“Një ditë të bukur mund të zgjohemi dhe të shohim se Rusia nuk është më këtu”, tha kryeministri armen Nikol Pashinyan për “prezencën ruse” në territorin e vendit të tij dhe në Kaukazin e Jugut për gazetën italiane “La Repubblica”. Armenia, vendi më i varfër në Evropë, një ish-republikë sovjetike e vendosur në shpatet e Kaukazit midis Azerbajxhanit, Turqisë dhe Iranit si një ishull i krishterë i izoluar në një mjedis mysliman dhe një nga aleatët dhe mbështetësit më besnikë të Rusisë, po ndryshon prioritetet e politikës së jashtme dhe aspiratat e saj. Dashuria ka marrë fund dhe një tjetër aleat i Putinit dëshiron të zgjidhet nga “lidhja” ruse. Jerevani po largohet nga ish-patronët e tij të Moskës, duke kërkuar mënyra për strehim dhe mbrojtje në Perëndim. Armenia është pjesë e të gjitha integrimeve ekonomike dhe ushtarake pro-Moskës, por tani ajo po kërkon një rrugëdalje nga ky shtrëngim. “Gabimi më i madh strategjik ishte vendimi që siguria jonë varet nga Rusia, që ia lamë sigurinë tonë atyre”, pohon hapur Pashinyan, duke përsëritur se tani vendi ka problemet e veta, ndaj po shkëputet nga Rusia.
Stërvitjet me SHBA
Kujtojmë se ushtria ruse ka “ruajtur” kufirin armen me Turqinë që nga rënia e BRSS, por muajt e fundit rusët kanë tërhequr një pjesë të trupave të tyre dhe i kanë transferuar në frontin ukrainas. Edhe pse është anëtare e paktit ushtarak rus CSTO (Organizata e Traktatit të Mbrojtjes Kolektive) me disa shtete post-sovjetike, e cila në popull quhet “NATO e xhepit rus”, Armenia do të mbajë për herë të parë, nga 11 deri më 20 shtator, stërvitje të përbashkëta me ushtrinë amerikane. Për më tepër, në fillim të këtij viti, Pashinyan anuloi manovrat e vendeve të CSTO që duhej të zhvilloheshin në Armeni. Kujtojmë se Pashinyan kërkoi reagimin e forcave të CSTO-së kur filloi konflikti i ri Azerbajxhano-Armen, sepse Statuti i tyre, si dhe neni 5 i NATO-s, nënkupton që anëtari i sulmuar duhet të ndihmohet. Rusia refuzoi, duke u justifikuar se Azerbajxhani nuk sulmoi Armeninë, por parashtetërorin e Nagorno-Karabakut dhe se në atë rast neni nuk mund të aktivizohet.
Nagorno-Karabakhu
Megjithatë, kjo kthesë nuk është as e rastësishme dhe as e papritur. Armenia ndihet e tradhtuar nga Rusia, sepse nuk donte t’i vinte ndihmën e pritur në vitin 2020, kur lufta me Azerbajxhanin u ndez sërish mbi Nagorno-Karabakun, territorin që Armenia mori në luftën e viteve ’90. Turqia e ndihmoi drejtpërdrejt Azerbajxhanin ushtarakisht dhe politikisht, dhe Armenia, megjithëse e priste, nuk mori një ndihmë të tillë nga Rusia. Pas kësaj, në Moskë u nënshkrua një marrëveshje paqeje, sipas së cilës forcat ruse duhej të ruanin grykën e Lachinsky, i vetmi komunikim midis Armenisë dhe pjesës tjetër të Nagorno-Karabakut që ata ende e kontrollonin, por Azerbajxhani me kalimin e kohës pushtoi disa zona të tjera dhe kontrollon rrugën. Në Jerevan, ata thonë se ka mungesë ushqimore, pasi ushtria e Azerbajxhanit sulmon autokolonat e ndihmave nga Armenia. Prandaj, në Jerevan, Rusia akuzohet se është pasive, i butë ndaj Azerbajxhanit për të ruajtur marrëdhëniet e tij të mira me Turqinë për shkak të problemeve që ka në Ukrainë dhe në marrëdhëniet e tij me Perëndimin dhe se nuk mund të sigurojë dhe mbrojë më interesat armene në asnjë mënyrë.
Rusia pa miq
Moska, natyrisht, reagoi me shumë “dhimbje” ndaj deklaratës së Nikola Pashinyanit, kështu që mediat pro-regjimit në Rusi akuzojnë Perëndimin për nxitjen e ndjenjave anti-ruse në Armeni. Prandaj, Pashinyan iu drejtua vendeve të tjera, veçanërisht Francës, me të cilën Armenia ka pasur tradicionalisht marrëdhënie të mira dhe diasporën më të madhe. Megjithatë, po bëhet gjithnjë e më e dukshme se Rusia po humbet një tjetër aleat në zonën post-sovjetike, ku hapësira e saj po ngushtohet gjithnjë e më shumë për shkak të agresionit kundër Ukrainës. Vendet e Azisë Qendrore janë gjithnjë e më shumë nën ndikimin e Kinës dhe Turqisë, Gjeorgjia po i kërkon BE-së statusin e kandidatit dhe dëshiron të anëtarësohet në NATO, Moldavia ka marrë statusin e kandidatit dhe pret një datë për negociata, dhe tani, Armenia po i kthen shpinën.
