Justin Lessler, profesor i asociuar i epidemiologjisë në Shkollën e Shëndetit Publik Johns Hopkins Bloomberg pranoi të flasë përmes telefonit mbi zhvillimet më të fundit dhe njohuritë që kemi deri tani mbi pandeminë e koronavirusit.
Lessler, i cili ka studiuar epidemitë e gripit, fruthit dhe kolerës, është veçanërisht i interesuar në modelimin e dinamikës së transmetimit, si një metodë për të kontrolluar përhapjen e virusit.
Biseda e redaktuar, hedh dritë në mënyrën se si janë shtuar njohuritë tona mbi pandeminë, çfarë mund të mësojmë nga përgjigjet e qeverive të ndryshme dhe pse më të moshuarit duket se janë më të rrezikuar nga sëmundja serioze.
Si ka ndryshuar perceptimi i jonë i koronavirusit gjatë muajit të kaluar?
Mendoj se ka ndryshuar në një sërë aspektesh. Disa prej të dhënave të reja kanë konfirmuar disa elemente të cilat i dyshonim nga SARS dhe koronaviruse të tjera, por nuk ishim të sigurtë. Për shembull, tani kemi një perceptim shumë më të mirë të asaj që është periudha e inkubacionit (mesatarisht pesë ditë) dhe koha e gjenerimit, që është koha ndërmjet momentit kur një person është i infektuar dhe kur ai fillon të infektojë dikë tjetër (rreth gjashtë ditë).
Ne kemi filluar gjithashtu të mësojmë shumë më tepër se sa infektiv është dikush dhe në cilin kontekst është infektiv. Tani është shumë e qartë shpërndarja e vdekshmërisë sipas grupmoshave. Është i ashpër, me më të moshuarit ku kap nivele mjaft të larta të vdekshmërisë, kurse te fëmijët e vegjël në thelb, nuk ka vdekje. Por ne tani dimë që fëmijët infektohen. Është e paqartë pse nuk ka pasur më parë raste, por tani ne jemi relativisht të sigurt se ata infektohen. Ata thjesht nuk sëmuren.
A mund të jepni disa shifra për këto?
Bazuar në të dhënat nga Wuhan, Kinë, rreth tetëdhjetë përqind e vdekjeve ndodhën tek ata të moshës gjashtëdhjetë plus. Më pak se një në një mijë kanë ndodhur në fëmijët dhe të rinjtë nën njëzet. Pra, një shpërndarje ekstremisht e ashpër në moshë. Nga një studim që bëra me Shenzhen C.D.C. ka rezultuar – kjo duhet të aprovohet nga kolegët, pra është një artikull ende i pablukuar – që normat e infeksionit te fëmijët e vegjël të infektuar ishin të një niveli me ato të gjithë popullsisë. Por,ne nuk po shohim fëmijë që shtrohen në spital dhe vdesin, kështu që e dimë se ata nuk janë simptomatikë.
A ia kemi idenë pse po ndodh kështu?
Nuk mendoj se e dimë ende me saktësi pse fëmijët nuk sëmuren. Kemi disa ide përse të rriturit më të moshuar mund të jenë duke vdekur me ritme më të larta se të rinjtë dhe fëmijët e vegjël. Por nuk kuptohet ende pse te fëmijët vepron kështu.
Për sa u përket të moshuarve kemi tre teori kryesore. E para është se një nga receptorët e përfshirë në këtë virus është i lidhur me sëmundjet kardiovaskulare të cilat janë shumë të përhapura tek këto grupmosha. E dyta është se të moshuarit janë thjesht më të dobët në përgjithësi dhe popullatat që janë prekur më shumë kanë një përqendrim të lartë të tyre. Një teori e tretë është se bëhet fjalë për një lloj prirjeje imunologjike. Ideja është se njerëzit e një moshe të caktuar i janë ekspozuar disi një versioni të koronavirusit në jetën e tyre dhe në njëfarë mënyre sistemi i tyre i imunitetit ishte i parapërgatitur. Provat janë akoma të paqarta rreth këtyre teorive, por ato po mblidhen rreth njërës ose tjetrës.
Çfarë mendoni rreth idesë së mbylljes së shkollave?
Në të vërtetë, ende nuk e dimë rolin që fëmijët kanë në transmetimin e virusit. Ne e dimë se ata infektohen në mënyrat që ju thashë më sipër, por nuk e dimë nëse ata infektojnë të tjerët.
Nëse njerëzit po infektojnë njëri-tjetrin dhe fëmijët mund të infektohen, pse të mos jenë ata duke infektuar të tjerët?
