Shpallja e gjendjes së fatkeqësisë natyrore dhe kufizimi i të drejtave

Duke marrë shkas prej Vendimit të Këshillit të Ministrave me №243, të datës 24 Mars 2020, i
titulluar « Për Shpalljen e Gjendjes së Fatkeqësisë Natyrore », ku në §2 të këtij akti, sanksionohet se : « Kufizimin e të drejtave të garantuara nga nenet 37, 38, 41, pika 4, 49 dhe 51 të Kushtetutës deri në masën që konsiderohet e domosdoshme për të arritur ruajtjen e shëndetit të shtetasve. », është e domosdoshme të trajtohet, dhe analizohet, formalisht në detaje natyra jurdike, e një akti të Këshillit të Ministrave.

Njëkohësisht, kjo nënkupton domosdoshmërinë që, përfundimisht, të analizohen dhe tregohen raportet e drejta ndërmjet Neneve 100 § 5, 101, 116 § 1, dhe 118, duke trajtuar situatën konkrete, të vendosjes, pjesërisht, ose tërësisht, në territorin e Republikës së Shqipërisë, gjendjen e fatkeqësisë natyrore, ose të ndodhjes së një aksident teknollogjik. Dobia, në trajtimin e kësaj situate konkrete, ka të bëjë me raportet që ekzistojnë ndërmjet Neneve 17 § 1, 170 §§ 2 dhe 3, 174 § 1, 175 §§ 2 dhe 3, dhe 176, ndaj Nenit 101 të Kushtetutës. Njëkohësisht, Neni 101 duhet trajtuar edhe në këndvështrimin e marrëdhënieve që ekzistojnë me Nenin 7 dhe 124 § 1. E veçanta e kësaj situate është, pikërisht, me kufizimi, prej Këshillit të Ministrave, i të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, që garanton Kushtetuta.

EKSPOZE E MASAVE TË JASHTËZAKONSHME DHE NDËRVEPRIMI I INSTITUCIONEVE TË FORMUARA NGA KUSHTETUTA
« Masat e jashtëzakonshme », sipas Nenit 170 § 1, marrë së bashku edhe me Nenin
174 § 1, janë klasifikuar prej Kushtetutës në tri kategori:
(i) gjendja e luftës,
(ii) gjendja e jashtëzakonshme,
(iii) gjendja e fatkeqësisë natyrore ose ndodhja e një aksidenti teknollogjik.
Secila prej tyre ka veçoritë e saj, në kuptimin e pjesëmarrjes dhe ndërveprimit të institucioneve kushtetutese, si dhe miratimin e këtyre akteve, në formë kaskade, kur ndërveprojnë të paktën dy institucione kushtetutese. Në ndryshim nga kategoritë e tjera, në rastin e atyre akteve, që kanë të bëjnë me vendosjen e gjendjes së fatkeqësisë natyrore ose ndodhjen e një aksidenti teknollogjik, ekziston një lloj « dualizmi i çuditshëm », ndërmjet, (a) pushtetit ekzekutiv, përfaqësuar prej Këshillit të Ministrave, i cili është organi kushtetues kompetent për t’i vendosur këto gjendje, deri në 30 ditë, si dhe, (b) pushtetit legjislativ, përfaqësuar prej Kuvendit, i cili, është organi kushtetues
« La única solución al problema de los derechos humanos es el olvido. »
— Augusto Pinochet Ugarte
kompetent që vendos për zgjatjen masave në fjalë, përtej afatit 30-ditor, sikundër
tregohet qartë prej:
(i) Nenit 174 § 1, që sanksionon se : « Këshilli i Ministrave mund të vendosë, për një periudhë jo më të gjatë se 30 ditë, gjendjen e fatkeqësisë natyrore në një pjesë ose në të gjithë
territorin e shtetit. »,
(ii) Nenit 174 § 2, që sanksionon se : « Zgjatja e gjendjes së fatkeqësisë natyrore mund të bëhet vetëm me pëlqimin e Kuvendit. ».
Ky « dualizëm », ndërmjet pushtetit ekzekutiv, dhe atij legjislativ, konkretisht, ndërmjet Këshillit të Ministrave dhe Kuvendit, vjen, pikërisht, prej :
(a) Nenit 175 § 2 të Kushtetutës, që sanksionon se : « Gjatë gjendjes së fatkeqësisë
natyrore mund të kufizohen të drejtat dhe liritë e parashikuara nga nenet: 37, 38, 41
paragrafi 4, 49, 51. », dhe
(b) Nenit 175 § 3 të Kushtetutës, që sanksionon se : « Aktet për shpalljen e … gjendjes së fatkeqësisë natyrore duhet të cilësojnë të drejtat dhe liritë që kufizohen sipas paragrafëve 1 dhe 2 të këtij neni.».
Pra, Kushtetuta ka përcaktuar organin e vetëm kompetent, që është Këshilli i Ministrave, për të vendosur gjendjen e fatkeqësisë natyrore ose të ndodhjes së një aksidenti teknollogjik, sipas Nenit 174 § 1 të saj. Nga ana tjetër, Kushtetuta, në Nenin 175 § 3 të saj, i ka dhënë kompetencë Këshillit të Ministrave për të kufizuar të drejtat dhe liritë themelore, të cilat sanksionohen nga vetë Kushtetuta, në aktin që miraton për vendosjen e gjendjes në fjalë. Njëkohësisht, Kushtetuta, në Nenin 175 § 2, duke përdorur fjalën « mund », ka parashikuar se, jo gjithmonë mund të jetë i nevojshëm kufizimi i të drejtave dhe lirive themelore, dhe se ato të drejta e liri, të cilësuara në të, mund të kufizohen, në qoftë se gjykohet e nevojshme. Pra, duke u përdorur fjala « mund » në Nenin 175 § 2, atëherë Neni 175 § 3 lejon katër alternativa, në diskrecionin e Këshillit të Ministrave, përkitazi asaj nënbashkësie të të drejtave dhe lirive që lejon kufizimin, në të tilla raste Neni 175 § 2 :
(i) të mos kufizojë asnjë nga ato të drejta dhe liri themelore;
(ii) të kufizojë të gjitha ato drejta dhe liri themelore;
(iii) të kufizojë vetëm një nga ato të drejta e liri themelore;
(iv) të kufizojë më shumë se një nga ato të drejta dhe liri themelore, në mënyrë të kombinuar.

Kështu, prima faciæ, duket se Kushtetuta përmban, në vetvete, një kontradiktë midis, (a) Nenit 17 § 1 të saj, nga njëra anë, dhe (b) Neneve 174 § 1, dhe 175 §§ 2 dhe 3,nga ana tjetër. Tashmë, është gjerësisht e njohur se, Neni 17 § 1 i Kushtetutës, sanksionon se : « Kufizime të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë mund të vendosen vetëm me ligj … », dhe, njëkohësisht, sipas Kushtetutës, është e njohur se, ligjvënia, në Republikën e Shqipërisë, i përket pushtetit legjislativ, që përfaqësohet nga i vetmi organ, pra një dhomësh, që është Kuvendi. Nga ana tjetër, po e njejta Kushtetutë, i ka lejuar Këshillit të Ministrave, që është një organ i pushtetit ekzekutiv, kufizimin e të drejtave dhe lirive themelore, të cilat sanksionohen nga Nenet 37, 38, 41 § 4, 49, dhe 51, të Kushtetutës, kur vendos gjendjen e fatkeqësisë natyrore ose të ndodhjes së një aksidenti teknollogjik, sipas Nenit 175 §§ 2 dhe 3.
Në këto kushte, mund të mendohet se, Nenet 174 § 1, dhe 175 §§ 2 dhe 3, të Kushtetutës përbëjnë një rast përjashtimor në raport me Nenin 17 § 1 të saj, por në fakt nuk është kështu. Përkundrazi, Kushtetuta, në Pjesën e XVItë të saj, mbi « Masat e jashtëzakonshme », ka rikonfirmuar dy herë, atë çka sanksionon në Nenin 17 § 1 të saj, duke parashikuar në :
(a) Nenin 170 § 2 të saj, se : « … shkalla e kufizimit të të drejtave dhe lirive të njeriut
gjatë gjithë periudhës së ekzistencës së gjendjeve që kërkojnë marrjen e masave të jashtëzakonshme, përcaktohen me ligj. », dhe gjithashtu,
(b) Nenin 170 § 3 të saj, se : « Ligji duhet të përcaktojë parimet, fushat dhe mënyrën
e kompensimit të humbjeve që vijnë si rezultat i kufizimit të të drejtave dhe lirive gjatë marrjes së masave të jashtëzakonshme.»

