Mikrobet janë organizma të vegjël që mund të shkaktojnë sëmundje – dhe janë kaq të vegjël saqët mund ti mbajmë në trup pa u vërejtur.
Bazat e mikrobeve
Termi mikrob është me të vërtetë vetëm një fjalë e përgjithshme për katër lloje të ndryshme të mikroorganizmave: bakteret, viruset, kërpudhat dhe protozoarët.
*Bakteret janë të vegjël, organizma me një qelizë që gjenden në të gjithë natyrën, duke përfshirë edhe trupat e qenieve njerëzore. Një numër i caktuar i baktereve janë të mira për trupin tonë – ndihmojnë në mbajtjen e sistemit të tretjes në rregull dhe mbrojtjen ndaj baktereve të dëmshme. Disa baktere përdoren edhe për të prodhuar ilaçe dhe vaksina.
Por bakteret mund të shkaktojnë telashe, gjithashtu – ndonjëherë kanë shkaktuar një infeksion të traktit urinar ose infeksion të fytit .Këto infeksione shkaktohen nga bakteret.
*Viruset janë edhe më të vogla se bakteret dhe nuk mund të jetojnë më vete. Për të mbijetuar, rritur dhe riprodhuar, ata duhet të jenë brenda organizmave të tjerë të gjallë. Shumica e viruseve mund të jetojnë vetëm për një kohë shumë të shkurtër jashtë qelizave të tjera të gjalla. Për shembull, ata mund të qëndrojnë në sipërfaqe në një vend tualeti ,në lëngjet trupore të infektuara për një periudhë të shkurtër kohore, por ato vdesin shpejt nëse nuk vjen një mik i drejtpërdrejtë. Por disa viruse, të tilla si lloji që shkaktojnë hepatit (një infeksion i mëlçisë), mund të mbijetojnë në sipërfaqe për një javë ose më gjatë dhe ende mund të jenë në gjendje të shkaktojnë infeksione.
Sapo të kenë lëvizur në trup, viruset përhapen lehtë dhe mund të shkaktojnë sëmundje. Viruset janë përgjegjës për sëmundjet jo aq të rënda si ftohjet, si dhe sëmundjet jashtëzakonisht serioze si lisi.
*Kërpudhat janë multi-qelizore, organizma si bimë që zakonisht nuk janë të rrezikshme në një person të shëndetshëm. Ato nuk mund të prodhojnë ushqimin e tyre nga toka, uji dhe ajri, kështu që në vend të kësaj, ata marrin ushqimin nga bimët dhe kafshët në mjedise të lagështa dhe të ngrohta.
Dy infeksione të zakonshme të kërpudhave janë këmbët e atletit dhe zilja. Njerëzit të cilët kanë dobësuar sistemet imunitare (nga sëmundjet si SIDA ose kanceri) mund të zhvillojnë infeksione më serioze të kërpudhave.
*Protozoarët organizma me një qelizë si bakteret. Protozoarët duan lagështi, kështu që infeksionet e zorrëve dhe sëmundjet e tjera që shkaktojnë shpesh përhapen përmes ujit të ndotur.
Pasi organizmat si bakteret, viruset, kërpudhat dhe protozoarët pushtojnë trupin, ato bëhen gati për të qëndruar për një kohë. Këto mikroba marrin gjithë energjinë e tyre nga ju! Ata mund të dëmtojnë ose të shkatërrojnë disa prej qelizave tuaja të shëndetshme. Ndërsa përdorin ushqimet dhe energjinë tuaj, shumica do të prodhojnë produkte të njohura si toksina.
Disa toksina shkaktojnë simptoma të bezdisshme të ftohjeve të zakonshme ose infeksioneve të ngjashme me gripin, të tilla si teshtitje, kollitje dhe diarre. Por toksina të tjera mund të shkaktojnë temperaturë të lartë, presion më të lartë të zemrës dhe madje edhe sëmundje kërcënuese për jetën.
Nëse nuk ndjeheni mirë dhe vizitoni mjekun, ai mund të rekomandojë testimin për të kontrolluar gjakun dhe lëngjet e tjera nën mikroskop ose të bëjnë teste për të kuptuar se cilat mikroba (nëse ka) ju bëjnë të sëmurë.
Si mund të mbrohemi nga mikrobet?
Mënyra më e mirë për të parandaluar infeksionet që shkaktojnë mikrobet është duke mbrojtur veten. Për shkak se shumica e mikrobeve përhapen përmes ajrit në teshtitje ose kollitje ose përmes lëngjeve trupore si pështymë, spermë, lëng vaginal, ose gjak. Nëse ju ose dikush tjetër është i sëmurë, është mirë të kufizoni kontaktin me këto substanca.
Larja e duarve shpesh është absolutisht mënyra më e mirë për të ndaluar mikrobet për të hyrë në trup.
Nëse kaloni shumë kohë në kuzhinë, do të keni shumë mundësi për të hequr qafe mikrobet. Sigurohuni që të përdorni teknikat e duhura të trajtimit të ushqimit, si p.sh. përdorimi i bordeve të ndara të prerjes, veglave dhe peshqirëve për përgatitjen e mishit të papjekur dhe shpendëve.
Një mënyrë tjetër për të luftuar infeksionet nga mikrobet është që të siguroheni që keni imunizimin e duhur, veçanërisht nëse do të udhëtoni në vende të tjera. Vaksinimi kundër gripit çdo vit rekomandohet fuqishëm, përveç nëse mjeku ju thotë ndryshe.
Me një parandalim të vogël, ju mund të mbani mikrobet e dëmshme larg nga rruga juaj!
