Në 14-15 dhjetor, Komisioni i Venecias do të marrë vendimin përfundimtar për opinionin rreth nismës së opozitës për vetingun në politikë, por ndërkohë ka dalë drafti paraprak i Venecias.
Në Draft Opinionin e përgatitur nga Komisioni i Venecias dhe që do të miratohet në mbledhjen e datës 14-15 Dhjetor 2018, ekspertët e Komisionit të Venecias, theksojnë se: “Nga takimet (shkëmbimet e mendimeve) e ndryshme që patën Raportuesit gjatë vizitës në Shqipëri, duket qartë se ekziston vërtet një problem i kontakteve të papërshtatshme midis politikanëve dhe elemente kriminale”.
“I takon Parlamentit shqiptar të vendosë mbi hapat e ardhshëm në lidhje me amendamentet kushtetuese përmes dialogut konstruktiv midis të gjitha forcave politike dhe të shoqërisë në përgjithësi, në interes të demokracisë shqiptare”. – thuhet në rekomandet e Komisionit të Venezias.
Në draft Opinion theksohet se duhen qartësuar mënyra sesi do të funksionojë vetingu në politikë, mekanizimin dhe trupën që do ta kryejë procesin. Ekspertët e Komisionit të Venecias, shprehen qartazi se: “për shkak të rrethanave specifike aktualisht në Shqipëri, futja e një mekanizimi special verifikimi për zyrtarët publik duket si një qëllim legjitim”.
Kjo duket të jetë mbështetje për iniciativën e opozitës për vettingun e politikanëve, sepse e konsideron verifikimin me qëllim shkëputjen e lidhjeve me krimin e organizuar, si një mjet legjitim dhe që justifikohet nga situata aktuale në Shqipëri.
Konkretisht, ekspertët e Komisionit të Venecias shprehen se: “Çështja e kontakteve të ngushta të anëtarëve të parlamentit, këshillit bashkiak ose zyrtarët qeveritare, me krimin e organizuar, janë një problem në Shqipëri. Siç tregojnë edhe rezultatet e para të procedurës së vettingut të gjyqësorit, ndërlidhja e institucioneve shtetërore dhe krimi i organizuar duket të jetë shumë i lartë. Kjo pengon besimin në institucionet e shtetit dhe delegjitimon funksionimin e tyre. Nëse krimi i organizuar është duke qeverisur institucionet shtetërore ose të paktën ka një ndikim në punën e tyre, parimet e shtetit ligjor nuk mund të zbatohen në praktikë. Në një shtet të qeverisur ose të ndikuar nga krimi i organizuar, parimet e dinjitetit, barazisë apo ligjshmërisë, janë lënë mënjanë”.
Komisioni i Venecias, ka risjellë në vëmendje konkluzionin e arritur në një çështje të ngjashme më parë sipas të cilit: “skualifikimi që anulon një mandat zgjedhor nuk duhet të konsiderohet si kufizim i demokracisë, por si një mjet për ta ruajtur atë”.
Komisioni i Venecias ngre 7 çështje që duhen adresuar me amendamentet kushtetuese të opozitës, duke patur si shqetësim kryespor që masat kundër zgjedhjes apo ndërprerja e mandatit të jetë në proporcionalitet me realitetin politik.
Në konkluzionet e raportit prej 20 faqesh, Komisioni i Venecias thekson se amendamentet e opozitës nga njëra prekin të drejtat e subjekteve që prek ligji, duke qëndruar i paqartë përsa i përket udhëzimeve ligjore.
“Propozimi kushtetues për kontrollin e integritetit të politikanëve, nuk arrin të ofrojë udhëzime të përshtatshme dhe masat mbrojtëse të nevojshme, edhe në nivel kushtetues, për një proces kaq të gjerë, kompleks dhe sensitiv, me implikime serioze për të drejtat e subjekteve të prekura prej tij”.
Nga ana tjetër, ekspertët e Venecias nënvizojnë se në kushtet e ekzistencës së ligjit të dekriminalizimit, nuk shikojnë vlerën e shtuar për të pasur ndërhyrje të tjera kushtetuese.
Vettingu në politikë, PD rikthehet në Kuvend për diskutimin
“Duke pasur parasysh nenet ekzistuese të Kushtetutës së Shqipërisë dhe implementimet ligjore përkatëse (në veçanti Ligjin e Dekriminalizimit), ashtu si edhe mekanizma të tjerë demokratike, vlera e shtuar ligjore e propozimeve kushtetuese mund të vendoset në pikëpyetje”.
Gjithsesi, Komisioni i Venecias mbyll raportin duke nënvizuar se është Parlamenti i Shqipërisë që duhet të vendosë, përmes dialogut politik mes të gjitha forcave politike dhe shoqërinë në shkallë të gjerë, në interes të demokacisë shqiptare.