Nga ana tjetër, Kushtetuta i ka lejuar edhe një organi tjetër, të formuar prej saj, i cili është Presidenti i Republikës, që të kufizojë të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, që sanksionohen në të, gjatë një gjendje tjetër, që është ajo e luftës, sikundër sanksionohet në Nenin 172 § 1 të saj : « Në rastin e nenit 171 paragrafi 1, Presidenti i Republikës i paraqet Kuvendit dekretin për vendosjen e gjendjes së luftës brenda 48 orëve nga nënshkrimi i tij, duke specifikuar të drejtat që kufizohen. ». Ndonëse është përtej qëllimit të kësaj analize trajtimi i natyrës juridike të Dekretit të Presidentit të Republikës, e gjej me vend të sjell në vëmendje Nenin 176, që sanksionon se : « Kur Kuvendi nuk
mund të mblidhet gjatë gjendjes së luftës, Presidenti i Republikës, me propozim të Këshillit të
Ministrave, ka të drejtë të nxjerrë akte që kanë fuqinë e ligjit, të cilat duhet të miratohen nga
Kuvendi në mbledhjen e tij më të parë. ». Kjo do të thotë që, në raste përjashtimore Kushtetuta ka lejuar edhe institucione të tjera, të formuara nga vetë ajo, të cilat nuk përfshihen brenda pushtetit legjislativ, për të ushtruar një kompetencë legjislative, pra të Kuvendit, e për të nxjerrë akte të njëvlefshme me Ligjin, pavarësisht se emërtimi i tyre mund të jetë (a) Dekret për aktet e Presidentit, në zbatim të kompetencave të tij sipas Nenit 93, ose (b) Vendim për aktet e Këshillit të Ministrave, në zbatim të kompetencave sipas Nenit 100 § 5.

ARTIFICA KUSHTETUESE
Për të vijuar më tej me objektin e kësaj analize. Çdo dispozitë e Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë duhet interpretuar në harmoni me të tjerat, duke qënë se, vetë Kushtetuta nuk ka sanksionuar ndonjë marrëdhënie hierarkike ndërmjet dispozitave të saj.1 Për këtë çështje konkrete, dispozitat e Kushtetutës, të cilat, sanksionojnë masat e jashtëzakonshme, dhe që kanë të bëjnë me kufizimin e të drejtave dhe lirive themelore 1 Opinioni me №517 i Komisionit Europian për Demokraci nëpërmjet Ligjit alias Komisioni i Venecias, datë 13 Mars 2009, paragrafi 18, faqe 5. Të njeriut, duhet të interpretohen në harmoni me Nenin 17 § 1 të Kushtetutës. Për këtë
rast, dhe jo vetëm, vetë Kushtetuta i ka dhënë një zgjidhje, nëpërmjet një artifice, situatës, në të cilën, Këshillit të Ministrave i duhet, që në rastet e fatkeqësive natyrore, të kufizojë të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, që sanksionohen në Kushtetutës, pikërisht, nëpërmjet kompetencës së dhënë për të në Nenin 101. Sikundër u tregua më sipër, Kushtetuta ka gjetur, në mënyrë të ngjashme, një artificë edhe për Presidentin e Republikës, nëpërmjet Nenit 176, por për një kategori tjetër të masave të jashtëzakonshme, që është gjendja e luftës.

KUSHTET E FORMALE PËR NXJERRJEN E AKTIT NORMATIV ME FUQINË
E LIGJIT
Neni 101 i Kushtetutës, përveç se sanksionon kompetencën “ligjvënëse” të Këshillit të Ministrave, gjithashtu, sanksionon edhe kriteret për nxjerrjen e akteve normative, me fuqinë e Ligjit, nga ana e Këshillit të Ministrave, i cili « … në rast nevoje dhe urgjence, nën përgjegjësinë e tij, mund të nxjerrë akte normative që kanë fuqinë e ligjit, për marrjen e masave të përkohshme. ». Kjo përmban tri kushte : (i) nevojën, (ii) urgjencën, dhe (iii) përkohshmërinë. Këto tri kushte duhet të plotësohen njëkohësisht, përndryshe kjo kompetencë do të ishte e pakuptimtë në një rend shoqëror, ku pushtetet janë të ndara.

Është e qartë se, të tri kategoritë e masave të jashtëzakonshme, që cilësohen në Nenin 170 § 1 të Kushtetuës, kanë afate maksimale kohore, pra, se deri kur ato masa mund të zbatohen. Për më tepër, në rastin konkret, pra të fatkeqësive natyrore, objekt i kësaj analize, Neni 174 §§ 1 dhe 2 e përcakton qartë afatin maksimal kohor. Pra, për të tilla masa, është e qartë se, karakteri i tyre është i përkohshëm.
Në lidhje me nevojën dhe urgjencën, Neni 101 i Kushtetutës, apo ndonjë dispozitë tjetër e saj, nuk ka sanksionuar ndonjë kriter formal për të mundësuar vlerësimin e situatave, në mënyrë të tillë që të vlerësohet, për aq sa është e mundur, objektivisht, nxjerrja e një akti normativ me fuqinë e ligjit, prej Këshillit të Ministrave. Rrjedhimisht, vlerësimi i nevojës dhe urgjencës, për nxjerrjen e një akti normativ me fuqinë e ligjit, është në diskrecionin e Këshillit të Ministrave. Megjithatë, një nga kategoritë e tjera të masave të jashtëzakonshme, sikundër është ajo e gjendjes së jashtëzakonshme, ka një veçanti në raport me masat e tjera të jashtëzakonshme. Gjendja e jashtëzakonshme vendoset me Ligj, nga Kuvendi, duke u miratuar nga jo më pak se tri të pestat e të gjithë anëtarëve të tij, sipas Nenit 81 § 2. Është fakt se, nga të gjithë ligjet, të cilat miratohen me, të paktën, tri të pestat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit, vetëm Ligjet për Gjendjen e Jashtëzakonshme lejohen të miratohet nëpërmjet procedurës së përshprejtuar, sipas Nenit 83 § 3 të Kushtetutës. Kjo do të thotë se, Kushtetuta ka pranuar, drejtpërdrejtë, se, të paktën, një nga kategoritë e masave të jashtëzakonshme mund të përmbajë elementin e urgjencës për të marrë masa. Natyrshëm, përderisa marrja e masave lyp urgjencën, atëherë ato, padyshim, që janë të nevojshme, sepse urgjenca sjell, me doemos, nevojën e marrjes së masave për të zgjidhur situata që kërkojnë ndërhyrje të menjëhershme.