Sepse ata rrallë po zhvillojnë simptoma të rënda. Dhe ka arsye për të besuar se, nëse keni simptoma të lehta, ka më pak të ngjarë të infektoni të tjerë. Kjo nuk do të thotë se asnjë fëmijë asimptomatik nuk do të infektojë kurrë një person tjetër, por ata, le të themi, një në njëqind ka të ngjarë të infektojnë dikë siç bën një i rritur simptomatik. Thjesht nuk e dimë ende të gjitha.
Cilat janë mësimet më të mëdha nga Kina, Koreja e Jugut dhe Italia?
Ajo që Kina ka qenë në gjendje të bëjë është mjaft mbresëlënëse. Ata kishin një epidemi të egër që dukej jashtë kontrollit dhe duke mbyllur gjithçka ata arritën ta ndalonin epideminë në përhapje e sipër. Kjo ishte një arritje që të le pa fjalë, megjithëse me masa ekstreme që ne me të vërtetë do të preferonim të mos ndërmerreshin në shumicën e vendeve në botë. Nëse do të duhej t’i ndërrmernin ato kudo, pasojat e tyre mund të ishin vetë po aq të këqija sa vetë sëmundja. Italisë i është dashur të bëjë të njëjtën gjë. Koreja e Jugut ka përsëritur e përsëritur testet dhe mori masa më të moderuara të distancës sociale. Shpresojmë se do të arrijmë të kuptojmë se sa mirë po funksionon kjo, së shpejti.
Çfarë po ndodh me laboratorët që po punojnë në mbarë botën për zhvillimin e një vaksine? A do të ishte zhvillimi i saj efikas në mes të një krize si kjo?
Vaksina mendoj se është jashtëzakonisht e rëndësishme. Jam dakord me shqetësimin për ta testuar në njerëz para kohe. Por, komuniteti shkencor ka shfaqur disiplinë mjaft të mirë në këtë aspekt në të shkuarën e afërt. Po, kemi nevojë për një vaksinë. Një vaksinë mund të bëjë ndryshimin mes të kthimit të gjithë kësaj në një katastrofë dhe diçkaje që mund të kontrollohet dhe pakësohet. Pa një vaksinë, gjithçka që mund të bëjmë është të vazhdojmë kështu sa të mundemi. Kjo do të jetë një ndërrmarrje e vështirë. Një vaksinë, ose një trajtim tjetër mjaftueshëm efektiv është mundësia jonë më e mirë për ta bërë këtë një periudhë më pak të vështirë.
Ka shumë diskutime rreth distancës sociale. A u thua njerëzve në jetën tënde të përditshme që të vetë-karantinohen, nëse ata munden? Apo është diçka shumë ekstreme?
Kujtdo në jetën time mbi moshën gjashtëdhjetë e pesë apo shtatëdhjetë vjeçare ia kam i thënë këtë. Kujtdo në grupe të tjera, të cilat janë në rrezik i kam thënë: “Ju duhet të vetë-izoloheni”. Kam inkurajuar të gjithë të tjerët që njoh të minimizojnë kontaktet që kanë, por, në këtë pikë, përpiqem të mendoj se çfarë është e pranueshme për ta personalisht.
Sa besim keni në përgjigjen e qeverive dhe a shqetësoheni për politizimin e shkencës në këtë situatë?
Unë thjesht përpiqem të bëj punën time, të përqendrohem të bëj atë që mundem dhe të bëj ndryshimin që mundem, përtej çfarëdo ndikimi që mund të kem. Do t’u përgjigjem atyre që unë i shoh si pyetje të rëndësishme për sëmundjen. Unë do ta shmang pyetjen tuaj, me fjalë të tjera. [Qesh].
Si është dita juaj këto kohë?
Si është dita ime? Kolegu im që po më viziton është duke qeshur sepse është rraskapitëse. Pasi zgjohem, çoj fëmijët e mi në shkollë, dhe pastaj unë jam duke punuar, kryesisht në lidhje me koronavirusin. Marr fëmijët në pesë e tridhjetë dhe i çoj për të fjetur në nëntë. Gruaja ime është mjeke specializante që punon natën, kështu që unë kam përgjegjësi për kujdesin ndaj fëmijëve. Dhe pastaj punoj deri në një ose dy, pastaj ngrihem në orën 4 të mëngjesit për biberonin e vajzës dhe mund të më duhet ta bëj sërish. Shpresoj që një ditë të mos bie në tokë pa ndjenja./ Përktheu Edona Llukaçaj
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Koronavirusi zhduk “Murtajën” nga libraritë
Një pandemi e deglobalizimit?
