Marrëdhëniet ekonomike të SHBA-së me Arabinë Saudite kanë qenë të ngushta për pjesën më të madhe të një shekulli. Origjina e emrit të kompanisë më të madhe të naftës në botë tregon shumë: Saudi Aramco rrjedh nga “Arabian American Oil Company”.
Tensionet SHBA-Saudite gjithashtu kanë shkuar shumë prapa, me embargon e naftës të viteve 1970 të udhëhequra nga Arabia Saudite një shembull i spikatur. Por në thelb, ekzistonte një bazë e fortë për bashkëpunimin midis konsumatorit më të madh të energjisë në botë dhe një mbretërie të Lindjes së Mesme me rezerva gjigante nafte.
Po bëhet gjithnjë e më e qartë se mund të ndodhë një zhvendosje tektonike. Pas minimit të ndikimit saudit mbi tregun global të naftës duke rritur investimet në rezervat e gazit natyror dhe argjilorit më herët në vitet 2000, SHBA-të tani po përqafojnë si kurrë më parë një zhvendosje drejt energjisë së pastër. Kjo ka dëmtuar bazën fillestare për marrëdhëniet ekonomike.
Në krye është shtytja e fundit e Riadit për një ulje të madhe të prodhimit të naftës OPEC+, një lëvizje që ka ndezur një grindje të tensionuar diplomatike me Shtëpinë e Bardhë. Dhe ndërsa përçarja SHBA-Saudite zgjerohet, Kina ka thelluar lidhjet e saj jo vetëm me sauditët, por edhe me ekonomitë në të gjithë rajonin e Gjirit Persik – duke rritur perspektivën e një rikalibrimi të madh gjeostrategjik.
Ndërsa Presidenti Joe Biden flet për një “betejë midis autokracisë dhe demokracisë”, Kina nuk ka një axhendë ideologjike që do të shqetësonte Arabinë Saudite. Dhe ndërsa ka bërë investime të mëdha në energjinë e rinovueshme, Pekini nuk është pjesë e ndonjë kryqëzate kundër karburanteve fosile, me Kinën që vazhdon të financojë termocentrale me qymyr në të gjithë botën në zhvillim.
Kina është partneri më i madh tregtar i Arabisë Saudite dhe një burim investimesh në rritje ndërsa Princi i Kurorës Mohammed bin Salman ndjek planin e tij të rizhvillimit të Vizionit 2030 – një iniciativë që përshtatet mirë me Iniciativën Brez dhe Rrugë të Presidentit Xi Jinping.
Kina ka mbështetur projekte të mëdha, duke përfshirë një lidhje hekurudhore me shpejtësi të lartë midis Jeddah dhe Medinës dhe Kompleksin Detar Ras Al-Khair. Tregtia dypalëshe arriti në mbi 65 miliardë dollarë që nga viti 2020, krahasuar me më pak se 20 miliardë dollarë për flukset SHBA-Saudite, sipas të dhënave të përpiluara nga Instituti gjerman Mercator për Studimet e Kinës.
“MBS vazhdon të demonstrojë preferencën e tij për angazhimin global që është transaksional, i ngjashëm me mënyrën se si Kina dhe Rusia përgjithësisht angazhohen në botë. Problemi është se kjo nuk është tradicionalisht se si Uashingtoni e drejton politikën e jashtme,” thotë Jonathan Panikoff, një drejtor në Këshillin Atlantik i cili më parë ka shërbyer në zyrën amerikane për inteligjencën kombëtare.
Vitin e kaluar, Arabisë Saudite iu dha statusi i vëzhguesit në Organizatën e Bashkëpunimit të Shangait, një grup ndërkombëtar sigurie i udhëhequr nga Kina që fillimisht u fokusua në Azinë Qendrore, por tani po zgjerohet drejt Lindjes së Mesme. Udhëtimi i parë i Xi jashtë Kinës që nga goditja e kovidit, e pa atë të marrë pjesë në një samit të SCO-së muajin e kaluar dhe spekulimet janë shtuar se ai mund të vizitojë Arabinë Saudite këtë vit ose vitin e ardhshëm, pasi mori një ftesë në mars.
Kina ka investuar gjithashtu në një varg portesh përgjatë rrugëve detare midis saj dhe Lindjes së Mesme për të siguruar tregtinë me rajonin, si dhe lidhjet tokësore nëpërmjet Pakistanit – megjithëse kjo është përballur me sfida.
“Elitat politike dhe të biznesit saudite e perceptojnë gjithnjë e më shumë Kinën si një superfuqi në zhvillim dhe presin që ajo të mbetet një destinacion kryesor për eksportet e tyre të energjisë për të ardhmen e parashikueshme, duke e bërë jetike kultivimin e marrëdhënieve strategjike me fuqinë në rritje”, tha Naser Al-Tamimi, një ekonomist politik në Institutin Mercator, shkroi në një raport të fundit.
Përpara luftës aktuale midis administratës Biden dhe mbretërisë saudite, llogaritja ishte se Riadi po kërkonte një ekuilibër midis Pekinit dhe Uashingtonit. Ajo që do të jetë e rëndësishme për t’u monitoruar në muajt e ardhshëm është nëse ky vlerësim fillon të ndryshojë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Bloomberg
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Karta e fundit që Amerika do luajë kundër OPEC
A do të bëhet Amerika Arabia Saudite e gazit natyror?
A po ekzagjeron Arabia Saudite potencialin e saj të prodhimit të naftës?
