Bashkimi Europian ka dhënë subvencione bujqësore të mëdha për kompanitë e më shumë se dhjetëra miliarderësh midis viteve 2018 dhe 2021, raporton Guardian, duke përfshirë kompanitë e zotëruara nga ish-kryeministri çek Andrej Babiš dhe biznesmeni britanik Sir James Dyson.
Miliarderët ishin “përfituesit përfundimtarë” të lidhur me 3.3 miliardë euro (2.76 miliardë £) të ndihmave bujqësore të BE-së gjatë këtij katërvjeçari, pavarësisht se mijëra fermat e vogla u mbyllën, sipas një analize të të dhënave zyrtare, por të paqarta nga shtetet anëtare të BE-së.
17 “përfituesit përfundimtarë” që u shfaqën në listën e pasurisë të Forbes për vitin 2022 përfshijnë Babiš, ish-kryeministrin çek i cili u shpall i pafajshëm në shkurt për mashtrim të lidhur me subvencionet bujqësore; Dyson, magnatin britanik të aspiratorëve që argumentoi se Britania duhet të largohej nga BE-ja dhe kompanisë së tij iu dhanë pagesa para Brexit; dhe Guangchang Guo, një investitor kinez që zotëron klubin e futbollit Wolverhampton Wanderers. Përfitues të tjerë miliarderë të fondeve të taksapaguesve të BE-së përfshijnë Clemens Tönnies, magnatin gjerman të mishit që pranoi se “kishte gabuar” për Vladimir Putin në vitin 2022; Anders Holch Povlsen, entuziastin danez për ri-kthimin në natyrë dhe pronarin privat në Britani; dhe Kjeld Kirk Kristiansen, prodhuesin danez të lodrave dhe ish-CEO-në e Lego.
“Është çmenduri,” tha Benoît Biteau, një fermer organik francez dhe deputet për të Gjelbrit në parlamentin e kaluar evropian. “Shumica dërrmuese e fermerëve po luftojnë për të mbijetuar.”
BE-ja i jep një të tretën e buxhetit të saj të tërë fermerëve përmes politikës së saj të përbashkët bujqësore (Cap), e cila ndan para në bazë të sipërfaqes së tokës që një fermer zotëron, në vend që të merret parasysh nëse ata kanë nevojë për mbështetje.
Por rregullat e rrepta të privatësisë, kërkesat e dobëta për transparencë dhe zinxhirët e komplikuar të pronësisë së kompanive do të thotë se ka pasur pak mbikëqyrje mbi se kush merr paratë. Në një studim të porositur nga komiteti për kontrollin buxhetor të parlamentit evropian në vitin 2021, studiuesit nga Qendra për Studimet Politike Evropiane (Ceps) gjetën se është “aktualisht de facto e pamundur” të identifikohen përfituesit më të mëdhenj përfundimtarë të fondeve të BE-së me besim të plotë.
Për të bërë një vlerësim sa më të saktë, studiuesit lidhën të dhënat mbi përfituesit e subvencioneve bujqësore nga çdo shtet anëtar me një bazë të dhënash tregtare të kompanive. Duke punuar prapa nga përfituesit, ata identifikuan njerëzit që zotëronin të paktën 25% të një kompanie në çdo hap të zinxhirit të pronësisë për të zbuluar “përfituesit përfundimtarë”.
Në disa raste, studiuesit nuk arritën të ndjekin paratë sepse ato shkuan në organe rajonale që shpërndanin paratë.
Analiza shqyrtoi personin natyror përfundimtar në fund të një zinxhiri kompanish, tha Damir Gojsic, një studiues i tregjeve financiare që bashkëshkroi raportin e Ceps dhe përditësoi analizën për Guardian. “Idealisht, do të përqendroheshit te milionerët, por nuk ka një listë të milionerëve atje.”
Gojsic zbuloi se 17 miliarderë kishin marrë ndihma bujqësore nga BE-ja përmes kompanive që ata i zotëronin krejtësisht ose pjesërisht gjatë katërvjeçarit. Shuma totale e parave e lidhur me miliarderët ishte 3.3 miliardë euro, por zinxhiri i kompanive ishte shumë kompleks dhe i pasaktë për të peshuar shumën sipas pjesës së pronësisë së tyre, tha ai.
Shkencëtarët kanë kritikuar “nxitjet e çuditshme” në Cap që nxisin fermerët të shkatërrojnë natyrën. Ata vlerësojnë se 50%-80% e subvencioneve bujqësore të BE-së shkojnë për bujqësinë e kafshëve, në vend që për ushqime që do ishin më të mira për shëndetin e njerëzve dhe planetit.
“Na nevojitet një kalim i shpejtë në ushqim për një të ardhme më të shëndetshme dhe subvencione janë leva më e madhe ekonomike për ndryshim,” tha Paul Behrens, një studiues për ndryshimin global në Universitetin e Leidenit, i cili nuk ishte i përfshirë në studim.
Ai tha: “Pabarazia në Cap është ekstreme dhe ky punim e thekson përsëri sa shumë pronarët më të pasur të tokave vazhdojnë të bëhen më të pasur nga subvencionet. Edhe pse transparenca në Cap ka përmirësuar me kalimin e kohës, sasia e punës hetuese të nevojshme për të zbuluar se si shpenzohet paratë e taksapaguesve është e habitshme.”
Shumica e 17 miliarderëve nuk iu përgjigjën kërkesave për koment. Disa prej tyre refuzuan të komentojnë.
Dyson shkroi një letër për Guardian vitin e kaluar duke argumentuar se ai “nuk ka mbështetur kurrë bazën e Cap”. Një zëdhënës për Dyson Farming tha se familja kishte investuar 140 milion £ në përmirësimin e qëndrueshëm të fermave dhe tokave të saj, përveç kostos së tokës, e cila “e tejkalon çdo pagesë subvencioni” që merr Dyson Farming Ltd. Ata thanë: “Kompanitë e saj gjithashtu kanë kontribuar me disa qindra miliona funte në taksat dhe tarifat e BE-së.
“Fermat tani punësojnë më shumë se 250 njerëz dhe përdorin agri-teknologji dhe inovacion për të mbështetur sigurinë ushqimore të Britanisë. Vetëm në vitin 2023, Dyson Farming prodhoi në mënyrë të qëndrueshme 40,000 tonë grurë, 12,000 tonë patate dhe 750 tonë boronica britanike jashtë sezoneve, duke shmangur kilometrat ajrorë dhe ndikimin në karbon të frutave të importuara nga jashtë.”
Thomas Dosch, kreu i çështjeve publike në Tönnies, tha se kompania mbështeste një “ri-orientim” të politikës bujqësore evropiane që fermerët që punonin në mënyra miqësore me mjedisin të kompensoheshin për humbjen e të ardhurave. “Asnjë subvencion nuk duhet të paguhet për sasinë e produkteve ose si bonuse sipas hektarit,” tha ai.
Një opsion tjetër do të ishte të ndëshkoheshin sjelljet e dëmshme për mjedisin duke imponuar kosto të larta, shtoi ai. “Megjithatë, nëse kjo do të çonte në rritje të çmimeve të ushqimit dhe ndoshta madje edhe në mungesa ushqimore, mendoj se kjo do të ishte politike e papranueshme.”
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
36 investigime në Ballkanin Perëndimor, mban rekord Maqedonia e Veriut
Prodhimi që mund të nxitet nga kriza e çmimeve
