Amerikanët janë jashtëzakonisht të turpëruar me borxhe, me bilancet e kartave të kreditit që vjedhin titujt e gazetave, ndërsa inflacioni ushqehet me çeqet e pagave. Por ka një ‘fëmijë të ri’ në bllokun e financave.
Industria e ashtuquajtur “blej tani, paguaj më vonë” (BNPL) është duke pushtuar Shtetet e Bashkuara. Numri i amerikanëve që kanë përdorur modelin e huadhënies, i cili është shumë i popullarizuar në Australi, është rritur 300% çdo vit që nga viti 2018, sipas Bloomberg.
Kompanitë BNPL si Afterpay, Klarna dhe Affirm pretendojnë se modeli është financiarisht gjithëpërfshirës për njerëzit që nuk mund të kenë akses në format tradicionale të kredisë.
Por avokatët e konsumatorëve argumentojnë se modeli është i nënrregulluar dhe paraqet rreziqe për konsumatorët. “Në realitet, është një mënyrë që konsumatorët të mbledhin shumë borxhe në pak kohë, pa e ditur”, tha Elyse Hicks, këshilltare për politikat e konsumatorit në Americans for Financial Reform. Nëse sektori vazhdon të rritet, ai mund të vendosë një brez të rinjsh amerikanë në një kurth borxhi.
Rritja e BNPL në SHBA
Ndërsa kompanitë e ndryshme të sektorit mund të ndryshojnë pak, shërbimet BNPL lejojnë një konsumator të paguajë për një artikull ose shërbim në katër këste pa interes për një periudhë kohore, zakonisht dy javë. BNPL është e pranishme kudo në internet, por gjithashtu ka filluar të prezantohet në dyqane.
Ndërsa BNPL filloi të rritet përpara Covid-19, ndryshimi i lidhur me pandeminë në shpenzimet e konsumatorit në tregtinë elektronike dhe mallrat me pakicë nxiti rritjen e sektorit. Sipas një studimi nga firma e shërbimeve të IT dhe konsulencës Accenture dhe e porositur nga Afterpay, blerjet e BNPL u rritën me 230% që nga fillimi i 2020.
Vlerësimet e përdorimit ndryshojnë, por studime të ngjashme tregojnë se një e treta deri në gjysmën e amerikanëve kanë përdorur shërbimet BNPL. Sektori ka depërtuar në popullatat më të reja më shumë se kushdo tjetër.
Disa kompani të shërbimeve të teknologjisë dhe financiare janë duke kërcyer në bandwagon. Në qershor, Apple u bë lojtari më i fundit kryesor që shpalli shërbimin e vet BNPL.
Bli (më shumë) tani, (nuk mund) të paguaj më vonë
Kompanitë si Klarna dhe Affirm shpesh ofrojnë shërbimet e tyre të kredisë pa interes, me këste, si çlirim për konsumatorët nga industria e kartave të kreditit dhe huadhënësit e tjerë grabitqarë.
Por përdoruesit, veçanërisht të rinjtë, tashmë po krijojnë borxhe. Arsyet janë si psikologjike ashtu edhe rregullatore.
Mbrojtësit e konsumatorëve theksojnë se aftësia e konsumatorëve për të blerë produkte me pagesa në rritje duket se i bën njerëzit të blejnë më shumë – dhe më shumë sesa mund të përballojnë.
Konsumatorët interpretojnë pagesat e ndara si më të përballueshme, dhe si rezultat, priren të braktisin karrocat e tyre të blerjeve më pak dhe të blejnë më shpesh. Në të vërtetë, kjo është arsyeja pse tregtarët janë të gatshëm të paguajnë tarifat prej 2% deri në 8% të shërbimeve të BNPL, që është më shumë se sa ngarkojnë kompanitë e kartave të kreditit.
Sipas Hicks, premtimi i përballueshmërisë së shërbimeve BNPL është një iluzion. “Kjo po i kushton konsumatorëve shumë më tepër para se sa ndoshta do të kishte nëse ata thjesht përdornin kartën e tyre të kreditit”, tha ajo për DW.
Përdoruesit tashmë kanë filluar të humbasin pagesat dhe të pendohen për blerjet e tyre. Sipas Credit Karma, pothuajse 40% e përdoruesve të BNPL thonë se kanë humbur të paktën një pagesë.
Shërbimet BNPL në përgjithësi nuk paguajnë interes si kartat e kreditit, por ato ngarkojnë tarifa ose gjoba të tjera kur përdoruesit humbasin një pagesë. Pagesat e vonuara madje mund të shkaktojnë tarifa të mbitërheqjes në llogarinë bankare të blerësit.
Të rinjtë duket se janë më të ndjeshëm. Kompania private e këshillave financiare dhe investuese Motley Fool zbuloi se pothuajse 50% e të rinjve që përdorin BNPL bënë një pagesë me vonesë ose pësuan një tarifë me vonesë – më së shumti nga çdo grupmoshë.
