Tubimet dhe trazirat nëpër Francë gjatë muajit të kaluar përfaqësojnë krizën më të madhe të presidencës së Emanuel Makron dhe paraqesin një kërcënim të drejtpërdrejtë ndaj udhëheqjes franceze brenda Bashkimit Evropian. Por, kjo nuk do të thotë se Franca apo Evropa do të ishin më mirë pa të.
A janë protestat e Verdha në Francë njësoj si tubimet masive të majit të vitit 1968? Është shumë shpejt për ta thënë këtë. Revolta e ka detyruar presidentin francez Emanuel Makron të bëjë lëshime të rëndësishme dhe të kushtueshme, por vështirë se është një Revolucion i ri Francez.
Kryengritja e majit 1968, që ia vlen ta kujtojmë, ishte nxitur kryesisht nga një brez i studentëve që jetonin në kulmin e prosperitetit francez të pasluftës. Ata u rebeluan kundër status quos në emër të utopive të dyshimta të frymëzuara nga Kuba e Fidel Castro dhe Kina e Maos. Ata u bashkuan me sindikata të mirëorganizuara.
Dallimi në mes të asaj kohe dhe tani është se ata që dalin në rrugë për të protestuar kundër rritjes së propozuar të taksës së karburantit nga Makron nuk janë të nxitur nga utopia, por nga dëshpërimi. Në këtë kuptim, kryengritja e “jelekverdhëve” nuk është ndryshe nga Brexit.
Në secilin rast, të gjithë duket se humbasin. Ashtu si largimi i Britanisë së Madhe nga Bashkimi Evropian do të largojë të dyja palët, trazirat e brendshme të Francës mund të ndikojnë në integrimin evropian. Sipas Macron, Franca duhej ta mbante gjallë flamurin e demokracisë liberale në një botë të errësuar nga Amerika e Donald Trump, Hungaria e Viktor Orbanit dhe Italia e Matteo Salvinit.
Me rënien e udhëheqjes së kancelares gjermane Angela Merkel, Franca dukej si një ishull shprese në një det të dëshpërimit perëndimor.
Revoltimi i “Jelekverdhëve” erdhi pjesërisht nga gabimet e Macron. Në ndjekjen e reformave radikale por të domosdoshme, ai ka llogaritur rritjen më të fortë ekonomike për ta justifikuar atë. Por rritja nuk është materializuar.
Duke bërë gjërat edhe më keq, Macron filloi agjendën e tij të reformës duke ulur taksën e pasurisë në Francë. Macron humbi kontaktin me atë që ai e quan “populli i tij”.
Personaliteti i Macron mund të ketë qenë gjithashtu një faktor vendimtar në këtë krizë të parë të madhe të presidencës së tij. Macron është një person jashtëzakonisht inteligjent, energjik dhe i guximshëm, por duket se i mungon pjekuria dhe përulësia që vijnë me moshën.
Shumë nga ata që votuan për Macron mund të kenë shpresuar për Bonapartin e njëzet e shekullit të parë. Por tani ata mund të mendojnë më shumë për Luisin XVI, mbretin që pagoi me jetën e tij për gabimet e paraardhësve të tij.
A mundet Macron të mësojë nga gabimet e tij dhe të rifitojë besimin e votuesve francezë që janë ndier të nënshtruar nga ai? Nuk do të jetë e lehtë, por nuk është e pamundur.
Ata që ende besojnë në demokraci duhet të mendojnë për çfarë do të ndodhë në Europë nëse Macron dështon. Prania e Italisë do të bëhet e ardhmja e Francës dhe populistët që do të vijnë në pushtet në Paris ndoshta do t’i japin fund të gjithë projektit evropian.
Ky nuk është një rezultat që shumë e dëshirojnë. Për më mirë ose më keq, Macron vazhdon të jetë mbrojtësi më i mirë i demokracisë evropiane kundër valës së nacionalizmit populist.
Dominique Moisi është Këshilltar i Lartë në Institutin Montaigne në Paris. Ai është autor i “La Géopolitique des Série ou le triomphe de la peur”./Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
