Tuberkulozi (TB), dikur i quajtur konsumi, është një sëmundje shumë infektive që prek kryesisht mushkëritë.
Aktualisht, është shkaku i dytë infektiv i vdekjes, pas COVID-19.
Tuberkulozi zakonisht është i shërueshëm – dhe i parandalueshëm – në kushtet e duhura.
Cilat janë simptomat e tuberkulozit?
Disa njerëz që marrin Mycobacterium tuberculosis, bakteri që shkakton TB, nuk përjetojnë simptoma. Kjo gjendje njihet si TB latente. TB-ja mund të qëndrojë e fjetur për vite përpara se të shndërrohet në sëmundje aktive të TB-së.
TB aktiv zakonisht shkakton shumë simptoma. Ndërsa simptomat zakonisht lidhen me sistemin e frymëmarrjes, ato mund të prekin pjesë të tjera të trupit, në varësi të vendit ku rriten bakteret e tuberkulozit.
Simptomat e shkaktuara nga TB në mushkëri përfshijnë:
kollë që zgjat më shumë se 3 javë
kollitja me gjak ose pështymë (gëlbazë)
dhimbje gjoksi
Simptomat e përgjithshme të tuberkulozit përfshijnë:
lodhje e pashpjegueshme
dobësi
ethe
të dridhura
humbje oreksi
humbje peshe
Së bashku me simptomat e përgjithshme, TB që përhapet në organe të tjera mund të shkaktojë gjithashtu:
gjak në urinë dhe humbjen e funksionit të veshkave, nëse TB prek veshkat
dhimbje dhe ngurtësi në shpinë, spazma muskulore dhe parregullsi kurrizore nëse TB prek shtyllën kurrizore
nauze dhe të vjella, konfuzion dhe humbje e vetëdijes, nëse TB përhapet në tru
Çfarë e shkakton tuberkulozin?
Një bakter i quajtur Mycobacterium tuberculosis shkakton TB. Ekzistojnë një shumëllojshmëri e llojeve të TB-së dhe disa prej tyre janë bërë rezistente ndaj ilaçeve.
Bakteret e tuberkulozit transmetohen përmes pikave të infektuara në ajër. Sapo këto pika të hyjnë në ajër, kushdo afër mund t’i thithë ato. Dikush me TB mund të transmetojë bakteret përmes:
teshtitjes
kollitjes
duke folur
duke kënduar
Njerëzit me sistem imunitar që funksionon mirë mund të mos përjetojnë simptoma të TB-së, edhe nëse i kanë kontraktuar bakteret. Ky njihet si infeksion latent ose joaktiv i TB. Rreth një e katërta e popullsisë së botës ka TB latente.
TB-ja latente nuk është ngjitëse, por mund të bëhet sëmundje aktive me kalimin e kohës. Sëmundja aktive e TB-së mund t’ju bëjë të sëmureni, dhe ju gjithashtu mund ta përhapni atë te të tjerët.
Si trajtohet tuberkulozi?
Shumë infeksione bakteriale përmirësohen pas një ose dy javësh trajtimi me antibiotikë, por TBC-ja është e ndryshme.
Njerëzit e diagnostikuar me sëmundje aktive TB në përgjithësi duhet të marrin një kombinim të medikamenteve për 6 deri në 9 muaj. Nëse nuk e përfundoni kursin e plotë të trajtimit, ka shumë të ngjarë që infeksioni i tuberkulozit të kthehet. Një infeksion i rikthyer mund t’i rezistojë ilaçeve të mëparshme, kështu që shpesh është shumë më e vështirë për t’u trajtuar.
Mjeku mund të përshkruajë medikamente të shumta sepse disa shtame TB janë rezistente ndaj llojeve të caktuara të barnave. Kombinimet më të zakonshme të medikamenteve për sëmundjen aktive të TB përfshijnë:
izoniazid
ethambutol (Myambutol)
pirazinamide
rifampinë (Rifadin, Rimaktan)
rifapentinë (Priftin)
Këto medikamente të veçanta mund të ndikojnë në mëlçi, kështu që njerëzit që marrin ilaçe kundër tuberkulozit duhet të jenë të vetëdijshëm për simptomat e dëmtimit të mëlçisë, të tilla si:
humbje oreksi
urinë e errët
ethe që zgjat më shumë se 3 ditë
nauze ose të vjella të pashpjegueshme
verdhëz, ose zverdhje të lëkurës
dhimbje barku
Njoftoni menjëherë mjekun nëse përjetoni ndonjë nga këto simptoma. Ata zakonisht do të kontrollojnë mëlçinë me analiza të shpeshta të gjakut gjatë marrjes së këtyre medikamenteve.
Vaksinimet
Një vaksinë kundër tuberkulozit, e quajtur vaksina e bacilit Calmette-Guérin (BCG), përdoret kryesisht në vendet me prevalencë të lartë të TB. Kjo vaksinë funksionon më mirë për fëmijët sesa për të rriturit.
Nuk përdoret gjerësisht, sepse rreziku i TB mbetet i ulët. Vaksina gjithashtu mund të ndërhyjë në testet e lëkurës për TB dhe të shkaktojë një rezultat fals pozitiv.