Ndryshe nga kartat e kreditit, mund të jetë e vështirë të gjurmosh se çfarë saktësisht i detyrohet. Nëse përdoruesit marrin hua të shumta BNPL në të njëjtën kohë, ata mund të futen shpejt në telashe.
Në përgjithësi, shumë konsumatorë duket se janë të hutuar nga BNPL. Një sondazh zbuloi se rreth një e treta e përdoruesve të BNPL nuk e kuptojnë mirë shërbimin.
Chemareea Biggs është një person që ra në një kurth borxhi pasi grumbulloi kredi BNPL. Pas humbjes së shumë vendeve të punës gjatë pandemisë, ajo nuk ishte në gjendje të paguante kredinë “pay-in-4” të Affirm për biletat e avionit, duke shkaktuar një spirale borxhi. “Më mungoi një pagesë dhe atëherë gjërat filluan të shkojnë keq”, tha ajo për Bloomberg.
I njëjti shërbim, rregullim i ndryshëm
Një pjesë e arsyes pse kurthe të borxhit të konsumatorëve janë madje të mundshme është se shërbimet BNPL janë kryesisht të parregulluara.
Konsumatorët kanë mbrojtje të shumta nga huadhënësit tradicionalë, si kompanitë e kartave të kreditit, sipas Aktit të Vërtetës në Huadhënie (TILA). Por huadhënësit e BNPL janë në gjendje të anashkalojnë TILA-n sepse ligji mbulon vetëm kreditë që ndahen në pesë pagesa ose më shumë. BNPL ndalon në katër pagesa të ndara.
Hicks tha për DW se “shumë nga kompanitë blej-tani-paguaj-më vonë nuk duan që kjo të shihet si hua. Sepse nëse shihet si një hua ose një linjë kredie, atëherë i përshtatet një prej rregulloreve.”
Skirting TILA do të thotë që kompanitë BNPL kanë më pak përgjegjësi ligjore për t’u siguruar që përdoruesit mund të paguajnë kredinë. Disa shërbime mund të bëjnë kontrolle të lehta krediti për artikujt me bileta të mëdha, por në pjesën më të madhe huatë jepen pa pyetje.
Ndërsa shërbimet specifike të BNPL mund t’i ndalojnë përdoruesit derisa të paguhet borxhi i tyre, ata nuk pengohen të marrin hua nga kompani të tjera BNPL. Kompanitë BNPL paraqesin lehtësinë me të cilën konsumatorët mund të përdorin produktet e tyre si përfshirje financiare për ata që janë të ndaluar nga kreditimi tradicional.
Por sipas një studimi nga agjencia amerikane e raportimit të kredisë konsumatore TransUnion, përdoruesit e BNPL në fakt priren të kenë më shumë karta krediti, karta shitjeje me pakicë, kredi me këste ose produkte të tjera krediti sesa “popullsia aktive e kredisë së përgjithshme”.
Ndërkohë, një studim tjetër zbuloi se gati një e pesta e klientëve të BNPL e përdorën shërbimin vetëm pasi kishin maksimizuar kartën e tyre të kreditit.
Taylor Roberson, këshilltar federal i politikave në grupin e avokimit të konsumatorit, Qendra për Huadhënien e Përgjegjshme, tha për DW: “Një nga aspektet më pozitive të produktit ka të bëjë me potencialin që konsumatorët që paguajnë në kohë të kenë atë histori pagese të regjistruar pozitivisht në kredinë e tyre. Dhe ndoshta këtu përfundojnë përfitimet.”
Problemi është, shpjegoi Roberson, aktualisht konsumatorët nuk shpërblehen nga agjencitë e vlerësimit të kredisë për pagimin e kredive BNPL në kohë, pjesërisht sepse këtyre huadhënësve nuk u kërkohet të raportojnë të dhënat e tyre si huadhënësit e tjerë.
Por edhe kur kompanitë BNPL zgjedhin të raportojnë të dhënat e tyre, përdoruesit mund të zbulojnë se rezultati i tyre i kreditit pësoi një goditje nëse humbasin një pagesë.
Roberson dhe avokatë të tjerë të konsumatorëve besojnë se një zgjidhje është që BNPL të rregullohet nga TILA dhe të mbikëqyret nga Byroja e Mbrojtjes Financiare të Konsumatorit (CFPB). Në të vërtetë, CFPB hapi një hetim në industri në fund të vitit të kaluar dhe gjetjet e tij pritet të informojnë grupet e konsumatorëve në vijim.
“Këto janë në thelb karta krediti për sa i përket asaj që thonë statutet dhe rregulloret. Kështu që ne mendojmë se ato duhet të rregullohen si të tilla,” përfundoi Roberson.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Deutsche Welle
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