Anasjelltas, natyrshëm nevoja nuk sjell domosdoshmërisht urgjencë. Gjendja e fatkeqësisë natyrore ose e aksidentit teknollogjik, kur vendoset prej Këshillit të Ministrave, sipas Nenit 174 § 1, është e qartë se do të realizohet, më së pari, nëpërmjet një akti formal. Gjithashtu, është e qartë se, nxjerrja e këtij akti, nuk mund të përmbajë vetëm në deklaratën për vendosjen e gjendjes së fatkeqësisë natyrore, pjesërisht, ose tërësisht, përndryshe, kjo formë deklarative, dhe akti që do t’a përmbante atë, praktikisht do të ishin të njëvlefshme me mos vendosjen e gjendjes së fatkeqësisë natyrore. Vendosja e gjendjes së fatkeqësisë natyrore duhet të shoqërohet me doemos, gjithashtu, me masat që duhet, dhe do të ndërmerren në akt. Kjo do të thotë se, marrja e masave është e nevojshme, për të plotësuar kushtin e Nenit 101 të Kushtetutës.

Ndodhja e një fatkeqësie për shkaqe të natyrës, apo teknollogjike, natyrshëm sjell urgjencën për marrjen e masave të duhura për të lehtësuar, aq sa është e mundur, pasojat e situatave të tilla, ose për të shmangur, apo parandaluar, dëmet e mëtejshme, përsëri, aq sa është e mundur. Fatkeqësitë për shkaqe të natyrës, apo teknollogjike, natyrisht që cënojnë normalitetin shoqëror, për pasojë, masat që ndërmerren synojnë, pikërisht, rivendosjen e tij, e rrjedhimisht, është, po ashtu e natyrshme, që të mendohet se marrja e tyre duhet të jetë e menjëhershme, pra urgjente. Urgjenca për rikthimin e normalitetit është diçka e vetvetishme në qëniet biologjike, sidomos kur janë edhe qënie shoqërore, pra ruajtja e marrëdhënieve të njohura me natyrën dhe qëniet e tjera.
Kështu, plotësohet edhe kushti i urgjencës që vendos Neni 101 i Kushtetutës.

Një pjesë e këtyre masave janë parashikuar nga Neni 170 §§ 2 dhe 3 të Kushtetutës,2 të cilat, sipas
saj duhet të vendosen me Ligj, por kur bëhet fjalë për masa në kushte (i) nevoje, (ii) urgjence, dhe (iii) përkohshmërie, ato mund sanksionohen edhe në një akt normativ me fuqinë e ligjit.
Në gjuhën e matematikës, masat e jashtëzakonshme përbëjnë një nënbashkësi të atyre masave që plotësojnë tri kushte njëherazi (i) nevojën, (ii) urgjencën, dhe (iii) përkohshmërinë. Me fjalë të tjera, masat e jashtëzakonshme përbëjnë një rast të veçantë të atyre masave që mund të merren duke plotësuar kushtet e sanksionuara në Nenin 101 të Kushtetutës.

NATYRA «E DYFISHTE» E AKTEVE TË KËSHILLIT TË MINISTRAVE
Këshillit të Ministrave i është dhënë kompetenca, sipas Nenit 175 § 2, për të kufizuar një nënbashkësi të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, të cilën e ushtron në diskrecionin e saj. Pra, sipas Nenit 175 § 3 të Kushtetutës, Këshilli i Ministrave mund të vendosë : (a) të mos kufizojë asnjë nga të drejtat e dhe liritë themelore, ose (b) të kufizojë të paktën një nga të drejtat dhe liritë themelore, kur vendos gjendjen e fatkeqësisë natyrore. Në një situatë të tillë, akti i Këshillit të Ministrave.

Kjo do të thotë  se :
(a) kur akti nuk kufizon asnjë nga të drejtat dhe liritë themelore të lejuara të kufizohen në Nenin 175 § 2 të Kushtetutës, atëherë ai akt është jo detyrimisht një akt normativ me fuqinë e ligjit, dhe, rrjedhimisht, jo detyrimisht kërkohet prej Këshillit të Ministrave miratimi i këtij akti në Kuvend sipas Nenit 101;
(b) kur akti kufizon të paktën një nga të drejtat dhe liritë themelore të lejuara të kufizohen në Nenin 175 § 2 të Kushtetutës, atëherë ai akt është detyrimisht një akt normativ me fuqinë e ligjit, dhe, rrjedhimisht, për të plotësuar kushtin e vendosur prej Neneve 17 § 1, dhe 170 §§ 2 dhe 3, të Kushtetutës, kërkohet në mënyrë të detyruar, prej Këshillit të Ministrave, miratimi i këtij akti në Kuvend sipas Nenit 101.
Në këtë pikë, është e nevojshme të tregohet, në thelb, natyra e një akti të Këshillit të Ministrave. Neni 100 § 5 i Kushtetutës sanksionon se : « Këshilli i Ministrave nxjerr vendime dhe udhëzime. ». Është e qartë se, si (a) vendimet, ashtu edhe (b) udhëzimet, Këshilli i Ministrave duhet t’i nxjerrë, sipas diskrecionit të tij, por, gjithmonë, duke pasur autorizimin, ose (a) të Kushtetutës, ose (b) të një Ligji. Thënë me fjalë të tjera, Këshilli i Ministrave nxjerr vendime, ose udhëzime, në zbatim të kompetencave të saj, që i jepen nga aktet normative më të larta në hierarkinë e normave. Për t’a ilustruar, nxjerrja e një akti normativ me fuqinë e ligjit është kompetencë e Këshillit të Ministrave,
sipas autorizimit që i jep drejtpërdrejt Kushtetuta në Nenin 101 të saj.
Një akt normativ me fuqinë e ligjit nuk mund të jetë i tillë vetëm për shkak të formës, pra vetëm sepse në krye të dokumentit të shkruar shënohet fraza « akt normativ me fuqinë e ligjit ». Përkundrazi, një akt normativ me fuqinë e ligjit është i tillë, për shkak të thelbit, dhe duhet të plotësojë, të paktën, njërin prej këtyre kushteve, përveç atyre që sanksionohen në Nenin 101 :
(a) nuk është një akt nënligjor që plotëson kushtet e sanksionuara në Nenin 118
§§ 1 dhe 2 të Kushtetutës. Pra, akti nxirret kur nuk ekziston ndonjë Ligj që të autorizojë
Këshillin e Ministrave nxjerrjen e tij. Thënë me fjalë të tjera, kur nuk ekziston ndonjë
Ligj, që të autorizojë Këshillin e Ministrave për të nxjerrë ndonjë akt nënligjor, për të
rregulluar çështje të caktuara, duke përcaktuar parimet mbi të cilat duhet të nxirret një
akt i tillë nënligjor.
(b) kur Këshilli i Ministrave ushtron drejtpërdrejtë kompetencat ligjvënëse, të
cilat, Kushtetuta i’a ka atribuuar ekskluzivisht Kuvendit. Pra, nxjerrja e një akti
normativ, që i përket kategorisë së cilësuar në Nenin 116 § 1 (c) të Kushtetutës, pra vetë
Ligjet, e që janë kompetenca ekskluzive të Kuvendit.
Këtu del një rrjedhim i dobishëm, sepse (i) Kushtetuta, që cilësohet në Nenin 116
§ 1 (a), si dhe (ii) marrëveshjet ndërkombëtare, që duhen ratifikuar me Ligj, të cilësuara në
Nenin 116 § 1 (b), përkatësisht, nuk mund të miratohen, ndryshohen, shfuqizohen,
ratifikohen ose denoncohen, nga Këshilli i Ministrave, në ushtrimin e kompetencës së
dhënë prej Nenit 101, sepse nuk duket se plotësojnë kushtin e përkohshmërisë.

