Duke forcuar korridoret alternative të tranzitit, Moska shpreson të kundërshtojë shtrëngimin e sanksioneve ekonomike perëndimore dhe kufizimet e tranzitit të miratuara si përgjigje ndaj sulmit të gjithanshëm të Rusisë ndaj Ukrainës. Një nga perspektivat më të rëndësishme për Rusinë në këtë drejtim është forcimi i bashkëpunimit detar dhe tranzit me Iranin në Detin Kaspik. Për këtë qëllim, “Porti verior i Iranit i Noshahr ka mirëpritur anijen e parë ruse të ngarkesave roll on/roll off (Ro-Ro) në 21 vjet” (Press TV, 4 maj), dhe dërgesën e parë që kalon transit Rusi-Iran-Indi rruga multimodale kalonte përmes portit të Astrakhanit, veçanërisht në pjesën Solyanka (Rusi); portet e Bandar Abbas dhe Chabahar (Iran); dhe Nhava Sheva Port (Indi) (shih EDM, 13 korrik). Përveç kësaj, “Irani dhe Rusia kanë arritur një marrëveshje fillestare për nisjen e një sipërmarrjeje të përbashkët të ndërtimit të anijeve në Detin Kaspik” (Pars Today, 17 qershor). Në këtë proces, Ali-Akbar Safaei, kreu i Organizatës së Porteve dhe Detare iraniane, pas një takimi me zëvendësministrin rus të Transportit Dmitry Azarov në Teheran, njoftoi gatishmërinë e Moskës për të lejuar anijet iraniane të kalojnë përmes lumit Vollga (MANA, 10 tetor). Ky zhvillim është i fundit në një numër lëvizjesh të dizajnuara për të zgjeruar bashkëpunimin e transportit dhe tranzitit midis Iranit dhe Rusisë në Detin Kaspik, të cilat janë rritur që nga fillimi i luftës së Kremlinit kundër Ukrainës. Para kësaj, Rusia nuk lejonte që anijet e huaja, përfshirë ato iraniane, të kalonin nëpër lumin Vollga dhe as të përdornin Kanalin Vollga-Dan. Në fakt, autoritetet ruse e konsiderojnë këtë lumë si një rrugë ujore të brendshme dhe për arsye të sigurisë kombëtare, Moska nuk lejoi anijet e huaja të kalonin përmes Vollgës dhe kanaleve të tij ekzistuese brenda territorit rus. Prandaj, anijet iraniane duhej të transferonin kontejnerët e tyre në anijet ruse në portin e Astrakhanit, në mënyrë që dërgesat të mund të arrinin destinacionin e tyre përfundimtar brenda Rusisë ose të lëviznin përpara në Detin e Zi përmes Kanalit Vollga-Don.
Nëse një marrëveshje e tillë bëhet përfundimtare dhe më pas zbatohet, gjë që nuk është aq e largët duke pasur parasysh gjendjen aktuale të marrëdhënieve midis Teheranit dhe Moskës, Irani do të ketë akses në lumin më të gjatë në Evropë, i cili fillon në Tver Oblast (rreth 400 kilometra në veri i Moskës) dhe përfundon në Astrakhan (Rusia jugore) në bregun verior të Detit Kaspik, duke kaluar nëpër 15 rajone ruse, duke përfshirë Samara, Nizhny Novgorod, Kazan dhe Volgograd. Në të vërtetë, anijet iraniane do të jenë në gjendje të përdorin Kanalin Volga-Don, i cili siguron lidhjen më të shkurtër të lundrueshme midis Detit Kaspik dhe Mesdheut, nëpërmjet Detit Azov dhe Detit të Zi.
Megjithatë, mbeten disa paqartësi dhe sfida për zbatimin e plotë të kësaj marrëveshjeje. Si fillim, gjatësia mesatare e kohës për lundrim të përshtatshëm në Kanalin Volga-Don është vetëm 200 ditë në vit, pasi zakonisht ngrin nga nëntori deri në prill. Prandaj, në kushtet më optimiste, anijet iraniane do të mund të kalojnë përmes kanalit vetëm duke filluar nga maji 2023.
