Duke dëgjuar shumë zyrtarë dhe ministra të qeverisë që flisnin për ekonominë globale muajt e fundit, kam ndjerë frikën e tyre të brendshme për t’u dukur të vetëkënaqur. Bota është e pasigurt dhe e fragmentuar, thonë ata. Ka rreziqe për një ulje të vështirë. Rivalitetet e fuqive të mëdha minojnë perspektivat. Ne përballemi me një botë të goditjeve të shpeshta negative të ofertës. Dhe gjërat janë aq të këqija sa po jetojmë një “polikrizë”.
Përfundimi i pashmangshëm, të gjithë pajtohen me zell, është se tani është koha për vigjilencë. Unë e kuptoj plotësisht pse po dëgjojmë këtë kor shqetësimi, sepse askush nuk dëshiron të imitojë raportin e pranverës së vitit 2006 të FMN-së për stabilitetin financiar global. Pak përpara krizës globale financiare, Gerd Häusler, atëherë drejtor i fondit për tregjet ndërkombëtare të kapitalit, tha se stabiliteti në tregjet financiare ishte “aq i mirë sa bëhet” me “rezistencë të përmirësuar ndjeshëm”. Ishte një vlerësim i sinqertë, por katastrofikisht i gabuar.
Megjithatë, kam simpati të madhe për vendimin e Häusler për të përshkruar me saktësi ekonominë globale në vend që të mbulojë shpinën e tij. Pra, në këtë frymë, është e rëndësishme të theksohet se ekonomia globale në vitin 2023 deri më tani ka ecur goxha mirë dhe shumë më mirë se ç’duhej. Këtu janë pesë arsye të rëndësishme për të qenë të gëzuar.
Nëse shikoni ekonomitë më të mëdha në botë – Kina, SHBA, BE, India, Japonia, Britania e Madhe dhe Koreja e Jugut – asnjëra nuk është në recesion (në kundërshtim me parashikimet) në një kohë kur Rezerva Federale ka rritur normat e interesit të SHBA-së me pesë përqind pikë. Kjo është e pazakontë dhe pozitive, tha Adam Posen, kreu i Institutit Peterson të Ekonomisë Ndërkombëtare. Qëndrueshmëria në pothuajse 70 për qind të ekonomisë globale së bashku me mungesën e ndonjë shqetësimi financiar në ekonomitë e mëdha në zhvillim e bën të pamundur një krizë financiare në të gjithë sistemin, më tha ai. Pse atëherë ka kaq shumë errësirë përreth? “Ne të gjithë kemi frikë të tingëllojmë arrogantë dhe me vetëbesim të tepruar,” tha Posen.
Arsyeja e dytë për të qenë më të lumtur për ekonominë globale buron nga një nga dobësitë e përsëritura shpesh – se bota po vuan nga një sërë goditjesh negative të ofertës. Kjo është e vërtetë, por goditjet pakësohen. Vështirësitë globale në lëvizjen e mallrave po zhduken me shpejtësi, me indeksin e presionit të zinxhirit të furnizimit të Bankës Federale të Rezervës së Nju Jorkut tani shumë nën mesataren e tij historike. Në një tregues të veçantë, një gjurmues i Institutit të Kielit i proporcionit të mallrave në anijet stacionare me kontejnerë që presin të hyjnë në porte tani është kthyer gjithashtu në nivele normale.
Europa, veçanërisht, mund të mirëpresë një goditje pozitive në çmimet më të ulëta të gazit natyror. Shpejtësia dhe solidariteti i përgjigjes së saj ndaj shantazhit të gazit natyror të Vladimir Putinit gjatë dimrit siguroi që askush të mos ngrinte, dritat qëndruan ndezur dhe konsumi i energjisë ra ndjeshëm. E gjithë kjo erdhi pa një recesion. Krahasuar me parashikimet e dhjetorit nga Banka Qendrore Evropiane, çmimi aktual i tregut i gazit gjatë tre viteve të ardhshme është më shumë se 70 për qind më i ulët dhe pothuajse 10 për qind më i ulët se parashikimet e marsit të bankës qendrore. Çmimet e qëndrueshme më të ulëta të gazit nga sa pritej në fillim të këtij viti do t’i lejojnë Evropës të ketë të ardhura më të larta, konsum më të lartë dhe inflacion më të ulët, duke e bërë detyrën e BQE-së më të lehtë.