Për me tepër, ndryshimi i Kushtetutës, ndalohet edhe për vetë Kuvendin, kur nevoja e lyp
marrjen e masave të jashtëzakonshme, sipas Nenit 175 § 5, që sanksionon se : « Gjatë gjendjeve që kërkojnë marrjen e masave të jashtëzakonshme, nuk mund të ndryshohet asnjë prej këtyre akteve: Kushtetuta, ligjet për zgjedhjet për Kuvendin dhe për organet e pushtetit vendor, si dhe ligjet për masat e jashtëzakonshme. ».
Një akt normativ me fuqinë e ligjit, i nxjerrë nga Këshilli i Ministrave, përbën një
kompetencë të saj, sipas Nenin 101 të Kushtetutës. Ndërkohë, Këshillit të Ministrave i janë dhënë edhe kompetenca të tjera, ekzekutive, që sanksionohen në Kushtetutë dhe Ligje. Çdo ushtrim kompetence, nga ana e Këshillit të Ministrave, përfshirë edhe aktetnormative me fuqinë e ligjit, bëhët duke nxjerrë një Vendim, sipas Nenit 100 § 5 të Kushtetutës. Kur Këshilli i Ministrave ushtron kompetencën e parashikuar nga Neni 101 i Kushtetutës, atëherë ai nxjerr një Vendim, por që dallon nga miratimi i akteve nënligjore, sepse përveç miratimit paraprak nga ana e Këshillit të Ministrave, kërkohet domosdoshmërisht edhe kontrolli, si dhe miratimi tij, në Kuvend, sipas Nenit 101.
Një Vendim i Këshillit të Ministrave, që miraton një akt normativ, me fuqinë e ligjit, mund të pranohet pa hezitim se ai është i njëvlefshëm me Ligjin. Kjo njëvlefshmëri vjen si rrjedhojë e dy arsyeve :
(a) vetë Kushtetuta pranon se akti në fjalë ka fuqinë e ligjit;
(b) Këshilli i Ministrave ushtron një kompetencë ligjvënëse të Kuvendit. Për më tepër, njëvlefshmëria nënkupton vetëm vlerën e njejtë që ekziston midis
(a) Ligjit të Kuvendit, dhe (b) të Vendimi të Këshillit të Ministrave, që miraton një akt
normativ, me fuqinë e ligjit. Pra, në kushte të përcaktuara nga Kushtetuta, këto dy akte vlejnë njëlloj, pra janë të njëvlefshme, për arsye që, Shteti, në tërësi, të përmbushë në kohë, dhe me efikasitet, funksionet për të cilat shoqëria ka nevojë. Në asnjë mënyrë kjo nuk duhet kuptuar se, në të tilla kushte, Ligjet dhe Vendimet janë të barabartë nga pikëpamja e kategorisë së tyre. Jo pa qëllim Kushtetuta përdor frazën « … me fuqinë e ligjit … », pikërisht, për të bërë dallimin midis kategorisë së akteve, që nxjerr secili organ, por edhe për t’i njesuar ato nga pikëpamja e vlerës, në kushte të caktuara.

ANALOGJIA ME DEKRETET E PRESIDENTIT TË REPUBLIKËS
Për analogji me aktet e Këshillit të Ministrave, po analizoj, shkurtimisht, Dekretet
e Presidentit të Republikës. Kushtetuta, në Nenin 176 të saj, i ka dhënë edhe këtij të
fundit, pra Presidentit, edhe kompetenca për nxjerrjen e Dekreteve me fuqinë e Ligjit në
rastin e gjendjes së luftës, në mënyrë të ngjashme me kompetencën e dhënë në Nenin 101
për Këshillin e Ministrave. Kështu, Kushtetuta u ka njohur vetëm dy institucioneve të
tjera, të formuara drejtpërdrejt prej saj, (a) Presidentit të Republikës, dhe (b) Këshillit të
Ministrave, për të ushtruar, në raste përjashtimore, kompetenca ligjvënëse, që janë
ekskluzivitet i Kuvendit. Sipas Neneve 93 dhe 94 të Kushtetutës, Presidenti i Republikës

