Siç tha dikur një lider evropian, Evropa duhet të jetë një superfuqi, jo një supershtet.
Përballë një Kine gjithnjë e më të fuqishme dhe autoritare, ngrohjes globale, sfidës potencialisht ekzistenciale e AI, për të mos përmendur një Rusi agresive, Lindjen e Mesme kaotike dhe Shtetet e Bashkuara, ky argument është më bindës se kurrë.
Në një botë gjigantësh, duhet të jesh vetë një gjigant.
Shumica e evropianëve bien dakord me këtë propozim të thjeshtë. Në të vërtetë, kjo është një nga gjërat e mëdha që ata duan që Bashkimi Evropian të bëjë. Por a mund ta bëjë Evropa? Përgjigja nuk është një po ose jo e thjeshtë. Varet se për çfarë dimensioni të fuqisë po flasim.
Në negociatat tregtare, BE, e cila përfaqëson tregun e vetëm më të madh dhe më të pasur shumëkombësh në botë, është tashmë një superfuqi. Ajo ka bërë marrëveshje tregtare me ekonomi të mëdha si Kanada dhe Japonia, për të cilat Britania vetëm mund të ëndërrojë.
BE nuk është një superfuqi për sa i përket ndryshimit të klimës, por ajo ka një strategji koherente për një Marrëveshje të Re të Gjelbër “. BE tregon një shkallë kohezioni të konsiderueshme në lidhje me shumë vende më të vogla dhe pjesë më të varfra të botës. Evropa është dhuruesi më i madh në botë i ndihmës zyrtare për zhvillim.
Për katër dekada, nga vitet 1970 deri në vitet 2000, politika e jashtme më e fuqishme e BE ishte zgjerimi. Shoqëritë e tëra u shndërruan në Evropën Jugore, Qendrore dhe Lindore, pasi vendet u rreshtuan për t’u bashkuar me këtë perandori anti-perandorake. Por tani ekziston një “lodhje” me zgjerimin. Askush nuk po flet seriozisht për një anëtarësim të ardhshëm për Turqinë, siç flitej në fillim të viteve 2000, dhe gjërat nuk janë më mirë për Ukrainën.
Evropa është edhe më pak mahnitëse kur bëhet fjalë për marrëdhëniet me fuqitë e mëdha. Në një takim të Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë disa vjet më parë, ne filluam me folës rusë, kinezë dhe amerikanë duke na dhënë pikëpamjet e tyre për Evropën. E parë nga Pekini, Moska apo Uashingtoni, Evropa shpesh duket e dobët, e ndarë dhe hipokrite.
Çfarë mund të bëjë Evropa në lidhje me këtë, përveç rikthimit të motos së saj të zgjerimit? Një përgjigje ofrohet nga federalisti evropian Guy Verhofstadt, i cili aktualisht pritet të jetë kryetari i një konference të re mbi të ardhmen e Evropës.
Kur fola me të kohët e fundit në Bruksel, ai tha që mesazhi i tij vërtet mund të përmblidhet në një formulë të thjeshtë: duke i dhënë fund unanimitetit. Me pak fjalë, Evropa duhet të jetë një supershtet para se të bëhet një superfuqi.
Ekzistojnë tre të meta në këtë zgjidhje, nga të cilat e para është tashmë fatale: nuk ka shumicë për të midis qeverive dhe popujve të Evropës sot. Ndryshime të tilla institucionale të gjera nuk janë gjithashtu të nevojshme për të arritur një politikë të jashtme evropiane më koherente dhe efektive. Dhe nuk ka vend për shtetet evropiane që nuk janë ende ose nuk janë më anëtare të Bashkimit Evropian.
Lideri evropian që krijoi formulën e “superfuqisë, jo një supershteti” ishte një kryeministër britanik, Toni Bler, duke folur në Varshavë në vitin 2000.
Për fat të mirë, ekziston një mënyrë tjetër që ende mund të punojmë së bashku drejt qëllimit për të qenë një superfuqi. Mund të përmblidhet në parullën e Nike: “Vetëm bëje”.
Asnjë ndryshim i madh institucional nuk është i nevojshëm, e lëre më një hap i madh federalist përpara, dhe bukuria e kësaj metode pragmatike është se ende mund të përfshijë plotësisht shtete si Britania.
Ajo që kërkon, sidoqoftë, është një analizë e përbashkët strategjike e kërcënimit, të kuptuarit konvergjent të interesave kombëtare dhe shumë vullnet politik.
Më lejoni të jem i qartë: Unë nuk mendoj se ka të ngjarë që Evropa të veprojë në këtë mënyrë. Por mendoj se kjo është akoma e dëshirueshme, madje thelbësore, dhe ende e mundur.
Ndër liderët evropianë të sotëm, Macron është ai që artikulon më qartë këtë ambicie strategjike. Nëse ai do të mund të gjente disa partnerë po aq strategjikë dhe ambiciozë në Berlin, Londër, Madrid, Romë dhe kryeqytetet e tjera kombëtare, si dhe në Bruksel, Evropa do të mund të priste akoma të ishte një superfuqi.
Vetëm Bëje. Dhe mbani mend, para se atë bëhej një këpucë amerikane, Nike ishte një perëndeshë evropiane e fitores.
Timothy Garton Ash është profesor i Studimeve Evropiane në Universitetin e Oksfordit dhe anëtar i Institucionit Hoover, Universiteti Stanford.
Përkthyer dhe përshtatur nga gazeta greke Kathimerini/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Gjermania duhet të kthejë besueshmërinë që humbi BE”
“Koronavirusi, sfida më e madhe globale që nga Lufta e Dytë Botërore”
