Arritja e qasjes universale në energji elektrike është thelbësore për zgjidhjen e shumë sfidave globale të zhvillimit. Teknologjitë e decentralizuara të energjisë së rinovueshme kanë dalë si një zgjidhje e zbatueshme. Ndërmarrjet e vogla dhe të pastra të energjisë të quajtura mini-rrjete janë një pjesë kryesore e enigmës.
Ato janë rrjete të bazuara në komunitet që gjenerojnë dhe shpërndajnë energji në pikën e konsumit. Dhe ato mund të jenë mënyra me kosto më efektive për të ofruar qasje në më shumë se një të tretën e 1.1 miliard njerëzve në mbarë botën të cilët ende nuk kanë furnizim me energji elektrike, sipas analizave të reja nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë (IEA).
Megjithatë, mini-rrjetet janë ende një pasojë e shumë qeverive dhe mbështetësve të tyre financiarë në Afrikë dhe Azi. Dëshmitë sugjerojnë fuqimisht se ky botëkuptim duhet të ndryshojë nëse bota do të arrijë Objektivin e Zhvillimit të Qëndrueshëm (SDG) 7 – qasje në energji moderne, të përballueshme, të pastër dhe të besueshme për të gjithë deri në vitin 2030.
Analiza e re gjeohapësinore e IEA-së, në një skenar të “Energjisë për të gjithë”, tregon se për të siguruar qasje universale të energjisë elektrike në 1.3 miliard njerëz deri në vitin 2030 (një numër që përfshin rritjen e parashikuar të popullsisë), mini-rrjetet do të jenë teknologjia më e lirë për lidhjen e 450 milion njerëzve , dy të tretat e të cilëve jetojnë në Afrikën nën-sahariane.
Megjithatë, politikat dhe investimet aktuale do të lënë më shumë se 670 milion njerëz globalisht pa qasje në energji elektrike në vitin 2030. Tetëdhjetë për qind e këtyre njerëzve jetojnë në zonat rurale të Afrikës nën-sahariane, duke kufizuar rreptësisht perspektivat e zhvillimit.
Mini-rrjetet janë veçanërisht të përshtatshme për mbylljen e këtij boshllëku, sidomos në zonat e largëta të pambuluara nga infrastruktura e rrjetit, duke ofruar një mundësi elektrifikuese, e cila mund të jetë më e shpejtë dhe më e përballueshme sesa shtrirja e rrjetit kryesor.
Për më tepër, mini-rrjetet kanë aftësinë për të hedhur themelet për zhvillim në zonat rurale, ku më shumë se katër të pestat e botës së pandryshuar jetojnë duke fuqizuar aktivitete ekonomike si bujqësia, biznesi dhe industria e vogël. Këto “përdorime produktive” mund të sigurojnë të ardhura të qëndrueshme në mini-rrjetin, duke ulur kështu koston e energjisë elektrike për familjet.
Në rastin e IEA-së “Energjia për të gjithë”, mini-rrjetet do të kërkonin një investim total prej rreth 300 miliard dollarë deri në 2030 ose 20-25 miliard dollarë çdo vit. Por për të arritur këtë investim potencial, qeveritë duhet të vendosin korniza ekonomike dhe politike për të tërhequr zhvillues mini-rrjete, në mënyrë që ata të mund të krijojnë ekonomi të shkallës dhe të tërheqin borxhin e nevojshëm tregtar që zakonisht mbështet infrastrukturën energjetike.
Në veçanti, kjo do të thotë të krijosh siguri për planet e elektrifikimit rural – duke përfshirë përcaktimin e planit të planifikuar të rrjetit të centralizuar – dhe mbi regjimet e tarifave dhe subvencioneve.
Për të siguruar që mini-rrjetet të kenë një model biznesi të qëndrueshëm, kërkohet gjithashtu punë për të stimuluar kërkesën për energji elektrike nga komunitetet rurale. Familjet e varfra shpesh nuk mund të përballojnë ose nuk kanë qasje në pajisje, përtej ndriçimit bazë dhe komunikimit.
Rritja e konsumit të energjisë mund të arrihet përmes shërbimeve të mini-rrjeteve që shesin shërbimet e energjisë elektrike, në vend të kilovatëve për orë, tek familjet, duke financuar pajisje së bashku me lidhjet. Ky është një model i zakonshëm i biznesit për kompanitë e sistemit diellor në shtëpi, të aktivizuara nga pagesat e telefonit celular.
Për më tepër, ankorimi i mini-rrjeteve në sektorët e përdorimit produktiv gjithashtu rrit çështjen e tyre të biznesit, duke siguruar një burim të kërkesës dhe të ardhurave të qëndrueshme. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për bujqësinë.
Zgjerimi i elektrifizimit rural dhe fuqizimi i bujqësisë, nga ujitja me energji diellore në magazinimin e ftohtë deri në përpunim, mund të arrihet në mënyrë efektive me mini-rrjetet, me shumicën e kostos së investimeve të kompensuar nga rritja e prodhimit vendor të ushqimit.
Ndërkohë që politikat janë gjithashtu të nevojshme për të siguruar infrastrukturën, për të zhvilluar tregje dhe për të përmirësuar trajnimin për të ulur peshën në produktivitetin bujqësor, elektrifikimi rural është një faktor kritik.
Për më tepër, duke shkallëzuar bujqësinë përmes rrjeteve të pastra dhe të lokalizuara, kërkesa për energji do të rritej. Kjo jo vetëm që do të ulë kostot për qasjen e shtëpive në energjinë elektrike, por gjithashtu do të mundësojë zgjerimin e energjisë elektrike për ndriçimin e rrugëve, klinikat shëndetësore dhe shkollat.
Përgatiti: M.G
