Globalizimi ka kaluar një kohë të vështirë kohët e fundit. Në mbarë botën, zinxhirët e furnizimit në kohë vuajtën nga tarifat e ashpra. Mbylljet e Covid-19 dhe kufizimet e udhëtimit shkaktuan shqetësime të mëtejshme. Tani, lufta në Ukrainë dhe sanksionet ndaj kompanive ruse po i bëjnë gjërat edhe më keq. Inflacioni dhe rritja e çmimeve kanë bërë që energjia dhe ushqimi të jenë më të shtrenjta. Klientët e zakonshëm, veçanërisht të varfërit, po vuajnë.
A po shpërbëhet rendi botëror? A ia vlen të ruhet status quo-ja? Bota po ndryshon dhe kuptimi ynë për globalizimin duhet të ndryshojë gjithashtu, sipas Moritz Schularick, president i Institutit gjerman të Kielit për Ekonominë Botërore.
Fokusi i globalizimit nuk mund të jetë më në shtrydhjen e fitimit më të madh të mundshëm nga zinxhirët e vlerës globale. Ai gjithashtu duhet të marrë parasysh “besueshmërinë e tyre dhe implikimet e tyre politike,” shkroi ai në një botim që shoqëronte një diskutim të organizuar nga Fondacioni Federal i Kancelarit Helmut Schmidt (BKHS). “Do të jetë një rend i ri ekonomik botëror në krahasim me atë që jemi mësuar në 30 vitet e fundit dhe do të na sfidojë”.
Me fjalë të tjera, ndërkohë që ende gëzojnë shumë nga përfitimet e globalizimit, vendet duhet të shmangin të bëhen shumë të varura – ose të cenueshme ndaj – tregtisë me vende që nuk janë miq të ngushtë, diçka që lufta e Rusisë në Ukrainë ka treguar në qendër të vëmendjes.
Ribërja e globalizimit, nga këndvështrimi gjerman
Gjermania, në veçanti, bëri tre baste të mëdha që nuk po shpërblehen siç ishte planifikuar, thotë Schularick: vazhdimi i rritjes përmes tregtisë kineze, energjia e lirë nga Rusia dhe shpenzimet minimale të mbrojtjes nën ombrellën mbrojtëse të Amerikës.
Të tre këto po kthehen të ndjekin ekonominë më të madhe të Evropës tani, argumenton ai. Megjithatë, ka vend për shpresë pasi Gjermania ka potencial të madh për t’u përmirësuar në shumë fusha. E rëndësishmja, ajo duhet të shikojë përpara, jo prapa.
Leksioni i 4 dhjetorit në Muzeun e Komunikimit në Berlin mblodhi së bashku një audiencë të madhe për të folur për çështjen e ndërlikuar. Schularick, i cili është gjithashtu profesor i ekonomisë, drejtoi diskutimin që u fokusua në energjinë e rinovueshme, Kinën dhe integrimin më të ngushtë të biznesit evropian.
Në kërkim të zgjidhjeve mes problemeve
Koha për gazin e lirë rus ka mbaruar. Gjermania dhe pjesa tjetër e Evropës duhet të përqendrohen në ndërtimin e kapaciteteve të energjisë së rinovueshme. Ndërkohë, duhet të sigurohen burime të reja energjie jo-ruse për të mbajtur gjërat në punë. Jo vetëm që kjo do të jetë më e mirë për mjedisin, siç po diskutojnë aktualisht delegatët e COP28 në Dubai. Energjia e pastër është gjithashtu shpesh energji lokale.
Më e komplikuar është marrëdhënia e Gjermanisë me Kinën. Schularick inkurajon zyrtarët qeveritarë që të shikojnë më nga afër politikat e tyre të jashtme dhe të sigurisë. Ata duhet të jenë më të qartë se kush janë miq dhe kush jo.
Kina paraqet një sfidë të madhe, jo aq sepse është kaq e fortë, por sepse ekonomia e saj është dobësuar pas një sërë pengesash. Kjo do të thotë më pak kompani kineze që blejnë eksporte gjermane të teknologjisë së lartë. Kjo gjithashtu do të thotë se Kina ka të ngjarë t’u drejtohet prodhuesve të saj si një mënyrë për t’u rritur dhe eksportuar rrugën e saj për të dalë nga problemet. Kjo do ta bëjë atë një konkurrent të drejtpërdrejtë me Gjermaninë, thotë Schularick. Për kompanitë gjermane që bëjnë biznes në Kinë “vitet e majme kanë mbaruar”.
Për ta kundërshtuar këtë, Gjermania dhe pjesa tjetër e BE-së duhet të bashkohen. Kjo përfshin më shumë dixhitalizim dhe forcimin e Bashkimit Bankar Evropian. Tregu i brendshëm evropian gjithashtu duhet të liberalizohet dhe të lejohet të rritet më shpejt. Është një treg i madh, thjesht duhet të përdoret më mirë.
Një listë detyrash më afër shtëpisë
Një biznes i vetëm, apo edhe një degë e tërë e industrisë, nuk mund të bëjë shumë përparim vetëm. Për të bërë një ndryshim të vërtetë, bizneset duhet të punojnë me qeveritë për të planifikuar suksesin, thotë Schularick.
Ky është një paralajmërim në kohë pasi shumë vlerësime për rritjen e prodhimit të brendshëm bruto (PBB) të Gjermanisë për vitin 2024 janë nën 1%. Por si mund të binden njerëzit për nevojën për ndryshime rrënjësore?
“Unë mendoj se ne kemi nevojë për një rrjet më të mirë midis akademisë dhe politikës,” tha Schularick për DW, “veçanërisht për këto çështje globale”. Pikërisht këtu ai sheh Berlinin që ka mbetur prapa vendndodhjeve si Londra, Parisi apo Uashingtoni. Gjermania ka shumë rregulla për të shmangur krizën, por nuk është e përgatitur me aftësitë e menaxhimit të krizës për t’u përballur kur lind një krizë, thotë ai.
“Duhet të ndërtojmë këtë infrastrukturë intelektuale në Berlin, me think tank, me media, me kërkime dhe shkencë, në mënyrë që të mund të parashikojmë më mirë se çfarë po ndodh në botë në të ardhmen”.
Siguria globale kundrejt efikasitetit ekonomik
Kjo mund të duket paksa abstrakte. Më konkretisht, një riorganizim i globalizimit mund të nënkuptojë të kesh ose të sjellë në shtëpi disa kapacitete prodhuese për të siguruar furnizime. Mund të nënkuptojë gjithashtu lënien pas disa industrive me energji intensive.
Për kompanitë, kjo do të thotë diversifikim në drejtim të prodhimit dhe shitjes së mallrave ose shërbimeve, duke siguruar gjithashtu burime të lëndëve të para. Këto janë të gjitha ndryshime të mëdha që do të përmbysnin dekada të ndërvarësisë.
Megjithatë, Schularick është me shpresë. Gjatë dy dekadave të fundit, globalizimi dha përparimin ekonomik dhe megjithëse mund të kishte bërë më mirë, shumë njerëz gëzonin përfitimet e tij.
Megjithatë, bota nuk është më paqësore apo më e qëndrueshme se 20 vjet më parë. Dhe është ky dështim që ka nevojë për ribalancim. Në të ardhmen, do të duhet të ketë një shkëmbim ndërmjet efikasitetit dhe sigurisë. Pyetja është: “Çfarë çmimi jemi të gatshëm të paguajmë për më pak efikasitet?”
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Pasojat e globalizmit
Ekonomistët dhe teoritë përballë krizës së COVID-19
