MENU
klinika

Nga New York Times

Trump, Erdogan dhe rendi i ri botëror

01.09.2018 - 12:25

Administrata e Trump nuk duhet të zgjedhë hapa drastikë dhe destabilizues për të ushtruar presion të mëtejshëm ndaj Turqisë.

Kriza e tanishme midis Ankarasë dhe Uashingtonit, e nisur fillimisht nga burgosja e pastorit amerikan Andrew Brunson, është kulmi i një mosmarrëveshjeje të gjatë midis Shteteve të Bashkuara dhe Turqisë.

Të dyja palët dëshirojnë që marrëdhënia të vazhdojë, por nuk ka shumë shpresa.

Uashingtoni, pas vitesh frustrimit, po kërkon të vendosë disa rregulla bazë për marrëdhënien duke i treguar Presidentit Rexhep Tajip Erdogan se ai do të paguajë një çmim për arrestimin e amerikanëve të pafajshëm, blerjen e armëve ruse dhe injorimin e sanksioneve të Shteteve të Bashkuara kundër Iranit.

Ankaraja po kërkon të ndryshojë disi balancën “asimetrike” të pushtetit brenda marrëdhënies, duke këmbëngulur se Uashingtoni nuk mund të vendosë për marrëdhëniet ekonomike të Turqisë me fqinjët e saj, të injorojë shqetësimet e saj strategjike mbi luftëtarët kurdë në Siri ose të ekspozojë korrupsionin e qeverisë turke dhe abuzimet e të drejtave të njeriut.

Si Shtetet e Bashkuara, edhe Turqia supozon se është e domosdoshme për të tjerët dhe në fund prest të mbizotërojë.

Çfarë do të ndodhë më pas do të jetë një provë se sa bota, dhe sesa vendi e rëndësia e secilit shtet në të ka ndryshuar vitet e fundit.

Që nga origjina, pra në fillim të Luftës së Ftohtë, marrëdhënia mes Shteteve të Bashkuara, një superfuqi globale dhe Turqisë, një vend në zhvillim që kërkonte mbështetje kundër Bashkimit Sovjetik, asnjëherë nuk ka qenë njësoj në të dyja anët. Megjithatë, aleanca e Turqisë me Uashingtonin nuk ishte kurrë më e pabarabartë se tani.

Sot, me Bashkimin Sovjetik të zhdukur dhe anti-amerikanizëm në rritje në Turqi, dallimet janë bërë më të vështira për t’u menaxhuar. Jo çuditërisht, të dyja palët e shohin veten si pala e dëmtuar.

Pasi Shtëpia e Bardhë vendosi tarifat ndaj Turqisë për të siguruar lirimin e zotit Brunson, ministri i jashtëm turk deklaroi se këto kërcënime dhe provokime do të lëndonin aleancën e NATO-s. Duke refuzuar të lironte zotin Brunson, Erdogan u tregua i gatshëm për të gjykuar katastrofën ekonomike dhe për të pohuar vizionin e tij për pavarësinë turke. Kjo gatishmëri pasqyron jo vetëm nacionalizmin, por edhe supozimin për ardhjen e shpejtë të një bote më shumë polare.

Presidenti Emmanuel Macron i Francës kohët e fundit premtoi të përmirësonte lidhjet tregtare me Turqinë dhe ministri i jashtëm gjerman deklaroi se Evropa duhet të formulojë një përgjigje ndaj masave ekonomike të Presidentit Trump. Jo çuditërisht, Rusia u pozicionua në anën e Ankarasë, duke ripohuar dëshirën e saj për të kryer transaksione të ardhshme në monedhat kombëtare.

Më konkretisht, Ankaraja siguroi një paketë kredie prej 3.6 miliardë dollarësh nga Banka Industriale dhe Tregtare e Kinës, si dhe një premtim nga qeveria e Katarit për të investuar 15 miliardë dollarë në Turqi gjatë viteve të ardhshme. Por ka kufizime për këto burime të mbështetjes, për të mos përmendur kushtet dhe pasojat e reja që vijnë me to.

Udhëheqësit evropianë, të cilët duken më të shqetësuar për krizën turk, mund të ofrojnë një paketë shpëtimi. Por edhe ata kanë disa çështje të tyret me z. Erdogan.

Edhe nëse zoti Brunson do të lirohet, Shtetet e Bashkuara dhe Turqia do të vazhdojnë të përballen me njëra-tjetrën mbi kushtet e marrëdhënieve të tyre.

Ankaraja pothuajse me siguri do të zbulojë koston e lartë të ndjekjes së një politike më të pavarur ose antagoniste ndaj Uashingtonit.

Rreziku është se kur kjo të ndodhë, Shtëpia e Bardhë do të përdorë hapa drastikë dhe destabilizues për të ushtruar presion të mëtejshëm ndaj Turqisë, pastaj të kërkojë aleatë të fortë.

Duket se bota mban anën e Uashingtonit dhe ka më shumë gjasa të mbështesë kushtet globale në të cilat Ankaraja përfundimisht do t’i ketë mësuar përfitimet nga një marrëdhënie e mirë me Shtetet e Bashkuara.

Nick Danforth është një analist i politikës për programin e sigurisë kombëtare të Qendrës së Politikave të Bipartistanit.

VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN