Dëmtimi traumatik i trurit, i quajtur edhe TBI, është dëmtim i menjëhershëm i trurit. Kjo ndodh kur koka goditet nga diçka me dhunë ,është goditur disa herë ose kur një objekt kalon nëpër kafkë dhe në tru.
Shkaqet përfshijnë:
*Aksidentet me automjete motorike
*Dhuna, siç janë plagët me armë zjarri, abuzimi ose rrahjet
*Dëmtime nga sportet ose gjatë luftimeve (si shpërthime)
Cili është sistemi endokrin?
Sistemi juaj endokrin përfshin gjëndrat dhe organet që krijojnë dhe çlirojnë hormonet, të cilat janë kimikate që ndihmojnë trupin të funksionojë siç duhet. Ato kontrollojnë rritjen, zhvillimin seksual, mënyrën se si trupi përdor dhe ruan energjinë (metabolizmin), si dhe merret me sëmundje dhe më shumë. Ju keni nevojë për lloje dhe sasinë e duhur të hormoneve që të ndiheni mirë.
Si mund të ndikojë TBI në sistemin endokrin?
Dy pjesë të rëndësishme të sistemit endokrin – gjëndrra e hipofizës dhe hipotalamusi – ndodhen në tru. Puna e tyre është të drejtojnë gjëndrat e tjera endokrine në të gjithë trupin për të prodhuar hormonet që ndikojnë dhe mbrojnë çdo aspekt të shëndetit. TBI mund t’i lëndojë ato, duke shkaktuar probleme hormonale. Një person me TBI mund të ketë probleme hormonale menjëherë ose muaj apo edhe vite pas lëndimit.
Cilat probleme hormonale mund të ndodhin me TBI?
Një person me TBI mund të ketë një ose më shumë probleme, në varësi të lëndimit. Problemet që shpesh ndodhin shpejt pas një TBI-e përfshijnë:
*Pamjaftueshmëria e veshkave: kur gjëndrat e veshkave nuk prodhojnë hormone të mjaftueshme; rezulton në lodhje, humbje peshe, presion të ulët të gjakut, të vjella dhe dehidrim. Pamjaftueshmëria e veshkave mund të jetë kërcënuese për jetën nëse nuk trajtohet.
*Diabeti insipidus: kur hipofiza nuk prodhon mjaftueshëm hormon antidiuretik (ADH); rezulton me urinim të shpeshtë dhe etje ekstreme.
*Hiponatremia: kur probleme të caktuara hormonale shqetësojnë balancën e kripës dhe ujit në trup; mund të shkaktojë dhimbje koke, lodhje, vjellje, konfuzion dhe konvulsione.
Problemet që mund të ndodhin më vonë dhe simptomat e tyre përfshijnë:
*Hipotireoza (hormont e tiroides të mjaftueshme): sjell lodhje, kapsllëk, shtim në peshë, periudha të menstruacioneve të parregullta.
*Hipogonadism (nuk mjaftojnë hormonet seksuale): tek femra, një ndalesë në menstruacion dhe humbje e flokëve; tek meshkujt, mosfunksionimi seksual, zgjerimi i gjoksit, humbja e flokëve dhe humbja e muskujve.
*Mungesa e hormonit të rritjes (hormon i pamjaftueshëm i rritjes): tek të rrituri sjell rritjen e yndyrës, humbjen e muskujve dhe kockave dhe zvogëlimine energjisë; tek fëmijët sjell problemet të rritjes
*Hiperprolaktinemia (shumë prolaktin):sjell periudha të menstruacioneve të parregullta dhe rënie të gjoksit.
Si diagnostikohen problemet e hormoneve të lidhura me TBI?
Mjeku do tju pyesë për historinë tuaj mjekësore dhe do të bëni një provë fizike. Testet e gjakut bëhen për të kontrolluar nivelet e hormoneve. Mund të bëni një MRI për të parë në gjëndrrën e hipofizës dhe për të kontrolluar tumoret, cistet ose probleme të tjera.
Cila është trajtimi për problemet e hormoneve të lidhura me TBI?
Shpesh, do të merrni hormone për të zëvendësuar atë që mungon (e quajtur kjo terapi hormonale). Probleme të tjera kërkojnë trajtime të ndryshme, të tilla si trajtimi i hiponatremisë duke shkurtuar marrjen e lëngjeve, marrjen e kripës dhe trajtimin me ilaçe.
Cila është perspektiva afatgjatë për problemet e hormoneve të lidhura me TBI?
Perspektiva varet nga lloji i problemit dhe sa i ashpër është. Disa probleme endokrine mund të jenë të përkohshme dhe të zhduken brenda një viti pas TBI. Terapia hormonale është një pjesë shumë e rëndësishme e trajtimit. Mund të rivendosë shëndetin, të lehtësojë simptomat dhe të përmirësojë cilësinë e jetës. Në disa raste, ajo mund të shpëtojë edhe jetën.
