Pas rastit të parë me COVID-19, në Shtetet e Bashkuara u raportuan ngadalë edhe raste të tjera. Dy muaj më vonë, kjo po ndodh vazhdimisht.
Kjo kurbë e ashtuquajtur eksponenciale i ka shqetësuar ekspertët. Nëse numri i çështjeve do të vazhdonte të dyfishohej çdo tre ditë, do të kishte rreth njëqind milion raste në Shtetet e Bashkuara deri në maj.
Kjo është matematikë, jo profeci. Përhapja mund të ngadalësohet, thonë ekspertët e shëndetit publik, nëse njerëzit praktikojnë “distancimin shoqëror” duke shmangur hapësirat publike dhe duke kufizuar lëvizjen e tyre.
Akoma, pa asnjë masë për ta ngadalësuar atë, COVID-19 do të vazhdojë të përhapet në mënyrë eksponenciale me muaj të tërë. Për të kuptuar pse, është e nevojshme të kuptojmë përhapjen e një sëmundje të rreme përmes një popullate.
Ne do ta quajmë “simulitis” sëmundjen tonë të rreme. Përhapet edhe më lehtë sesa Covid-19: sa herë që një person i shëndetshëm bie në kontakt me një person të sëmurë, edhe personi i shëndetshëm sëmuret.
Në një popullsi prej vetëm pesë personash, nuk duhet shumë kohë që të gjithë të prekeshin.
Në jetën reale, natyrisht, njerëzit përfundimisht shërohen. Një person i rikuperuar nuk e transmeton simulitisin tek një person i shëndetshëm dhe as sëmuret përsëri pasi të ketë kontakt me një person të sëmurë.
Le të shohim se çfarë ndodh kur simulitisi përhapet në një qytet me 200 njerëz. Ne do t’i çojmë të gjithë në qytet në një vendndodhje të rastësishme, dhe do ta bëjmë njërin person të sëmurë.
Vini re se si pjerrësia e kurbës së kuqe, e cila përfaqëson numrin e njerëzve të sëmurë, rritet me shpejtësi kur sëmundja përhapet dhe pastaj zvogëlohet ku njerëzit shërohen.
Qyteti ynë është i vogël, me madhësinë e Whittier, ne Alaska, kështu që simulitisi ishte në gjendje të përhapet shpejt në të gjithë popullsinë. Në një vend si Shtetet e Bashkuara, me 330 milion banorë, kurba mund t’i duhet shumë kohë përpara se të fillojë të ngadalësohet.
Kur bëhet fjalë për koronavirusin e vërtetë, ne do të preferonim të ngadalësoejh përhapja e virusit para se të infektojë një pjesë të madhe të popullatës amerikane. Për të ngadalësuar simulitisin, le të përpiqemi të krijojmë një karantinë, siç ajo që qeveria kineze vendosi në provincën Hubei, origjina e virusit.
Uh! Siç prisnin ekspertët e shëndetit, ishte e pamundur të ndahej plotësisht popullata e sëmurë nga të shëndetshmit.
Leana Wen, ish-komisionerja shëndetësore për qytetin e Baltimorit, shpjegoi praktikat e karantinave të detyruara për Washington Post në janar. “Shumë njerëz punojnë në qytet dhe jetojnë në qarqet fqinje, dhe anasjelltas,” tha Wen. “A do të ndaheshin njerëzit nga familjet e tyre? Si do të bllokohej çdo rrugë? Si do të arrinin furnizimet tek banorët? ”
Siç e tha Lawrence O. Gostin, profesor i së drejtës globale të shëndetit në Universitetin Georgetown: “E vërteta është se ato lloje të bllokimeve janë shumë të rralla dhe asnjëherë të efektshme.”
Për fat të mirë, ka mënyra të tjera për të ngadalësuar përhapjen.
Mbi të gjitha, zyrtarët shëndetësorë kanë inkurajuar njerëzit të shmangin ngjarjet me shumë njerëz, të qëndrojnë më shpesh në shtëpi dhe të mbajnë distancën e tyre nga të tjerët.
Disa njerëz do të dalin akoma. Ndoshta ata nuk mund të qëndrojnë në shtëpi për shkak të punës së tyre ose detyrimeve të tjera, ose ndoshta ata thjesht refuzojnë t’i kushtojnë vëmendje paralajmërimeve të shëndetit publik. Ata njerëz jo vetëm që kanë më shumë gjasa të sëmuren, por gjithashtu kanë më shumë të ngjarë të përhapin simulitisin.
Le të shohim se çfarë ndodh kur një e katërta e popullsisë sonë vazhdon të lëvizë ndërkohë që në tre tremujorët e tjerë miratohet një strategji e atij që ekspertët e shëndetit e quajnë “distancim shoqëror”.
“Ne kontrollojmë dëshirën për të qenë në hapësira publike duke mbyllur hapësirat publike. Italia po mbyll të gjitha restorantet e saj. Kina po mbyll gjithçka,”tha Drew Harris, studiues i shëndetit dhe profesor asistent në Kolegjin Universitar të Shëndetit Publik” Thomas Jefferson “.
Për të nxitur edhe më shumë distancën sociale, në vend që të lejojmë çerekun e popullsisë të lëvizë, ne do të shohim se çfarë ndodh kur lëviz vetëm një nga tetë njerëz.
Meodat që patë, një karantinë, distancimi i moderuar shoqëror dhe distancimi i gjerë shoqëror – ishin të rastësishme. Kjo do të thotë se rezultatet e secilit ishin unike dhe do të ndryshojnë.
Edhe me rezultate të ndryshme, distancimi i moderuar shoqëror zakonisht do të tejkalojë karantinën, dhe distancimi i gjerë shoqëror zakonisht funksionon më mirë nga të gjitha.
Simulitisi nuk është COVID-19, dhe e gjitha kjo e tejkalon kompleksitetin e jetës reale.
Megjithatë, ashtu si simulitisi përhapet në ekranin tuaj, Covid-19 po përhapet nëpër rrjetet tona njerëzore, nëpër vendet tona, qytetet tona, vendet e punës, familjet tona.
Dhe, si një top që kërcen në ekran, sjellja e një personi të vetëm mund të shkaktojë efekte tek shumë njerëz të tjerë.
Për dallim nga shembulli, COVID-19 vret njerëz. Megjithëse shkalla e vdekshmërisë nuk dihet saktësisht, është e qartë se të moshuarit janë më të rrezikuar.
“Nëse doni që kjo të jetë më reale,” tha Harris pasi pa këtë shkrim, “disa nga pikat duhet të zhduken.”
Përkthyer dhe përshtatur nga The Washington Post/ konica.al
Nëse doni të lexoni artikullin origjinal, klikoni këtu.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë u bënë COVID-19 mushkërive tuaja?
A ndihmon moti i ngrohtë në luftimin e koronavirusit?!
Çfarë duhet të dinë pacientët e zemrës për koronavirusin?
