia e sotme numëron më shumë të burgosur politikë të njohur sesa Bashkimi Sovjetik në vitet e tij. Edhe “trajtimi” i detyruar psikiatrik i kundërshtarëve është rikthyer – në vetëm disa raste, deri më tani.
Asnjë nga këto nuk është befasuese. Në fund të fundit, Putin jo vetëm që shërbeu në KGB-në Sovjetike, por, sipas hulumtimeve të reja arkivore, mori pjesë personalisht në kërkimet dhe marrjen në pyetje të disidentëve në Leningradin e viteve 1970.
Por ka një praktikë represive sovjetike që nuk është kthyer ende.
Njëri pas tjetrit, ligjvënësit e lartë rusë kanë bërë thirrje për heqjen e nënshtetësisë së atyre që ata i konsiderojnë tradhtarë – pra rusëve që kundërshtojnë Putinin dhe luftën. Kryetari i parlamentit rus, Vyacheslav Volodin, kohët e fundit u ankua për mungesën e një procedure për ta bërë këtë. “Por unë mendoj se duhet të ketë një të tillë,” shtoi ai.
Një procedurë e tillë ekzistonte në kohët sovjetike – dhe u përdor gjerësisht kundër kundërshtarëve të Kremlinit, të cilët do të kishte qenë shumë i kushtueshëm politikisht t’i mbylleshin.
Rasti më i spikatur ishte ai i shkrimtarit fitues të çmimit Nobel, Alexander Solzhenitsyn. Në shkurt 1974, menjëherë pas botimit në Perëndim të veprës së tij të rëndësishme “Archipelago Gulag”, Solzhenitsyn u arrestua në banesën e tij në Moskë, u dërgua në burgun Lefortovo të KGB-së dhe u akuzua për tradhti. Por Byroja Politike kishte vendosur që burgosja e një autori me famë botërore do të ishte tepër e dëmshme për reputacionin e tij ndërkombëtar – dhe të nesërmen Solzhenitsyn u fut në një avion dhe u dëbua në Gjermaninë Perëndimore. Me një dekret të posaçëm, Presidiumi i Sovjetit Suprem të BRSS anuloi shtetësinë e autorit “për kryerjen sistematike të veprimeve që diskreditojnë titullin e një qytetari të BRSS”.
Taktika u konsiderua efektive – dhe u përsërit në shumë raste deri në fund të sundimit sovjetik.
Midis atyre që u gjykuan të padenjë për shtetësinë sovjetike ishin shkrimtarët Vasily Aksyonov dhe Vladimir Voinovich, muzikantët Mstislav Rostropovich dhe Galina Vishnevskaya, mjeshtri i shahut Viktor Korchnoi, drejtori i teatrit Yuri Lyubimov dhe fizikani dhe avokati i të drejtave të njeriut Yuri Orlov.
Në refuzim të kësaj praktike, kushtetuta e parë post-sovjetike e Rusisë, e miratuar në nismën e Presidentit Boris Yeltsin në vitin 1993, ndalonte shprehimisht heqjen e shtetësisë së kujtdo. Kjo dispozitë ekziston edhe sot.
Por po ashtu edhe ligjet që garantojnë, le të themi, lirinë e shprehjes dhe lirinë e tubimit – kjo nuk e ka ndaluar regjimin e Putinit që t’i mohojë të dyja.
Asgjë nuk e pengon Kremlinin që të trajtojë parimin e shtetësisë me të njëjtin përbuzje.
Në fakt, kjo tashmë është provuar një herë. Në vitin 2014 (viti kur Putin filloi sulmet e tij ndaj Ukrainës) Vladimir Bukovsky, një autor i shquar, disident i epokës sovjetike dhe kritik i Kremlinit, aplikoi në Ambasadën Ruse në Londër për atë që mendonte se do të ishte një rinovim rutinë i pasaportës së tij. Zyrtarët e ambasadës i thanë atij se autoritetet ruse nuk mund ta “konfirmonin” shtetësinë e tij – dhe se për këtë arsye ata duhet ta refuzojnë kërkesën e tij.
Me pak fjalë, ata e kapërcyen ndalimin kushtetues me hile burokratike të stilit sovjetik: shtetësia e Bukovsky nuk u anulua, por thjesht nuk u “konfirmua”.
Nuk ka dyshim se avokatët me përvojë në Kremlin së shpejti do të kuptojnë se si të neutralizojnë mbrojtjen kushtetuese të shtetësisë pa i shkelur ato zyrtarisht.
Mundësia e tyre vjen së shpejti. Më vonë këtë vit, parlamenti rus do të votojë mbi amendamentet e paraqitura nga Putin që do të zgjeronin bazat për anulimin e shtetësisë së shtetasve rusë të natyralizuar.
Diktaturat e barazojnë gjithmonë besnikërinë ndaj vetes me patriotizmin.
Në një botëkuptim të tillë, çdo kundërshtar politik është domosdoshmërisht një “tradhtar” – dhe shtetësia është diçka që duhet dhënë si shpërblim dhe hiqet si ndëshkim sipas dëshirës së regjimit.
Edhe në këtë, Putini ka të ngjarë të ndjekë rrugën sovjetike.
Së shpejti mund të shohim lista të reja të figurave të shquara kulturore dhe politike të konsideruara nga Kremlini se po “diskreditojnë titullin e një qytetari rus”.
Por ne gjithashtu e dimë se si përfundon kjo.
Pak para rënies së regjimit sovjetik, të gjithë atyre që u ishte hequr shtetësia për arsye politike rimorën statusin dhe rifituan të drejtat e tyre. Pas vitit 1991, shumë nga ish-“joqytetarët” – duke përfshirë Solzhenitsyn, Rostropovich dhe Lyubimov – u kthyen në Rusi.
Sot ekziston një rrugë me emrin e Solzhenicinit dhe një monument për të në qendër të Moskës; Dyshoj se shumë njerëz do ta mbanin mend emrin e zyrtarit sovjetik (Nikolai Podgorny) i cili nënshkroi urdhrin për anulimin e shtetësisë së tij në 1974.
Siç tha një shkrimtar tjetër i famshëm Kornei Chukovsky, “Në Rusi duhet të jetosh një kohë të gjatë, atëherë diçka do të ndodhë”.
Ai i referohej zhvendosjeve historike sizmike që ndodhin periodikisht.
Megjithatë, në dekadat e fundit, ritmi i ndryshimit është përshpejtuar shumë – dhe transformimi i radhës mund të vijë në çdo moment.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Diktatori i fundit” kundërshtoi Putinin dhe tani…
“Ukraina është më afër se kurrë njohjes së pavarësisë së Kosovës!”
