Ajo që votuesit thanë në zgjedhjet e Parlamentit Evropian në muajin e kaluar është se ata duan të ruajnë vlerat mbi të cilat është themeluar Bashkimi Evropian. Por a munden liderët e Evropës të kryejnë reformat radikale institucionale që votuesit duan gjithashtu?
Zgjedhjet e muajit të kaluar në Parlamentin Europian prodhuan rezultate më të mira se sa mund të pritej dhe për një arsye të thjeshtë: shumica pro-evropiane e heshtur ka folur.
Ajo që ata thanë ishte se ata dëshirojnë të ruajnë vlerat në të cilat u themelua Bashkimi Evropian, por gjithashtu duan ndryshime rrënjësore në mënyrën se si funksionon BE. Shqetësimi i tyre kryesor është ndryshimi i klimës.
Kjo favorizon partitë proevropiane, sidomos të gjelbrit. Partitë anti-evropiane nuk arritën të fitonin ato që priten. As nuk mund të formojnë frontin e bashkuar që ata do të kishin nevojë.
Një nga institucionet që duhet të ndryshohet është sistemi Spitzenkandidat. Duhet të ofrojë një formë të përzgjedhjes indirekte të udhëheqjes së BE-së.
Në fakt, siç shpjegoi Franklin Dehousse në një artikull të shkëlqyer, por pesimist, është më keq se asnjë përzgjedhje demokratike fare.
Secili shtet anëtar ka parti politike të vërteta, por kombinimi i tyre ndër-evropian prodhon konstruksione artificiale që nuk shërbejnë për qëllime të tjera përveç për të promovuar ambiciet personale të udhëheqësve të tyre.
Kjo mund të shihet më së miri në Partinë Popullore Evropiane (EPP), e cila ka arritur të ketë presidencën e Komisionit që nga viti 2004. Udhëheqësi aktual i EPP Manfred Weber, i cili nuk ka përvojë në një qeveri kombëtare, duket i gatshëm të hyjë në praktikisht çdo kompromis në mënyrë që të mbetet në shumicën parlamentare. Kjo përfshin edhe pranimin e kryeministrit autokratik të Hungarisë, Viktor Orban.
Orbani ka paraqitur një problem serioz për Weberin, sepse Orbani ka hedhur poshtë hapur normat evropiane. Gati gjysma e partive kombëtare që përbëjnë PPE kërkonin të dëbonin partinë e Orbanit, Fidesz. Në vend të kesaj, Weber arriti të bindë PPE-në që të bëjë një kërkesë relativisht të lehtë për Fidesz-in: te lejojë Universitetin e Evropës Qendrore (CEU, që unë them) për të vazhduar të funksionojë lirshëm në Hungari si një universitet amerikan.
Fidesz nuk ra dakord. Megjithatë, PPE nuk e përjashtoi Fidestin, por e pezulloi atë. Orbán tani po përpiqet të rivendosë Fideszin si një anëtar të mirëfilltë të PPE-së. Do të jetë interesante të shihet nëse Weber gjen një mënyrë për ta strehuar atë.
Sistemi Spitzenkandidat nuk bazohet në një marrëveshje ndërqeveritare, prandaj lehtë mund të ndryshohet. Do të ishte shumë më mirë nëse presidenti i Komisionit Europian do të zgjidhej drejtpërdrejt nga një listë e zgjedhur me kujdes e kandidatëve të kualifikuar, por kjo do të kërkonte ndryshime në traktate. Presidenti i Këshillit Evropian mund të vazhdojë të zgjidhet me shumicë të cilësuar të shteteve anëtare, siç përshkruhet në Traktatin e Lisbonës.
Reforma që do të kërkonte ndryshime në traktate, justifikohet nga rritja e legjitimitetit demokratik të dhënë nga zgjedhjet parlamentare evropiane. Pjesëmarrja në zgjedhjet e fundit tejkaloi 50%, duke u rritur ndjeshëm nga 42.6% në vitin 2014. Kjo është hera e parë që pjesëmarrja është rritur.
Gjermania është përkrahësi kryesor i sistemit Spitzenkandidat. Nëse Weber humbet, Gjermania do të shtyjë pJens Weidmann, Presidentin e Bundesbank, që të bëhet President i BQE-së. Ai vështirë se do të ishte ideali.
Ka shumë institucione të BE-së, përveç sistemit Spitzenkandidat që kërkojnë reforma radikale. Por kjo mund të presë deri sa të zbulojmë nëse dhe në çfarë mase realizohet premtimi i bërë nga rezultatet e zgjedhjeve parlamentare.
Kjo nuk është koha për të shpallur fitoren, per tu çlodhur dhe festuar. Ka shumë punë për t’u bërë për ta kthyer BE në një organizatë që funksionon mirë dhe që përmbush potencialin e saj.
George Soros
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
SHBA duhet t’i japë një mësim Hungarisë para se të jetë vonë…
Pako e dyshimtë në redaksinë e CNN, evakuohen gazetarët
Evropë, të lutem zgjohu!
