Në tregun global ka shumë pak zgjedhje se ku vendet mund të blejnë avionët dhe aeroplanët e mëdhenj. Ky treg dominohet nga dy firma: Boeing of America dhe Airbus of Europe. Kina ka dhe do të shfaqë dizajnin e fundit në Zhuhai Airshow, që fillon më 6 nëntor.
Shumë nga këto, të tilla si avioni i avionëve C919 dhe një avion tjetër, kanë disi ngjashmëri me modelet rivale të realizuara nga firmat amerikane. Duket se kinezët e kanë patur të vështirë të krijojnë një avion të vetin nga e para.
Më 30 tetor Departamenti i Drejtësisë i Amerikës njoftoi se kishte akuzuar 10 shtetas kinezë, duke përfshirë zyrtarë të inteligjencës dhe hakera që punoninpër ta, duke arsyetuar se ata kishin vjedhur teknologjinë e aviacionit.
Sipas padisë, të dyshuarit kinezë kanë punuar së paku për pesë vjet, për të vjedhur të dhënat nga ajo që njhet gjerësisht si CFM International, një partneritet midis GE Aviation of America dhe Safran Aircraft Engines of France.
Këto aktivitete, thotë Departamenti i Drejtësisë, u zhvilluan në të njëjtën kohë kur një kompani kineze e hapësirës ajrore shtetërore po përpiqej të zhvillonte një motor të ngjashëm me atë të CFM.
Njoftimi vjen pas një përpjekje tjetër të supozuar kineze për të vjedhur sekretet amerikane të aviacionit. Më 10 tetor, një oficer kinez i inteligjencës i cili ishte ekstraduar nga Belgjika u akuzua për vjedhje të dhënash.
COMAC, një firmë hapësinore në pronësi të shtetit kinez, u themelua në vitin 2008 përmes bashkimit të shumë prodhuesve më të vegjël për të prodhuar disa avionë të mëdhenj civilë. Vetëm brenda dy viteve kishte ndërtuar një fabrikë dhe zyra për më shumë se 50,000 punëtorë në Shangai.
Por pastaj pati probleme. Avioni i parë, i quajtur ARJ21, u përfundua vetëm në 2016, shumë vite më vonë sesa ishte planifikuar. Ka patur probleme të ngjashme edhe me avionë të tjerë.
Ambiciet hapësinore të Kinës nuk janë thjesht një çështje krenarie kombëtare. Presidenti Xi Jinping kërkon të zotërojë sisteme komplekse të prodhimit për të prodhuar një numër relativisht të madh avionësh me standarde të larta të cilësie.
Çmimi për marrjen e kësaj të drejte është i madh.
Gjatë pesë viteve të ardhshme, Kina pritet të arrijë Amerikën si tregu më i madh i aviacionit në botë. Dhe gjatë dy dekadave të ardhshme, Airbus dhe Boeing parashikojnë se transportuesit kinezë do të blejnë më shumë avionë sesa amerikanët.
Synimi i saj i ardhshëm është që të prodhojë vetë pjesë të aeroplanëve.
Por fakti që Kina ndjen nevojën për të vjedhur teknologjinë nga Perëndimi në vend që të zhvillojë teknologji dhe ide të vetat, duhet të zhduket. Pas problemeve të programeve ARJ21 dhe C919, Kina duhet të kuptojë se vetëm me këtë mënyrë mund të bëhet konkurrente e fortë e Amerikës.
The Economist
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Lufta me SHBA-në mund të jetë “bekim” për Kinën…
“Lufta” me Kinën/ Çfarë synon SHBA?
Pasojat e globalizmit