nxjerr Dekrete vetëm kur ushtron kompetencat e parashikuara shprehimisht nga
Kushtetuta, ose Ligjet e nxjerra në pajtim me të. Nga bashkësia e kompetencave, që
është parashikuar nga Kushtetuta, për Presidentin e Republikës, disa prej tyre duhet t’i
nënshtrohen vlerësimit të Kuvendit, pra kontrollit, çka sjell si rezultat miratimin, ose jo,
të Dekreteve që dalin në zbatim të këtyre kompetencave. Në të tilla raste, miratimi, ose
jo, i Dekreteve të Presidentit është çështje diskrecionale për Kuvendin. E njejta gjë ndodh
edhe për aktet e Këshillit të Ministrave, që nxirren kur ushtrohet kompetenca e
sanksionuara në Nenin 101 të Kushtetutës. Për pasojë, duke qënë se për dy institucione
të ndryshme, të formuara nga Kushtetuta, ekziston në mënyrë të ngjashme ky lloj
mekanizmi për ushtrimin e deleguar të kompetencës legjislative, si dhe për kontrollin a
posteriori të këtyre akteve prej Kuvendit, do të thotë se, çka është trajtuar në këtë
analizë nuk është një rastësi, por një projektim i vetëdijshëm i këtij mekanizmi në
Kushtetutë, nga ana e hartuesve të saj.
AFATET E VLEFSHMËRISË SË AKTIT NORMATIV ME FUQINË E LIGJIT
Çështja tjetër që meriton të analizohet ka të bëjë, pikërisht, afatet. Neni 101 i
Kushtetutës sanksionon një kufi për prodhimin e pasojave prej një akti normativ me
fuqinë e ligjit. Ndryshe nga sa pretendohet gjerësisht, afati 45-ditor nuk mund të jetë
kufi maksimal, për arsye se, në rastin kur Kuvendi e miraton një akt normativ me fuqinë e
ligjit, ai mund të vijojë e të prodhojë pasoja edhe përtej 45 ditëve, në varësi të
rrethanave dhe masave konkrete.
Është e qartë se, hartuesit e Kushtetutës, kur kanë hartuar përmbajtjen e Nenit
101, kanë qënë të vetëdijshëm se moskufizimi absolut i kompetencës “ligjvënëse” të
Këshillit të Ministrave do të ishte i dëmshëm, për vetë natyrën e Republikës Parlamentare,
si dhe të parimit të ndarjes dhe balancimit të pushteteve. Pra, elementët e Nenit 101, të tillë
si (i) nevoja, (ii) urgjenca, dhe (iii) përkohshmëria janë diskrecionale, për pasojë, do të
ishte e domosdoshme, që në një Republikë Parlamentare, kufizimi dhe kontrolli i
veprimtarisë së pushtetit ekzekutiv, sidomos kur kjo e fundit ushtron kompetencë
“ligjvënëse” sipas Nenit 101. Për pasojë, Këshillit të Ministrave i duhej dhënë një kohë e
mjaftueshme për marrjen e masave të duhura, dhe arritjen e rezultateve. Nga ana tjetër,
edhe Kuvendit i jepet kohë e mjaftueshme për të reflektuar, dhe për t’u shprehur, mbi
masat e marra nga ana e Këshillit të Ministrave. Hartuesit e Kushtetutës kanë vendosur,
në Nenin 101, një afat me natyrë të përgjithshme, sikundër është ai 45-ditor. Është
pikërisht ky afat që përbën elementin absolut të Nenit 101, sepse, në rastet e
mosmiratimit të akteve normative me fuqinë e ligjit, prej Kuvendit, është e
domosdoshme edhe shuarja e pasojave, si dhe ndërprerja e menjëhershme e masave të
marra nga Këshilli i Ministrave.
Duke vendosur afatin 45-ditor, hartuesit e Kushtetutës nuk kanë pasur
ndërmend vetëm masa që duhen marrë saktësisht për 45 ditë, apo për më tepër se kaq.
Përkundrazi, ky afat, sikundër u tregua më lart, shërben vetëm për rastet kur pasojat
— 9 —
duhet të shuhen, si dhe të nderpriten menjëherë masat. Masat mund të merren edhe për
një periudhë më të vogël se 45 ditë, prej Këshillit të Ministrave. Afati i vendosur në Nenin
174 § 1, që është një afat i posaçëm, nuk krijon ndonjë kontradiktë me afatin e vendosur
në Nenin 101, që është i përgjithshëm. Pra, afati i vendosur në Nenin 174 § 1 shërben për
ndërprerjen e menjëhershme të masave, kur Kuvendi nuk jep pëlqimin për zgjatjen e
tyre, sipas Nenit 174 § 2, në raste, të cilat janë të veçanta, në krahasim me ato, më “të
përgjithshme” të sanksionuara në Nenin 101.
Për më tepër, nuk mund të jetë afati i përgjithshëm, i vendosur nga Neni 101,
elementi që bën dallimin përkitazi natyrës juridike të një Vendimi të Këshillit të
Ministrave, pra në qoftë se ai është (a) një akt nënligjor, apo (b) një akt normativ me fuqinë
e ligjit. Ky pohim ka kuptim, sepse Këshilli i Ministrave mund të marrë masa të
përkohshme, pra me afat, thjesht e vetëm nëpërmjet një akti nënligjor, pa pasur nevojë të
përdorë kompetenca “ligjvënëse”. I tillë është rasti kur Këshilli i Ministrave vendos
gjendjen e fatkeqësisë natyrore, por nuk kufizon asnjë nga të drejtat dhe liritë
themelore, që cilësohen në Nenin 175 § 2, si dhe nuk merr asnjë nga masat e
parashikuara nga Neni 170 §§ 2 dhe 3.
NDARJA DHE BALANCIMI I PUSHTETEVE
Në Nenin 7, të Kushtetutës, sanksionohet se, « Sistemi i qeverisjes në Republikën e
Shqipërisë bazohet në ndarjen dhe balancimin ndërmjet pushteteve ligjvënës, ekzekutiv dhe
gjyqësor. ». Në të është sanksionuar një normë që përmban dy parime të rëndësishme
qeverisëse. Njëra ka të bëjë me kategorizimin e pushtetit shtetëror në tri pjesë, ku,
secila prej tyre, ka një tipologji të caktuar, sipas së cilës ushtrohen funksionet e veçanta
shtetërore. Kategorizimit i funksioneve shtetërore, sipas tipologjive gjerësisht të
pranuara, doemos kërkon edhe rregullimin e marrëdhënieve ndërmjet tyre. Së pari,
pushtetet duhet të organizohen në mënyrë të atillë që, çdo dy pushtete të mos të
ushtrojnë të njejtat kompetenca. Pra, kompetencat e çdo pushteti nuk duhet të
ushtrohen edhe nga një pushtet tjetër. Së dyti, pushtetet, me kompetencat shtetërore që
i janë caktuar në Kushtetutë, si dhe me Ligjet organike sipas Nenit 6 të Kushtetutës,
nuk duhet të kenë epërsi ndaj njëri-tjetrit. Pikërisht, kjo mungesë epërsie që u
mundëson këtyre pushteteve fuqi ekuilibruar midis tyre. Kjo fuqi e ekuilibruar ndërmjet
tyre, u jep mundësi që të frenojnë njëri-tjetrin nga abuzimet potenciale me kompetencat
shtetërore që u janë dhënë, si dhe të garantojnë që Shteti, në tërësi, do të funksionojë
duke u udhëhequr nga « e drejta » dhe « ligji ». Në qoftë se, fuqija e ndonjërit prej
pushteteve do të qe më e madhe, pra e paekuilibruar, atëherë balancimi i pushteteve,
prej pushteteve të tjera, do të reduktohej deri në pamundësi.
Në parim, Kushtetuta e garanton « ndarjen e pushteteve », por, nga ana tjetër,
çuditërisht, duket se ka lejuar një lloj dualizmi, në kushtet e Neneve 101, 176, si dhe
Nenit 175 §§ 2 dhe 3 në marrëdhënie me Nenin 17 § 1. Ky lloj « dualizmi » lejon që, në
raste të veçanta, Këshilli i Ministrave të ushtrojë kompetenca “ligjvënëse”, pra
— 10 —
kompetencat që i përkasin pushtetit legjislativ, të ushtrohen edhe nga pushteti ekzekutiv.
Pra, vetë Kushtetuta i ka lejuar Këshillit të Ministrave të cënojë parimin e « ndarjes së
pushteteve ». Nga ana tjetër, këtë situatë, prima faciæ, paradoksale, Kushtetuta e ka
zgjidhur nëpërmjet jetësimit të parimit tjetër, atë « të balancimit të pushteteve ».
Balancimi, sipas Nenit 7 të Kushtetutës, është përdorur në kuptimin e ekuilibrimit të
pushteteve, ose drejtpeshimit të tyre, në ushtrimin e funksioneve shtetërore, e për
pasojë, kompetencave që u janë dhënë. Kështu, çdo ushtrim i kompetencave
“ligjvënëse”, nga ana e Këshillit të Ministrave, duhet t’i nënshtrohet detyrimisht
kontrollit të Kuvendit, i cili do të vendosë përfundimisht, duke vlerësuar aktet e Këshillit
të Ministrave edhe (i) politikisht, por edhe për (ii) përputhshmërine e tyre me (a)
Kushtetutës, si dhe (b) marrëveshjet ndërkombëtare.
Vërtetë Kushtetuta ka toleruar me parimin e « ndarjes së pushteteve », por këtë
gjë e ka kompesuar me parimin e « balancimit të pushteteve ». Në qoftë se do të
shpreheshim me një metaforë, po t’i vendosnim këto dy parime në një peshore me dy
pjata, ku në njërën të vendosej se « tolerimi në ndarjen e pushteteve, midis legjislativit dhe
ekzekutivit », dhe në tjetrën « balancimi i nëpërmjet kontrollit dhe miratimit nga legjislativi
të akteve të ekzekutivit që nxirren në bazë të kompetencave legjislative », “pesha” e secilës
pjatë do të rezultonte e barabartë me tjetrën, pra do të qëndronin në ekuilibër, ose të
drejtpeshuara. Kjo do të thotë se, në këtë mënyrë Kushtetuta jo vetëm që nuk e ka
cënuar Nenin 7 të saj, por përkundrazi, ajo ka zgjedhur të ekuilibrojë, ose të drejtpeshojë
