Agorafobia është një çrregullim ankthi i karakterizuar nga një frikë e fortë.
Njerëzit me agorafobi shpesh kanë frikë nga pafuqia në situata në të cilat mund të zhvillohet ankthi i fortë, paniku apo sikleti dhe zakonisht nuk ndjehen rehat apo të sigurt në vende publike, sidomos në vendet që janë të mbushura me njerëz.
Kjo frikë mund të shkaktojë që një person me agorafobi të dëshirojë të qëndrojë në shtëpi, brenda, gjatë gjithë kohës. Nëse ata largohen nga shtëpia, gjithmonë mund të kenë një person të veçantë që i shoqëron.
Në Greqinë e lashtë, “agora” do të thoshte “treg”, kështu agorafobia është termi që përdoret për të emëruar frikën e të qenit në një hapësirë të gjerë, të hapur publike.
Sipas Institutit Kombëtar të Shëndetit Mendor (NIMH), 1% e popullsisë së rritur në Shtetet e Bashkuara përjeton agorafobi në një vit të caktuar.
Çfarë e shkakton agorafobinë?
Ashtu si me çrregullimet e tjera të ankthit, nuk është e qartë se çfarë i bënë njerëzit të preken nga agorafobia. Disa faktorë mund të ndikojnë që njerëz të ndryshëm të kenë agarofobi:
• Agorafobia dhe çrregullime të tjera të ankthit ndonjëherë zhvillohen në familje;
• Struktura e trurit ndikon sepse janë fushat e trurit që rregullojnë frikën dhe ankthin;
• Ngjarje traumatike: Trauma fizike ose seksuale gjatë fëmijërisë.
Cila është marrëdhënia mes agorafobisë dhe çrregullimit të panikut?
Agoraphobia shpesh shoqërohet me çrregullime paniku, një çrregullim ankthi në të cilin një person përjeton sulme paniku të përsëritura. Këto sulme janë ndërhyrje intensive, të papritura të frikës apo terrorit që zhvillohen kur nuk ekziston rreziku aktual.
Sipas Instituteve Kombëtare të Shëndetit, një në tre persona me çrregullime paniku zhvillon agorafobinë. Njerëzit me çrregullime paniku shpesh jetojnë me frikë se kanë sulme paniku, gjë që i bën ata të shmangin vende ose situata të caktuara.
Disa njerëz me çrregullime paniku, nga frika e ndjenjave të panikut, mund të përpiqen të shmangin të gjitha situatat që mund të shkaktojnë një sulm, duke çuar në agorafobi.
Sipas studiuesve, çrregullimi i panikut me agorafobinë ka tendencë të jetë kronike, ndërsa çrregullimi i panikut pa agorafobi ka tendencë të vijë dhe të shkojë në faza. Ekspertët kanë vënë në dukje gjithashtu se çrregullimi i panikut me agorafobinë shpesh bashkëjeton me çrregullim obsesiv kompulsiv (OCD).
Agorafobia gjithashtu mund të udhëheqë njerëzit që të varen nga të tjerët për të qëndruar brenda për periudha të gjata kohore.
Agorafobia gjithashtu mund të shkaktojë sulme paniku ose simptoma paniku, të cilat mund të jenë:
• Përzierje ose çështje të tjera gastrointestinale, të tilla si diarre;
• Rrahje të shpejtë të zemrës;
• Dhimbje gjoksi ose siklet;
• Marramendje;
• Problemet e frymëmarrjes;
• Djersitje dhe dridhje;
• Një ndjenjë e mbytjes.
Si diagnostikohet agorafobia?
Mjeku do të bëjë një diagnozë në bazë të shenjave dhe simptomave tuaja dhe gjithashtu mund të kryejë një test fizik ose të urdhërojë analiza të gjakut për të përjashtuar shkaqet e tjera të mundshme të simptomave tuaja.
Për t’u diagnostikuar me agorafobinë, ju duhet të përjetoni frikë të fortë, si:
• Përdorimi i transportit publik;
• Të jesh në hapësira të hapura, duke përfshirë parkingje, ura, dhe qendra tregtare;
• Të jesh në teatro dhe hapësira të tjera të mbyllura;
• Duke pritur në linjë ose duke qenë në një turmë;
• Të jesh jashtë shtëpisë tënde vetëm.
Këto situata duhet të shmangen, kalojnë vetëm me praninë e një personi tjetër.
Cili është trajtimi për agorafobinë?
Sipas Instituteve Kombëtare të Shëndetit, trajtimi i hershëm i agorafobisë mund të parandalojë zhvillimin e çrregullimit.
Agorafobia dhe çrregullime të tjera të ankthit trajtohen në përgjithësi me medikamente dhe psikoterapi, siç është terapia kognitive të sjelljes (CBT).
Kjo formë popullore e terapisë, e cila përdoret për një shumëllojshmëri të çrregullimeve psikologjike, i ndihmon njerëzit të identifikojnë, kuptojnë dhe ndryshojnë mendimet dhe sjelljet që kontribuojnë në gjendjen e tyre.
Është menduar se kjo terapi mund të jetë më efektive në kosto në afat të gjatë dhe të tolerohet më mirë, sesa medikamentet. Ekspertët nganjëherë thonë se CBT mund të marrë 10 deri në 15 seanca terapie, por gjithashtu mund të zgjasë më shumë.
Një lloj CBT quhet terapia e ekspozimit. Terapia e ekspozimit përdoret shpesh për të trajtuar disa fobi. Ajo bën që gradualisht të ekspozohen në një situatë apo objekt të frikësuar, duke bërë që të ndihen më pak të frikësuar me kalimin e kohës.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
