- -Nga Fritz Radovani-
11 Mars 1948, ora 05.00;
Te Zalli i Kirit, Shkodër
25 burgjeve në Shkodër me 17 nandor 1946, i shtohet edhe Burgu i Kishës së Fretenve ku do të fillojnë hetimet, torturat, gjyqet e mbylluna dhe vrasjet e pushkatimet mbi 700 vetë…
Në nandorin e vitit 1946, ndër disa Kisha Katolike të Shqipnisë së Veriut Sigurimi i Shtetit komunist, me urdhën të kriminelit Enver Hoxha futi armatime, tue fillue nga kjo Kishë si dhe të tjera në Dukagjin, Mirditë dhe Lezhë ku, akuzoi Klerikët e pafajshëm…
Hetimet dhe torturat kanë vazhdue deri nga Janari i vitit 1948.
Atëherë filluen edhe disa nga gjyqet e mbylluna në mensën e Kuvendit të kthyem në burg…
Shumë nga Klerikët Katolik janë pushkatue pa i pà dhe pa i ndigjue kush në gjyqe, mbasi nuk pranonin akuzat.
Prelatët e Klerit Katolik Shqiptar janë dënue me datën 8 Janar 1948. U mbajtën të lidhun duersh e kambësh, pa ju dhanë asgja me u ushqye madje, as ujë, deri me 11 Mars 1948.
Me 11 Mars 1948, rreth orës 4.00 të mëngjesit bashkë me 12 persona të dënuem përpara për Lëvizjen e Postribës, u hypën në dy kamiona, dhe u dërguen në Zallin e Kirit, te Muri i Gjakut i Rrëmajit, në Tokën e Zef Sylës dhe, mbasi janë vendosë te gropa e hapun, u asht marrë Fjala e Fundit dhe, po aty janë pushkatue… (Dosja 1302/II-A)
Shkodër, 4 mars 1946…
1.Monsinjor Frano P. Gjini tha se: Rroftë Krishti Mbret, Feja Katolike dhe katolikët në botë, Rroftë Papa, gjaku dhe trupi i em mbetët këtu, por Shpirti dhe zemra është tek Papa. Rroftë Shqipnija!
2.Padër Mati Kol Prennushi tha se: Jam i pafajshëm, po vdes në krye të detyrës s’eme. Rroftë Krishti Mbret, Rroftë Papa, Rrofshin Katolikët, Rroftë Shqipnija! U baj hallall gjyqit dhe ato që do të shtijnë mbi trupat tonë të pafajshëm!
3.Don Nikoll Zef Deda tha se: Rroftë Shqipnija, po vritem në punën teme. Rroftë Krishti Mbret, Rroftë Populli Shqiptar!
Kryetar i Gjykatës Kapiten i I-rë
(Misto Bllaci) d.v.”
Të dënuemit me vdekje që janë pushkatue atë ditë ishin:
1.Imzot Frano Gjini,
2.At Mati Prennushi,
3.Don Nikoll Deda,
4.At Çiprian Nika,
5.Cin Serreqi,
6.Dulo Kali,
7.Caf Dragusha,
8.Guljelm Suma,
9.Ing. Fahri Rusi,
10.Murat Hysen Haxhija,
11.Bilbil Hajmi,
12.Pjetër Prendush Pali,
13.Gaspër Simon Gaspri,
14.Xhelal Hardolli,
15.Zef Kol Prela,
16.Rasim Gjyrezi…
Fretnit Françeskanë – rreshti i parë ulur
Gjergj Fishta, Vinçenc Prennushi, Anton Harapi
Fjalët e Fundit të tyne nuk janë në dosjen e pushkatimit.
1993 Mjeku ligjor Dr. Papavrami, më ka tregue: “Atë ditë, me 11 mars, rreth orës 04.30 të mëngjezit kur po i lidhnin në Zallin e Kirit për t’i pushkatuar, në mes të At Matisë dhe At Çiprianit kanë lidhur ingj. Fahri Rusin, 28 vjeç. At Matia, i thotë Fahriut: “Fahri, je ma i riu, qëndro si burrat dhe mos i turpëro të Parët e familjes s’ate!” – Fahriu i përgjigjet: “Nuk besoj se kush nga fisi im ka pasë këtë fat, me dhënë jetën mjedis dy Shejtënve, për çfarë me u trembë?”
Burrërisht u ngjitën te stomi i një gropës 4×2 ml. E hapur mbas Pendës së Kirit, drejt me çinarin e dytë, vertikalisht me Pendën, në drejtim Lindje-Perëndim,” shpjegonte doktori, i thirrun si mjek ligjor në pushkatimin e këtyne 16 vetëve. “Mbasi i lidhën edhe ndër brryla me vargonj me drynj, aty maje atij stomi, i kërkuan “fjalën e fundit”. Nuk më harrohet kurrë, edhe pse kanë kaluar 50 vjet, qëndrimi burrëror i klerikëve katolikë. Atyre nuk iu trembej syri nga vdekja, sepse mbi jetën e këtueshme kishte triumfuar Ideali i lartë i fitorës së Parajsës me vuajtjet e tyre, që nuk mund të tregohen, madje, ato vuajtje nuk krahasohen as me Kalvarin. Shtinë me armë mbi ata gjokse burrash që dukeshin si lisa … Ranë andej stomit… kur u afrova për të vërtetuar vdekjen nuk arrita të vizitoj asnjerin, kishin rënë në gropë dhe ishin mbuluar nga gjaku i tyre. Nuk dukej se jetonte ndonjeri…, asnjë lëvizje në atë pellg gjaku. Mbas gjysëm ore i mbuluan me dhé. Atëherë, nuk dija të kuptoj si falet gjykatësi dhe toga e pushkatimit kur je i pafajshëm… Krishti, Papa dhe Shqipëria ishin Ideali i tyre!” (Shpjegim gojor i doktorit në vitin 1993, në Shkodër).
***
Me 11 mars 1948, “shtinë me armë mbi ata gjokse burrash që dukeshin si lisa…” e lisat ranë andej stomit… plot 70 vjet…
Që, bashkë me ata Lisa u shembën shkollat e tyne, u shemb historia e gjuha e të gjitha atyne fidanishtave europianë, nder të cilat, lulzonte Rinia Shqiptare…
Bash aty ku, nuk u shue 500 vjet Formula “Atdhe e Fe” e pasuesve të Gjergj Kastriot – Skënderbeut…
Në kët vit asht detyrë atdhetare me kujtue Figura të Tilla që kanë dhanë jetën!
Fatkeqsisht, asht tue u veprue në të kundërt të asaj që duhet të bante shqiptari…
Kriminelët dhe terroristët nuk po ngopen me vjedhje, mashtrime dhe shpërdorime…
Ndër dritaret e Akademisë, arkivave dhe universiteteve shihet vetem “tym…”!
Melbourne, 10 Mars 2018
