Britania nuk është vendi i vetëm që preket nga Brexit. Vendimi i saj për të hequr dorë nga anëtarësimi i saj po detyron vendet e tjera evropiane të rivlerësojnë marrëdhëniet e tyre me BE.
Midis këtyre është Polonia, tani vendi i pestë më i madh i bllokut për nga madhësia e popullsisë, e cila drejtohet nga partia e djathtë populiste Ligj dhe Drejtësi (PiS) që nga viti 2015. Nisur nga Brexit, një term i ri ka hyrë në ligjërimin politik: “Polexit”.
Pasi pashë rezultatet e referendumit britanik në mëngjesin e 24 qershorit 2016 në Varshavë, unë ndoqa një konferencë shtypi në selinë e PiS. “Brexit është padyshim një ngjarje shumë e keqe,” tha kryetari i partisë Jarosław Kaczyński, i cili konsiderohet udhëheqësi joformal i vendit. “Unë dëshiroj të theksoj që vendi i Polonisë është në BE, pavarësisht nga rezultati i votimit në Britani,” shtoi ai.
Megjithatë, partia qendrore e opozitës Qytetare Platformë paralajmëron se PiS mund të shkaktojë dëme për BE-në në mënyra të tjera.
“Unë nuk mendoj se në të ardhmen e parashikueshme dikush do të guxonte të deklaronte publikisht Poloninë jashtë BE”, tha Donald Tusk, kryeministri i Polonisë nga 2007-2014 dhe ish-drejtuesi i Platformës Qytetare, kur foli muajin e kaluar në Białystok , Poloninë lindore.
Pas më shumë se 15 vjetësh në BE, polakët ende mbeten pro-evropianë. 86% besojnë se vendi i tyre ka përfituar nga anëtarësimi në BE, sipas një sondazhi të Eurobarometer në pranverën 2019.
BE shihet si institucioni më i besuar midis polakëve, përpara institucioneve vendase siç janë gjykatat dhe media publike.
Megjithatë, marrëdhëniet e Varshavës me Brukselin janë tensionuar që kur PiS hyri në qeveri.
Polonia ka qenë vazhdimisht në konflikt me institucionet e BE-së për ndryshimet e saj gjyqësore, të cilat Komisioni Evropian ka paralajmëruar se prekin shtetin e ligjit.
Në janar, komisioni i kërkoi gjykatës evropiane të drejtësisë të ngrijë një ligj të miratuar nga parlamenti i Polonisë që lejon qeverinë të largojë gjyqtarët që janë kritikë për ndryshimet e tij në sistemin e tij juridik. Qeveria është përpjekur të heqë poshtë këto akuza, duke pretenduar se gjykatat janë jashtë juridiksionit të BE-së. Nëse çështja mbetet e pazgjidhur, ndryshimet gjyqësore të qeverisë polake mund të kenë një ndikim më të gjerë në sundimin e ligjit në Poloni dhe BE.
Duke sfiduar rregullat e BE-së, qeveria polake po vendoset në mënyrë efektive jashtë komunitetit evropian. Dhe duke mos respektuar sundimin e ligjit, Varshava po “shkel” një nga vlerat themelore mbi të cilën u themelua BE.
Edhe pse ka pak mundësi që Polonia të ndjekë gjurmët e Britanisë, udhëheqja e djathtë e vendit mund të trondisë BE-së në një mënyrë tjetër: duke devijuar nga normat e tij dhe duke dobësuar shtetin e ligjit.
“Polexit” i vërtetë mund të mos përfshijë largimin zyrtarisht nga Bashkimi Evropian, por “shkatërrimin” e tij nga brenda.
Annabelle Chapman është një gazetare me qendër në Varshavë.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Guardian/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Juncker: Polonia nuk do të largohet nga BE