vetë parimin « e ndarjes dhe balancimit të pushteteve », në këtë rast. Konkretisht, në
kushtet e Nenit 101, balancimi, pra ekuilibrimi, ose drejtpeshimi, i pushteteve arrihet,
sepse në rast abuzimi, paaftësie, papërgjegjshmërie, shkaktimi dëmesh, etj., nga ana e
Këshillit të Ministrave, (a) Kuvendi mund t’a rrëzojë aktin normativ, me fuqinë e ligjit, dhe
(b) në rastin më të keq, kur Kuvendi zgjedh të mosveprojë, pasojat shuhen vetvetiu. Pra,
Kuvendi i ka kompetencat për t’a kundërbalancuar Këshillin e Ministrave, në rastin kur,
kjo e fundit, ushtron kompetenca ligjvënëse, dhe kur zhbalancon ekuilibrat ndërmjet
ekzekutivit dhe legjislativit, duke e riekuilibruar, pra drejtpeshuar, marrëdhënien
ndërmjet tyre.
GARANCITË KUSHTETUESE PËR MASAT E JASHTËZAKONSHME
Tipologjia e masave, që mund të ndërmerren në situata të jashtëzakonshme,
është e larmishme, dhe sigurisht ato nuk mund të listohen dhe cilësohen të gjitha në
Pjesën e XVItë të Kushtetutës. Megjithatë, hartuesit e Kushtetutës, në Nenin 170 §§ 2
dhe 3, kanë listuar dhe cilësuar disa tipe të masave të jashtëzakonshme, që ata kanë
gjykuar, për shkak të rëndësisë së veçantë të tyre, dhe për të cilat mund të lindë nevoja
për t’i rregulluar konkretisht në aktet përkatëse, që kanë të bëjnë me marrjen e masave
konkrete, në situata konkrete.
Këto tipe masash, sipas Nenit 170 §§ 2 dhe 3, janë :
(i) parimet e veprimtarisë së organeve publike;
— 11 —
(ii) shkalla e kufizimit të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, që
sanksionohen në Kushtetutë;
(iii) parimet, fushat dhe mënyrat e kompensimit të humbjeve që vijnë si rezultat i
kufizimit të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, gjatë marrjes së masave të
jashtëzakonshme.
Për më tepër, po sipas Nenit 170 §§ 2 dhe 3, dispozitat e akteve që nxirren në
situata konkrete të jashtëzakonshme, dhe që kanë të bëjnë me këtë tipologji masash,
është e detyrueshme të vendosen me Ligj. Pra, kompetenca, për të tilla masa, është e
qartë që i përket Kuvendit.
Në rastin e epidemisë së Coronavirus-it, të vitit 2020, në Shqipëri, ku për shkak
të rekomandimeve të O.B.SH.-së,3 me qëllim për të ndaluar përhapjen e mëtejshme të
saj, u dekurajuan së tepërmi grumbullimet, apo takimet, e individëve, sidomos në
ambiente të mbyllura. Për pasojë, veprimtaria e Kuvendit u reduktua ndjeshëm. Në të
tilla situata, dhe kur nevoja e lyp për të marrë atë tipologji masash, që sanksionohen në
Nenin 170 §§ 2 dhe 3, (a) Këshilli i Ministrave duhet të nxjerrë një Vendim, që i përket
kategorisë së akteve normative me fuqinë e ligjit, kur vendoset gjendja e fatkeqësisë
natyrore, dhe (b) Presidenti i Republikës duhet të nxjerrë një Dekret, që ka fuqinë e Ligjit,
sipas kompetencës që i jep Neni 176, kur vendoset gjendja e luftës. Në këtë mënyrë,
tipologjitë e masave të jashtëzakonshme, të sanksionuara në Nenin 170 §§ 2 dhe 3,
pavarësisht se janë kompetencë e Kuvendit, në pamundësi të këtij të fundit, mund të
vendosen nga dy organe të tjera kushtetuese. Këto akte, për shkak të rëndësisë dhe
çështjeve që rregullojnë, duhet, dhe do t’i nënshtrohen detyrimisht kontrollit dhe
miratimit përfundimtar nga Kuvendi. Ky është modeli, dhe mënyra, që hartuesit e
Kushtetutës sonë kanë zgjedhur për të garantuar parimin e « balancimit të pushteteve »,
dhe që duken të arsyeshme. Rredhimisht, në këtë mënyrë, dhe me këtë model, ofrohen
edhe garancitë e duhura në situata që kërkojnë masa të jashtëzakonshme, nga pikëpamja
e ekuilibrimit të forcave ndërmjet legjislativit dhe ekzekutivit.
Vendimi i Këshillit të Ministrave me №243, të datës 24 Mars 2020, i titulluar «
Për Shpalljen e Gjendjes së Fatkeqësisë Natyrore » duket se manifeston tri të meta. Së pari,
ai duhej të ishte nxjerrë më parë në kohë, pra përpara se të nxirreshin aktet normative, e
fuqinë e ligjit, të cilat kanë pasur për objekt masat ndaj Coronavirus-it. Arsyeja për këtë
ka të bëjë, pikërisht, me Nenin 170 § 3, sipas të cilit duhen përcaktuar normat për të
kompesuar humbjet që kanë ardhur si rezultat i kufizimit të të drejtave dhe lirive, prej
akteve normative, me fuqinë e ligjit, që janë nxjerrë përpara datës 24 Mars 2020, në
situatën epidemike të krijuar nga Coronavirus-i. Pra, gjendja e fatkeqësisë natyrore duhej
të qe vendosur përpara se të nxirreshin Vendime, që i përkasin kategorisë së akteve
normative, me fuqinë e ligjit, të cilat kufizonin të drejtat dhe liritë. Së dyti, për shkak se §2
i këtij akti, sanksionon : « Kufizimin e të drejtave të garantuara nga nenet 37, 38, 41, pika 4,
49 dhe 51 të Kushtetutës deri në masën që konsiderohet e domosdoshme për të arritur
ruajtjen e shëndetit të shtetasve. », duhej që ky akt, detyrimisht, të kishte natyrën e një
3 OBSH është akronimi i Organizatës Botërore të Shëndetësisë.
— 12 —
akti normativ, me fuqinë e ligjit, me qënë se kufizon të drejtat e liritë themelore të njeriut,
që garanton Kushtetuta, e për pasojë, duhej t’i qe dërguar Kuvendit për kontroll, dhe
miratim përfundimtar. Së treti, në §2 të aktit të Këshillit të Ministrave, ndër të tjera,
preken edhe të drejta që garantohen nga Artikulli 8 § 1 i Konventës Europiane për të
Drejtat e Njeriut. Përkitazi kësaj norme konventore, Gjykata Europiane e të Drejtave të
Njeriut, në çështjen Olson k. Suedisë, në §61, është shprehur se :
« Kërkesat të cilat Gjykata i ka identifikuar se rrjedhin prej frazës “në përputhje me
ligjin” përfshijnë, si vijon:
(a) Një normë nuk mund të konsiderohet si një “ligj” përderisa ajo nuk është
formuluar me saktësi të mjaftueshme, aq sa t’i mundësojë qytetarëve – në qoftë se
është e nevojshme, edhe nëpërmjet këshillave të duhura – të parashikojnë, në një masë
që është e arsyeshme në rrethana të tilla, pasojat, të cilat, mund të sjellin një veprim të
caktuar [nga ana e shtetit]; megjithatë, eksperienca tregon se saktësia absolute është
e paarritshme, dhe se nevoja për të evituar rreptësinë e tepruar, si dhe, për të mbajtur
ritmin sipas rrethanave që ndryshojnë, do të thotë se shumë ligje janë,
pashmangshmërisht, të deformuar në terma, të cilat, pak a shumë, janë të paqartë.
(b) Fraza “në përputhje me ligjin” nuk nënkupton thjesht, e vetëm, një referim
në ligjin e brendshëm, përkundrazi, ajo lidhet me cilësinë e ligjit, duke kërkuar prej
kësaj të fundit të jetë në përputhje me parimin e “shtetit që sundohet nga ligji”; kjo
nënkupton që, rrjedhimisht, duhet të ekzistojnë masa mbrojtëse në ligjin e brendshëm
kundër ndërhyrjeve arbitrare prej autoritetit publik përkitazi të drejtave që
garantohen, midis të tjerave, prej Artikullit 8§1.
(c) një ligj që jep të drejtën e ushtrimit të diskrecionit nuk është vetvetiu i
papajtueshëm me kushtin për të qënë i parashikueshëm, por, duhet mbajur parasysh
se qëllimi i diskrecionit dhe mënyra e ushtrimit të tij duhet të jenë treguar
mjaftueshmërisht qartë, si dhe, duke konsideruar, gjithashtu, qëllimin legjitim4 të
masës në fjalë, për të dhënë mbrojtje individuale të përshtatshme kundër ndërhyrjeve
arbitrare. ».
Sipas kësaj pjese, nga Vendimi i GJ.E.D.NJ.-së, në përgjithësi, të drejtat dhe
liritë themelore duhet të kufizohen me Ligj, dhe në rast nevoje dhe urgjence, me akt
normativ, me fuqinë e ligjit, i cili do t’i nënshtrohet detyrimisht kontrollit, dhe miratimit
prej organeve të pushtetit legjislativ. Njëkohësisht, duhet që kufizimi i këtyre të
drejtave të shoqërohet, aq sa është e mundur, të tregohet qartë, për të shmangur
ambiguitetin, se ku qëndron kufizimi i ketyre të drejtave, në mënyrë që individët të
përshtasin sjelljen e tyre, në përputhje me këto norma. Gjithashtu, normat juridike të
brendshme duhet të tregojnë edhe mënyrat e duhura për të shmangur, ose, në rastin më
të keq, rivendosur në vend cënimin e këtyre të drejtave.
Kështu, tregohen edhe arsyet se përse është i domosdoshëm akti normativ, me
fuqinë e ligjit, në rastin e vendosjes së gjendjes së fatkeqësisë natyrore.
4 Është e rëndësishme që të kuptohet se fjala « legjitime » ka dallim nga « e ligjshme », në këtë
kontekst, pikërisht se në diskutim vihet “pikëpyetje” mbi vetë ligjin e brendshëm të Palëve të Larta
Kontraktuese.

