*Nga Nick Triggle, BBC
Masat drastike të marra nga Britania e Madhe për të luftuar koronavirusin janë justifikuar me nevojën për të shpëtuar jetë.
Modelet e projektuara nga Imperial College London- të përdorura për të informuar qeverinë- sugjerojnë se 500 mijë njerëz mund të vdesin nëse nuk bëjmë asgjë.
Edhe strategjia e mëparshme e qeverisë për të ndaluar përhapjen mund të çonte në 250 mijë vdekje, tregon studimi.
Paralajmërimet i nxitën ministrat që të shpallin të hënën masat më drakonike të marra ndonjëherë në kohë paqeje. Kjo lëvizje ka goditur ekonominë, ka vendosur vendet e punës në rrezik dhe rrezikon anulimin e provimeve nëpër shkolla.
Nuk ka opsion tjetër- ekspertët
Profesori Neil Ferguson, një nga akademikët kryesorë të përfshirë në modelim, i tha BBC këtë javë se nuk kishte opsion për të mos rrezikuar jetën e 250 mijë njerëzve.
Sir Patrick Vallance, kryekëshilltar shkencor i qeverisë, tha në një takim të Komisionit të Shëndetit se shpresohej që numri i vdekjeve të mbahej poshtë 20 mijë.
Ai sërish tha se kjo shifër është më e rëndë se numri i viktimave nga gripi, që shkon në 8 mijë në vit.
Ai tha se kufizimi i vdekjeve në 20 mijë do ishte horror, por sërish përfaqëson një rezultat të mirë, nisur nga gjendja ku jemi.
A do të vdesin këta njerëz gjithsesi?
Shifrat për koronavirusin janë të larta. Por ajo që nuk është e qartë- sepse modelet nuk janë hartuar për këtë- është se në çfarë mase vdekjet do të kishin ndodhur pa koronavirus.
Sigurisht, kjo kurrë nuk do të mësohet plotësisht derisa të ketë përfunduar pandemia, prandaj modelimi është i vështirë dhe duhet shoqëruar me paralajmërime.
Por duket pasur parasysh që të moshuarit dhe më të dobëtit janë më të prekur, a do të vdesin gjithsesi këta njerëz?
Çdo vit në Britaninë e Madhe vdesin deri në 600 mijë njerëz.
Vdekjet nga koronavirusi nuk do jenë në krye të kësaj shume. Shumë do të jenë brenda numrit ‘normal’ të vdekjeve të pritshme. Me pak fjalë, ata do të vdesin gjithsesi.
Ishte një pikë e pranuar edhe nga Sir Patrick në një konferencë për shtyp të enjten, kur ai tha se do të kishte disa mbivendosje mes vdekjeve nga koronavirusi dhe vdekjeve të pritshme- ai thjesht nuk e dinte se sa mbivendosje ka.
Krahasimi me gripin
Në të kundërt, shifra për vdekjet nga gripi që ai u dha deputetëve- 8 mijë- është ndryshe. Ky është numri i vdekjeve që pritet të ndodhë në një vit të caktuar.
Shumë më shumë vdesin nga gripi, por shifra jep një tregues sesa njerëz vdesin për shkak të gripit, kurse shifra 20.000, 250.000 dhe 500.000 për koronavirusin janë thjesht numri i vdekjeve të lidhura me koronavirusin.
Testimet që janë bërë në shumë vende tregojnë se ne e dimë kur një pacient vdes me koronavirusin brenda trupit të tij. Por kjo nuk na tregon se në çfarë mase kontribuoi virusi te vdekja.
Pse nevojitet inteligjencë me e mirë
Ka, natyrisht, edhe të tjerë faktorë në lojë. Nëse mbeten pa kontrolluar, vdekjet do të vijnë shumë shpejt.
500 mijë vdekje mund të ndodhin në Britaninë e Madhe në gusht, thonë modeluesit.
Kjo në vetvete do të mbingarkonte shërbimin shëndetësor- nëse ata kishin të drejtë- duke vendosur më shumë jetë në rrezik, sepse kujdesi shëndetësor nuk do të ishte në dispozicion për të tjerët.
Por sigurisht ka të dhëna se modeluesit kanë nënvlerësuar aftësinë e NHS (Shërbimi Shëndetësor Kombëtar) për të rritur aftësinë e kujdesit intensiv.
Shefi ekzekutiv i NHS në Angli, Simon Stevens sugjeron se aftësia për kujdesin intensiv mund të dyfishohet, pasi doli ky modelim.
Ka 3700 shtretër në kujdesin intensiv në Angli- dhe mbi 4 mijë nëse përfshin pjesën tjetër të Mbretërisë së Bashkuar.
Tetë nga dhjetë janë në përdorim në çdo pikë. Kjo mund të reduktohet me një të katërtën nëse ndalohen operacionet rutinë (siç është bërë).
Mijëra ventilatorë mund të merren nga sektori privat, të vjetra dhe të reja, nga Ministria e Mbrojtjes dhe nga sallat ku nuk bëhen më operacione.
Sir Simon sugjeron se kjo mund ta çojë numrin e përgjithshëm të ventilatorëve pranë 12 mijë- megjithëse ekziston dyshimi nëse kjo do të përkthehej në 12 mijë shtretër të kujdesit intensiv, duke pasur parasysh se do të kishin nevojë për staf.
Diçka tjetër që nuk është bërë me vlerësimin e duhur janë kostot ekonomike dhe sociale të masave të marra, të cilat vetë do të rrezikojnë jetën dhe shëndetin.
Teksa futemi më thellë në këtë krizë, do të na duhet inteligjencë shumë më e madhe sesa jetë janë duke u shpëtuar vërtet, dhe të bëjmë krahasimin me koston më të gjerë për shoqërinë, kështu që qeveria dhe publiku të peshojnë çdo veprim të ndërmarrë.
