“Gjuha jonë është e varfër”.
Këtë e dëgjojmë dhe e lexojmë shpesh, e “na vret” sytë.
E kundërta është e vërtetë.
Gjuhën shqipe e varfërojmë ne, për turpin tonë.
Ca me snobizëm, ca me varfërinë tonë gjuhësore.
Për të provuar sa e pasur është gjuha jonë ju ftojmë të sillni, bashkë me shpjegimin, shprehje dhe fjalë…
Mbledhur nga Aurela Elezaj, mësuese
1. E ka gojën si arka e plakës – nuk e xjerr sekretin.
2. Bathë bathë po një kokërr – e njëjta gjë, po njësoj
3. I merr fjalët me cepa – keqkuptohet, i merr gjërat ters
4. Flet çapërpik – nuk merret vesh se ç’thotë
5. (Def) Pesë defe e mbysin një tupan – kur ndërhyjnë shumë vetë punët prishen fare
6. Po e nxorri dhemballa, e mori mehalla – Fjala hapet shpejt
7. Pa egjër – eshte njeri i paster, pa te meta
8. I është ënjtur koka – flet pa kuptim, thotë brroçkulla
9. Si ferra e gomarit në mes të livadhit – thuhet per dike qe nuk perket aty, eshte i pavend
10. Ka pirë gurin e gjakut – ka vuajtur shume ne jete
11. S’i ndryshket gjilpëra – eshte shume punetor
12. Ta pjek hallvën – të bën keq, të bie në qafë
13. I lëshon fjalët ishqilas – flet me dyshim, me pasiguri
14. Shqep jorganin e arnon çarçafin – Prish një pune te madhe per te ndrequr nje te vogel
15. – Po s’pata unë kalë, kurrë mos mbiftë bar – thuhet per ate qe shikon vetem intersin e tij
16. E peshon leshin në shpinë të deles – dikush që punon pa plan
17. Rritur me llomishta djathi – rritur i varfer, ne skamje
18. Eshtë maçorr me veshë gomari – dikush që eshte budalla, mendjelehte
19. Dita e sheh, nata e ndien – cdo gje te besh do merret vesh
20. E do me zemren e njerkës – s’e do fare
21. Të vdektë ora në m…! – paç një fund të turpshëm
22. I qepur me pe leshi – pa gusto, i veshur pa shije
23. E ka qimen gjok e mendjen log – mendjelehtë, budalla
24. Eshtë rasat qeni – është njeri i poshtër
25. Të rrjep si thiun – të shfrytezon
26. Ik sorrë, e hajde korb – kur largohesh nga dicka e keqe, e perfundon akoma me keq, nga shiu ne bresher
27. Shkozën e bën vresht – thuhet për dikë qe i ecën puna
28. Ia nxorri tehun – e rregulloi diçka, e bëri përsëmbari punen
29 – Si thelpinjtë e arrës në lëvozhgë – thuhet për dy vetë qe jane lidhur ngushtë
30. S’trembet ujku nga bubaçët – Nuk mposhtet lehtë dikush, eshte trim
31. Vjen si veriu, e shkon si murlani – thuhet per nje njeri te shkathet, energjik
32. Sikur e ka ngrënë xekrri – eshte shume i merzitur, i shqetesuar
33. T’i lan xhepat – te vjedh, hajdut
34. Është yndyra e burrit – eshte me i miri
35. I theu zemra brinjët – pati nje ndjenje te forte, i erdhi shume inat, shume i dashuruar
36. Hyn në zhgalle – ne rruge qorre
TE TJERA
M’u ca hunda
M’u tha zorra
Na thau syte
M’u dogj xhani
Na preu krahet
Merr kot si pushka jevgut
Flet si kodra mbas bregut
Gjej shesh e bej pershesh
U derdh gjaku lume
Na prishe gjakun
Nuk i thuhet derrit – daje
Nuk ka pyll pa derra
Kali i kuq e ka një huq
Nuk çalon gomari nga veshet
Kalit te falur nuk i shihen dhembet
Qimen per peq (mos u grric kot)
Njeri i bie gozhdes, tjetri patkoit.
I jep doren, te merr krahun.
Shtati pyll e mendja fyll.
Shih me sy e plas me zemër.
Ajo po kerkonte gjilperen ne kashte.
Ai s’e ha sapunin per djathe.
Na e beri gjakun uje.
Shtri kembet sa ke jorganin.
Nuk ka pyll pa derra.
Nuk calon gomari nga veshet.
Flet si kodra mbas bregut.
Ata kane gjetur tenxherja kapakun.
E ben punen shkel e shko.
Ja beri 8 me 2.
E priten me kembet e para.
Ja futi te dy kembet ne nje kepuce.
Te na rrofsh sa malet!
E hengra me sy.
Ika nga syte kembet.
E paç doren e lehte.
E kam pergjgjen ne maje te gjuhes.
Ta bej kurrizin me te bute se barkun.
M’u hiq sysh se po me hane duart.
M’u bë koka daulle.
T’u thafte dora.
Me një gur, vret dy zogj.
Të merr gjak në vetull.
Ti je ku rafsha, mos u vrafsha.
Merre me lëng, se mishi u mbarua.
Kur ben dasem fukarai, i çahet daullja.
Ma bie gjithnjë në majë të hundes.
Ti dashke të nxjerrësh dhjamë nga pleshti.
Qeni qe leh, nuk te kafshon.
Ajo është që ta pish në kupë.
Ecen si pula pa krye.
Foli si e ema e Zeqos maje te Thanes.
Bjeri pragut, te degjoje dera.
U beme si kembet e dhise.
U zune per 5 pare spec.
Peme pa kokrra.
Më bën trupi miza-miza.
Kush ja hap gropen shokut, se bie brenda vetë.
Gure gure behet kalaja.
E ndoqi kemba-kembes.
E humbi si xhaferri simiten.
M’u be koka tym.
I bera syte kater.
E zune me presh ne dore.
Dhi e zgjebosur, bishtin perpjete.
I hedh gjerat si lopa bajgat.
Me ka ardhur ne maje te hundes.