DALLIMI I ROLEVE TË KUVENDIT & GJYKATËS KUSHTETUESE

Sikundër u vu në dukje edhe më lart, qeverisja në Republikën e Shqipërisë
bazohet në parimin « e ndarjes dhe balancimit të pushteteve », si dhe në ekzistencën e tri
pushteteve. Natyrshëm që, në këtë rend demokratik, veprimtaria e Këshillit të
Ministrave duhet të kontrollohet prej Kuvendit. Në rastin konkret, që është edhe objekti
i kësaj analize, aktet normative, me fuqinë e ligjit, të Këshillit të Ministrave, i dërgohen
Kuvendit, i cili kryen kontrollin mbi këto akte, e për rredhojë, vendos për miratimin, ose
jo të tyre. Është e qartë se ky kontroll, nga ana e Kuvendit, përfshin edhe (i)
përputhshmërinë me Kushtetutës, por edhe (ii) për çështje politike. Me këtë të fundit,
pra përkitazi kontrollit politik, Kuvendi ka mundësinë që të shqyrtojë aktet normative,
edhe nga pikëpamja e alternativave të zgjidhjeve që i duhen dhënë çështjeve, apo
situatave, konkrete. Kjo përbën aspektin politik të kontrollit. Pra, Kuvendi ka
kompetencë që të mos pranojë akte normative, për të cilat ai i gjykon se nuk japin
zgjidhjet e duhura, dhe/ose optimale, si dhe të diskutojë, e t’i ofrojë drejtpërdrejtë ato.
Nga kjo pikëpamje, roli i Kuvendit është i pazëvendësueshëm, në kuadër të parimit të «
balancimit të pushteteve », sepse, në këtë rast, Kuvendi shërben si “kundërpeshë”, politike
dhe kushtetuese, ndaj Këshillit të Ministrave, në mënyrë të atillë që të arrihet ekuilibri i
duhur ndërmjet tyre.
Ndërkohë, Gjykata Kushtetuese, sipas Nenit 124 § 1 të Kushtetutës, « … zgjidh
mosmarrëveshjet kushtetuese dhe bën interpretimin përfundimtar të Kushtetutës. ». Kjo do
të thotë se, kontrolli i saj kufizohet vetëm në kushtetutshmërinë e zgjidhjeve politike që
ofrohen në aktet e miratuara prej pushtetit legjislativ, dhe ekzekutiv, sipas Nenit 131 § 1
(a) dhe (c). Ky organ nuk është kompetent për të shqyrtuar, e vlerësuar, dhe,
rrjedhimisht, vendosur, në aspektin politik këto akte, me përjashtim të rasteve kur
zgjidhja politike e dhënë nuk është në përputhje me Kushtetutën. Me aspekt politik, në
këtë analizë, kuptohet zgjedhja e alternativave, dobia e tyre, optimaliteti i zgjidhjeve,
etj., për të adresuar një çështje konkrete shtetërore, ose shoqërore.
Prej të rolit të këtyre dy organeve kushtetuese, dalin dy rrjedhime të dobishme :
(i) Gjykata Kushtetuese nuk e zëvendëson rolin që ka Kuvendi, për të balancuar,
pra kundërpeshuar, veprimtarinë e Këshillit të Ministrave, me qëllim ruajtjen e
ekuilibrave ndërmjet këtyre dy pushteteve;
(ii) Gjykata Kushtetuese nuk mund të trajtohet si instanca e parë, për t’ju drejtuar,
e, për pasojë, për të zgjidhur mosmarrëveshjet kushtetuese, ndërmjet aktorëve, dhe
faktorëve, politikë. Këta të fundit i kanë të gjitha instrumentet ligjore, brenda
Kuvendit, për të ekuilibruar balancën ndërmjet legjislativit dhe ekzekutivit.
Shënoj se, në datën kur kjo analizë është shkruar, Gjykata Kushtetuese nuk kishte
quorum-in e pjesëmarrjes, prej të paktën 6 anëtarësh. Për pasojë, ky organ nuk mund të
garantonte respektimin e Kushtetutës, përkitazi masave të jashtëzakonshme të marra në
situatën e epidemisë së Coronavirus-it. Rrjedhimisht, Gjykata Kushtetuese gjendej në  kushte pamundësie për të mbrojtur të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, që garanton
(a) Kushtetuta, si dhe (b) Konventat ndërkombëtare të ratifikuara. Pra, roli i saj, në një
situatë të tillë, do të qe më i dobishëm, në kuadrin e mbrojtjes së të drejtave të njeriut.

