Nga Marsela Shytia
Dikur partitë margjinale, radikale të krahut të djathtë janë tani tre partitë më të njohura në pothuajse gjysmën e 27 vendeve anëtare të BE-së, paralajmëron “Bloomberg”. Me kundërshtimin e imigracionit, abortit, maskave dhe vaksinimeve: Partitë e ekstremit të djathtë po fitojnë “terren” në të gjithë Evropën, duke kapërcyer një valë pakënaqësie të shkaktuar nga pandemia dhe një rritje drastike në koston e jetesës. Po flasim për parti të ndryshme, nga ato me rrënjë neo-naziste deri tek populistët e stilit të Donald Trump. Ata kanë të përbashkët se po bëhen gjithnjë e më me ndikim. “Politikanët evropianë që kanë menduar prej kohësh se parti të tilla nuk janë të rrezikshme, ata e nënvlerësuan situatën”, thotë Jiri Pehe, drejtor i Universitetit të Nju Jorkut në Pragë. Këmbanat e alarmit po bien në Bruksel.
Rreziku për Europën
Dy zgjedhje shumë të rëndësishme do të mbahen së shpejti, në Poloni më 15 tetor dhe në Sllovaki më 30 shtator. Nacionalistët janë gjithashtu në rrugën e duhur për të fituar zgjedhjet në Austri dhe Belgjikë vitin e ardhshëm. Në Gjermani, AfD e ekstremit të djathtë është tani partia e dytë më e fortë. Në Greqi, në zgjedhjet e qershorit, Demokracia e Re konservatore mbajti pushtetin me një fitore bindëse, por edhe tri parti të ekstremit të djathtë morën vota të mjaftueshme për të hyrë në parlament. Vox e ekstremit të djathtë të Spanjës nuk mori aq sa pritej në zgjedhjet e korrikut, por Partia Popullore konservatore tha se do të bënte aleancë me ta. Nga ana tjetër, Italia ka tashmë qeverinë më të djathtë që nga Lufta e Dytë Botërore. Trendi nuk kufizohet vetëm në Evropë, thotë agjencia “Bloomber”: me çdo aktakuzë të re, mbështetja për planet e Trump për t’u kthyer në Shtëpinë e Bardhë bëhet më e fortë. Në Argjentinë, një i huaj nga e djathta ekstreme, që premtoi të mbyllte bankën qendrore, fitoi muajin e kaluar në një votim përpara zgjedhjeve presidenciale. Në Poloni dhe Hungari, Ligji dhe Drejtësia e Jaroslaw Kaczynski dhe Viktor Orban janë në fuq. Autoritetet polake dhe hungareze po sfidojnë Brukselin dhe Berlinin. E megjithatë, edhe me ta, u shfaq më shumë e drejta se e djathta, me parti më të vogla që po forcohen me pakënaqësinë e votuesve.
Ndihma për Ukrainën
Më parë ata vunë në dyshim karantinimin dhe vaksinimin, tani ata janë të shqetësuar për të ndihmuar Ukrainën. “Problemi i emigracionit është përkeqësuar dhe tranzicioni i gjelbër po shkatërron politikën liberale sepse po shkatërron mirëqenien dhe standardet e jetesës së njerëzve,” thekson Martin Helme, kreu i Partisë Popullore Konservatore të Estonisë, i cili është konsideruar “qen besnik” i Putin. Ish-ministri i financave estoneze dëshiron të ndalojë ardhjen e refugjatëve nga Ukraina dhe të detyrojë ata që tashmë janë në vend të largohen. Ai dëshiron të ruajë Estoninë për estonezët. “Sistemi politik nuk do të mbijetojë nëse elita vendos t’ua bëjë jetën e njerëzve ferr,” thotë ai. Në Poloni, PIS në pushtet kontestohet nga Konfederata e Lirisë dhe Pavarësisë edhe më e krahut të djathtë, një koalicion katërvjeçar i tre partive më të vogla, i cili kundërshton mundësinë për t’u bërë pjesë e një qeverie koalicioni. Në Sllovaki, në prag të zgjedhjeve të 30 shtatorit, ish-kryeministri Robert Fico është favorit, i cili premtoi të vërë veton ndaj sanksioneve “të pakuptimta” kundër Rusisë që dëmtojnë anëtarët e BE-së.
“Zemra” e BE-së
Kërcënimi i krahut të djathtë po prek edje qeverinë gjermane, e cila po ndryshon strategjinë e saj për t’u përqëndruar më shumë në ekonomi dhe më pak në tranzicionin e gjelbër. AfD tashmë merr rreth 20 për qind të mbështetjes në sondazhe. Zgjedhjet e ardhshme federale janë në Gjermani pas dy vitesh, por zgjedhjet rajonale në tre shtete gjermane nga ish-RDGJ vitin e ardhshëm mund të sjellin fitoren e AfD-së. Para zgjedhjeve për Parlamentin Evropian verën e ardhshme, udhërrëfyesit kryesorë për disponimin e evropianëve do të jenë rezultatet e zgjedhjeve në Sllovaki, Poloni dhe Holandë, thotë analisti Hugo Brennan. Pavarësisht rritjes së ekstremit të djathtë, ai beson se qendra politike do të mbetet forca dominuese.