Një sfidë tjetër e rëndësishme është fakti se anijet tregtare me një kapacitet mallrash që tejkalon 5000 tonë nuk do të mund të kalojnë nëpër lumin Vollga dhe Kanalin Vollga-Don për shkak të cektësisë së ujit në disa vende. Aktualisht, kapaciteti transportues i Iranit në Detin Kaspik pa anije të tilla është i kufizuar. Prandaj, pas marrëveshjes për dhënien e lejes për anijet iraniane për të kaluar Vollgën, Rusia pritet të nënshkruajë kontrata të reja për shitjen e një numri anijesh me një kapacitet maksimal 5000 tonë, madje edhe anije të përdorura, në Iran, gjë që do të çojë në të ardhura të konsiderueshme për kompanitë e ndërtimit të anijeve në Astrakhan dhe zona të tjera përreth Vollgës. Në të vërtetë, ambasadori iranian në Rusi, Kazem Jalali, ka njoftuar se “Linjat e anijeve të Detit Khazar të vendit po negociojnë me Rusinë për të blerë mallra dhe anije Ro-Ro për t’i përdorur përgjatë linjave të Detit Kaspik për të zgjeruar tregtinë midis dy vendeve”.
Duke i shtuar vështirësive të sipërpërmendura, shumica e kanaleve të lumit Vollga nuk janë riparuar apo edhe gërmuar që nga rënia e Bashkimit Sovjetik, duke rritur rrezikun e aksidenteve serioze dhe duke i bërë pjesë të lumit të pakalueshme për të gjitha anijet, përveç atyre më të vogla dhe më të lehta. Përveç kësaj, mungesa e madhe e gërmimit ka bërë që ujërat të bëhen më të cekëta, gjë që ka rritur vështirësinë e lëvizjes së anijeve përmes Vollgës dhe Kanalit Vollga-Don. Për këtë arsye, Denis Vitsnarovsky, nënkryetari i divizionit të ndërtimit dhe riparimit të kapitalit të FSUE Rosmorport, njoftoi kohët e fundit se “projekti për rindërtimin e Kanalit Detar Vollga-Kaspiane do të fillojë në 2023–2024, me përfundimin e tij deri në vitin 2028. Fusha e gërmimit është vlerësuar paraprakisht në 15 milionë bcm [miliardë metra kub]. Qëllimi kryesor i programit është të sigurojë kalimin e sigurt të anijeve me një rrymë deri në 4.5 metra”. Të paktën fillimisht, duket se tarifat që do të shoqëronin miratimin e të drejtave tranzite të anijeve iraniane për të kaluar përmes Vollgës dhe Kanalit Vollga-Don mund të mbulonin një pjesë të konsiderueshme të shpenzimeve të parashikuara për rindërtimin dhe pastrimin e këtyre rrugëve ujore nga Rusia.
Të gjitha këto zhvillime nënvizojnë qartë vëmendjen më serioze të Rusisë për të forcuar tregtinë detare dhe lidhjet e anijeve me Iranin në Detin Kaspik. Duket se zyrtarët rusë, në kushtet aktuale të sanksioneve perëndimore dhe kufizimeve të tranzitit, kanë rënë dakord të japin lëshime dhe të demonstrojnë njëfarë fleksibiliteti me Iranin për çështjet për të cilat ata nuk ishin të gatshëm para luftës. Bashkëpunimi për ndërtimin e hekurudhës Rasht-Astara, dërgimi i anijeve ruse Ro-Ro në portet iraniane, shitja e anijeve në Iran në Detin Kaspik dhe gatishmëria e Moskës për të lejuar kalimin e anijeve nën flamurin iranian në Lumi Vollga dhe Kanali Vollga-Don demonstrojnë qartë qasjen e Kremlinit, gjë që mund të forcojë me të vërtetë lidhjet politike dhe ekonomike midis Teheranit dhe Moskës në nivele të paprecedentë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Pse Perëndimi nuk duhet të presë ‘ndihmë’ nga Arabia Saudite