PËRFUNDIM
Këshilli i Ministrave, kur ushtron kompetencat e tij, në bazë, e në përputhje, me
aktet normative më të larta në hierarkinë e normave, nxjerr (a) vendime, ose (b)
udhëzime, sipas Nenit 100 § 5 të Kushtetutës. Vendimet dhe udhëzimet e Këshillit të
Ministrave klasifikohen si akte nënligjore kur ato plotësojnë kushtet e sanksionuara në
Nenin 118 §§ 1 dhe 2 të Kushtetutës, e për këtë arsye ato nuk i nënshtrohen kontrollit, si
dhe miratimit, të Kuvendit. Nga ana tjetër, kur Këshilli i Ministrave ushtron një
kompetencë “ligjvënëse” të Kuvendit, për shkak të kompetencës së dhënë nga
Kushtetuta në Nenin 101, sipas kushteve të kësaj dispozite, atëherë akti që ai nxjerr
është një Vendim (Neni 100 § 5) i njëvlefshëm me Ligjin (Neni 116 § 1 (c)), përderisa ka
fuqinë e këtij të fundit. Në këtë rast, kur një Vendim i Këshillit të Ministrave është i një
vlefshëm me Ligjin, Këshilli i Ministrave nuk ka nevojë që të marrë paraprakisht
delegimin prej Kuvendit, për t’a ushtruar kompetencën “ligjvënëse”. Përkundrazi, Neni
101 i Kushtetutës lejon Këshillin e Ministrave të ushtrojë pa autorizim paraprak
kompetencën “ligjvënëse”, por me kusht që, pasi t’a ketë ushtruar, akti i tij, pra Vendimi
i Këshillit të Ministrave, që është i njëvlefshëm me Ligjin, përderisa ka fuqinë e këtij të
fundit, duhet t’i nënshtrohet kontrollit dhe miratimit, pas faktit të kryer, prej Kuvendit.
Rrjedhimisht, Vendimet e Këshillit të Ministrave kanë natyrë të dyfishtë, për shkak
të Neneve 101 dhe 118 §§ 1 dhe 2 të Kushtetutës, pra edhe si (a) akte nënligjore, por edhe
si (b) akte të njëvlefshme me Ligjin.
Vendosja (a) e gjendjes së fatkeqësisë natyrore, ose (b) të ndodhjes së një aksidenti
teknologjik, është kompetencë ekskluzive e Këshillit të Ministrave, sipas Nenit 174 § 1 të
Kushtetutës. Por, kufizimi i të drejtave dhe lirive themelore, sipas Nenit 17 § 1, si dhe i
masave të cilësuara për rastet e jashtëzakonshme në Nenin 170 §§ 2 dhe 3, janë
kompetenca ekskluzive të Kuvendit. Rrjedhimisht,
(i) në qoftë se, Vendimi i Këshillit të Ministrave nuk prek fushën e veprimtarisë së
Kuvendit, të cilësuara në Nenet 17 § 1 dhe 170 §§ 2 dhe 3, atëherë ai është thjesht një
akt nënligjor, që nuk ka nevojë për kontroll dhe miratim, para apo pas faktit të kryer,
prej Kuvendit;
(ii) në qoftë se, Vendimi i Këshillit të Ministrave (a) trajton çështje që janë cilësuar
në Nenin 170 §§ 2 dhe 3, ose (b) vendos të kufizojë të drejtat dhe lirititë themelore të
cilësuara në Nenin 175 § 2, atëherë ai akt është i barazvlefshëm me Ligjin, dhe kërkon
kontroll dhe miratim, pas faktit të kryer nga Kuvendi. Në këtë rast Këshilli i Ministrave
ushtron kompetencën e dhënë nga Neni 101 i Kushtetutës. Gjithashtu, ky rast paraqet
një çështje interesante përkitazi kufizimeve të të drejtave dhe lirive themelore të
njeriut. Në qoftë se, Këshilli i Ministrave gjykon se, me vendosjen e gjendjes së /fatkeqësisë natyrore, duhet kufizuar të paktën një nga të drejtat e cilësuara në Nenin
175 § 2, atëherë Vendimi i Këshillit të Ministrave duhet të tregojë, në përmbajtjen e aktit,
se cilat nga këto të drejta është kufizuar, sipas kushtit që ka vendosur Neni 175 § 3. Pra,
Neni 175 § 2 i jep një kompetencë Këshillit të Ministrave, të cilën i’a ka dhënë Kuvendit,
në Nenin 17 § 1. Kjo do të thotë se, ushtrimi i kompetencës së dhënë, në Nenin 175 § 2 të
Kushtetutës, nga ana e Këshillit të Ministrave, bëhet për shkak të kompetencës së dhënë
nga Neni 101, sipas kushteve dhe procedurave të kësaj të fundit. Arsyeja për këtë, ka të
bëjë me faktin se, Vendimi i Këshillit të Ministrave duhet të jetë i barazvlefshëm me
Ligjin, për të kufizuar të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, që sanksionon
Kushtetuta, e për pasojë, duhet t’i nënshtrohet kontrollit, dhe miratimit, pas faktit të
kryer nga Kuvendi. Në këtë mënyrë dispozitat Kushtetuese interpretohen në harmoni
me njëra-tjetrën, e në veçanti me Nenin 17 § 1. Kushtetuta e jonë i ofron garancitë e duhura për të mbrojtur të drejtat dhe liritë
themelore të njeriut, për shkak të (a) Nenit 17 § 1, në kushte normale, gjithashtu, edhe
të (b) Nenit 170 §§ 2 dhe 3 të Kushtëtutës, në kushtet e jashtëzakonshme. Sipas Nenit
170 §§ 2 dhe 3, një kategori masash të jashtëzakonshme, vendosen me Ligj, pra janë në
kompetencën e Kuvendit. Këto tipologji masa janë : (i) parimet e veprimtarisë së
organeve publike, (ii) shkalla e kufizimit të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut,
që sanksionohen në Kushtetutë, dhe (iii) parimet, fushat dhe mënyrat e kompensimit të
humbjeve që vijnë si rezultat i kufizimit të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut,
gjatë marrjes së masave të jashtëzakonshme. Sipas Neneve 101 dhe 176, Presidenti i
Republikës, dhe Këshilli i Ministrave, mund të nxjerrin akte, të cilat sanksionojnë masa
konkrete, sipas këtyre tipologjive, në kushte nevoje, urgjence, apo kur Kuvendi nuk
mund të mblidhet, por, gjithmonë, këto masa do t’i nënshtrohen, gjithësesi, pas faktit të
kryer, kontrollit, dhe miratimit përfundimtar të Kuvendit. Në Nenin 7, Kushtetuta ka sanksionuar dy parime, atë « të ndarjes », dhe atë « të
balancimit të pushteteve », si dhe ka vendosur tri kategori pushtetesh. Me ndarje të
pushteteve kuptohet ushtrimi i kompetencave shtetërore të veçanta për secilin nga
pushtetet. Kushtetuta duket se është treguar tolerante me këtë parim, kur sanksionon
Nenet 101 dhe 176.

Pra, Këshilli i Ministrave dhe Presidenti i Republikës, në kushte të veçanta të sanksionuara në Kushtetutë, mund të ushtrojnë kompetenca “ligjvënëse”. Këtë tolerancë, Kushtetuta e ka kompensuar me parimin tjetër, atë të « balancimit të pushteteve ». Në këtë mënyrë, ushtrimi i kompetencave “ligjvënëse” prej Këshillit të Ministrave, detyrimisht kundërbalancohet nga roli i Kuvendit, si (i) kontrollues, (a) politik dhe (b) kushtetues, dhe (ii) miratues përfundimtar, i akteve normative, me fuqinë e ligjit. Roli i Kuvendit në të tilla raste është i pazëvendësueshëm, si organi i
vetëm kompetent për të ekuilibruar, pra balancuar, raportet ndërmjet pushteteve ekzekutive dhe legjislative. Ky rol i pazëvendësueshëm ka të bëjë, pikërisht, me kompetencën e Kuvendit për të ushtruar kontroll politik mbi Këshillin e Ministrave. Me  kontroll politik kuptohet zgjedhja dhe shtrimi i alternativave, dobia e tyre, optimaliteti i zgjidhjeve, etj., për të adresuar një çështje konkrete shtetërore, ose shoqërore. Me këtë zgjidhje, dhe model, që ofron Kushtetuta, në kuadër të zbatimit të parimit të « ndarjes  dhe balancimit të pushteteve », ajo ka gjetur një mënyrë optimale të ekuilibrimit të vetë këtij parimi, në Nenet 101 dhe 176.

Gjykata Kushtetuese, duke përdorur një metaforë, ka vetëm “gjysmën” e kompetencës së Kuvendit për kontrollin e akteve, të vetë Kuvendit, dhe Këshillit të Ministrave, për arsye roli i saj kufizohet vetëm në kontrollin e përputhshmërisë me (a) Kushtetutën, dhe (b) Marrëveshjet Ndërkombëtare, të zgjidhjeve politike të dhëna nga Kuvendi dhe/ose Këshilli i Ministrave. Gjykata Kushtetuese nuk shqyrton aktet nga pikëpamja politike. Pra, ajo nuk shqyrton, në qoftë se zgjidhjet e dhëna në këto akte, janë të duhurat, optimale, të dobishme, etj., kur ato janë në pajtim me Kushtetutën.

Ky institucion nuk mund të trajtohet si një alternativë ndaj Kuvendit, por, përkundrazi, si
instanca e fundit, e zgjidhjeve të mosmarrëveshjeve kushtetuese, dhe, sidomos, si një
instrument i dobishëm, dhe i domosdoshëm, për të garantuar, dhe mbrojtur të drejtat
dhe liritë themelore të njeriut.