Nëse të dhënat kanë qenë gjerësisht elastike, askush nuk duhet të jetë naiv në lidhje me rreziqet ekonomike të marrëdhënieve gjithnjë e më të tensionuara politike midis Kinës dhe SHBA-së. Antagonizmi i ndërsjellë ka potencialin të ndajë botën në blloqe tregtare, duke i detyruar kombet të marrin anën e tyre dhe të dyfishojnë prodhimin me joefikasitet të madh. Por lëvizjet e fundit – veçanërisht fjalimet nga Janet Yellen, sekretare e Thesarit të SHBA-së dhe Ursula von der Leyen, presidente e Komisionit Evropian – kanë kërkuar të sigurojnë Kinën se as nuk po përpiqet të shkëputë ekonominë e saj nga prodhuesi më i madh në botë dhe as të ndalojë rrugën e Kinës drejt prosperitetit. Në mënyrë inkurajuese, vërejtjet e Yellen u bënë jehonë nga Jake Sullivan, këshilltari i sigurisë kombëtare i Joe Biden, të enjten. Ky është përparim dhe ul një rrezik të madh.
Dalja e Kinës nga politika e saj zero-kovid ofron arsyen e katërt për ta parë vitin 2023 me njëfarë optimizmi. Ekonomia e saj u rrit me një normë vjetore prej 4.5 për qind në tremujorin e parë, më shpejt se sa pritej, me konsumin familjar dhe shërbimet e brendshme në krye. Edhe pse zyrtarët e FMN-së këtë muaj zgjodhën të theksojnë aspektet negative të këtij ribalancimi, konsumi i brendshëm kinez më i lartë është pikërisht ajo që komuniteti global i ka kërkuar Pekinit për dekada. Ai rrit standardet e jetesës, zvogëlon shanset për një krizë të tepruar të investimeve dhe u jep kinezëve më shumë për të humbur nëse qeveria e tyre vendos në një rrugë agresioni ushtarak.
Arsyeja përfundimtare e gëzimit është paksa e paqartë për ekonomitë importuese të naftës. Në fillim të këtij muaji, vendet e OPEC+ ranë dakord të ulin prodhimin e naftës me 1 milion fuçi në ditë, duke e çuar çmimin e naftës së papërpunuar Brent nga rreth 77 dollarë për fuçi në 85 dollarë menjëherë. Ajo demonstroi një kartel të sigurt të naftës, i gatshëm për të ndjekur një politikë të parë saudite në kurriz të klientëve të saj në mbarë botën. Çmimi i naftës tani është ulur përsëri në 77 dollarë për fuçi. Si një kartel që përballet me konsumatorin, nuk ka asgjë më të mirë sesa ta shohësh atë ose të paaftë për të zbatuar kuotat e tij të prodhimit ose të paaftë për të kontrolluar çmimin global. Dobësia në Opec+ është e mirë për konsumatorët e naftës dhe ekonominë globale.
Nuk ka dyshim se viti 2023 do të sjellë lemza të mëtejshme ekonomike. Stresi i mëtejshëm bankar, një ngërç politik në SHBA mbi tavanin e borxhit të saj dhe inflacioni bazë i vazhdueshëm i lartë janë rreziqe të rëndësishme. Por viti ka nisur mirë, sigurisht më mirë se sa pritej. Peizazhi ekonomik global në vitin 2023 tani është befasues këndshëm. Kjo është diçka për të festuar.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Financial Times“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“AlJazeera”: Çfarë e pret botën në 2023?
‘Lufta’ e perëndimit për naftë do testohet në 2023!
