Banorët trajtohen nga shteti nëpërmjet shpërblimit financiar dhe programeve sociale të strehimit.
Ligji i ri për pronat parashikon të mos “i flakë” në rrugë banorët e shtëpive që nuk e kalojnë procesin e legalizimit. Bëhet fjalë për ndërtime të cilat janë në zona, ku, sipas planeve rregulluese të bashkive, do të ndërtohen vepra infrastrukturore, rrugë, shkolla etj.
Ligji i ri parashikon që pronarët e këtyre ndërtimeve të trajtohen nga shteti nëpërmjet shpërblimit financiar, programeve sociale të strehimit, ose formave të tjera alternative të trajtimit. Sipas llogaritjeve, në të gjithë vendin rreth 120 mijë ndërtime mund të mos e kalojnë procesin e legalizimit.
Forma e kompensimit miratohet nga Këshilli i Ministrave. Më një VKM të posaçme do të përcaktohen mënyrat e trajtimit dhe të përllogaritjes së masës së shpërblimit financiar, format alternative të trajtimit, si dhe rregullat e afatet për realizimin e tyre.
Ndërsa për ndërtimet që janë në proces legalizimi Agjencia Shtetërore e Kadastrës brenda 60 ditëve nga përfundimi i procedurave të kualifikimit, legalizon ndërtimin, duke respektuar dispozitat e legjislacionit në fuqi për regjistrimet pasurore.
Sipas ligjit të ri, poseduesi i ndërtimit pa leje ka të drejtë të kërkojë përfundimin e procedurave administrative, sipas këtij seksioni, brenda 30 ditëve nga paraqitja e kërkesës, kundrejt pagesës së një tarife shërbimi shtesë, e cila është e detyrueshme, pavarësisht nëse ndërtimi legalizohet ose jo.
Gjatë procedurave administrative, sipas këtij seksioni, poseduesi i ndërtimit pa leje, me vullnetin e tij, mund të heqë dorë nga e drejta për të përfituar legalizimin, nëpërmjet një deklarate noteriale. Me administrimin e kësaj deklarate, ASHK-ja përfundon procedurën administrative dhe vendos përjashtimin e ndërtimit nga legalizimi.
Individët dhe familjet që posedojnë ndërtime pa leje, me funksion banimi, dhe që pësojnë dëme në banesat e tyre, si pasojë e fatkeqësive natyrore, në njësitë e vetëqeverisjes vendore ku është shpallur gjendja e fatkeqësisë natyrore, përfitojnë nga programet e strehimit, sipas parashikimeve të legjislacionit për strehimin social, ose nga programet e rindërtimit të parashikuara në legjislacionin për përballimin e pasojave të fatkeqësisë natyrore.
Kushtet, kriteret dhe procedurat e përfitimit përcaktohen me vendim të Këshillit të Ministrave. Ndërtimet pa leje në zonat e planifikuara për ndërtim ose në zonat e reja për zhvillim, sipas parashikimeve të legjislacionit për përballimin e pasojave të fatkeqësisë natyrore, përjashtohen nga procedurat e legalizimit dhe poseduesit e tyre përfitojnë sipërfaqe ndërtimore banimi në objektet e reja që ngrihen në këto zona, sipas kushteve dhe kritereve të parashikuara në legjislacionin për përballimin e pasojave të fatkeqësisë natyrore.
Objektet pa leje, sipërfaqja e bazës së të cilave shtrihet plotësisht mbi tokë private të të tretëve, ku dokumentet e miratuara të planifikimit të territorit parashikojnë ndërtime mbi 6 kate nga niveli zero, nuk legalizohen. Për objektet pa leje me funksion banimi, që nuk kualifikohen, procedurat administrative pezullohen deri në zhvillimin e tokës, sipas dokumenteve të miratuara të planifikimit të territorit.
Ndërmjet poseduesit të objektit pa leje dhe pronarit të tokës ose investitorit duhet të realizohet një marrëveshje noteriale, ku të përcaktohet vendosja në dispozicion të poseduesit e një sipërfaqeje ndërtimore në çastin e përfundimit të objektit që do të zhvillohet. Marrëveshja noteriale dorëzohet pranë autoritetit të zhvillimit të territorit dhe ASHK-së.
Në rastin kur marrëveshja e mësipërme nuk arrihet, pronari i truallit ose investitori dorëzon pranë autoritetit të zhvillimit të territorit dhe ASHK-së deklaratën noteriale, ku përcaktohet detyrimi për t’i kaluar në pronësi sipërfaqe banimi familjes që posedon ndërtimin pa leje.
Në asnjë rast sipërfaqja që do të vihet në dispozicion nuk mund të jetë më e vogël se sipërfaqja e nevojshme për strehimin e familjeve të pastreha, sipas normave ligjore në fuqi. Objekti pa leje përjashtohet nga legalizimi pas miratimit të lejes së ndërtimit për objektin e ri që shfrytëzohet nga subjekti posedues.
Mosmarrëveshjet për të drejtat mbi ndërtimin që legalizohet
-Kur gjatë procedurave të legalizimit konstatohet se për të njëjtin ndërtim pa leje ka aplikime nga dy ose më shumë subjekte, procedurat e legalizimit vijojnë në favor të subjektit që ka aplikuar i pari në kohë.
-Mosmarrëveshjet ndërmjet subjekteve aplikuese dhe pretendimeve të të tretëve për të drejtat mbi ndërtimin pa leje apo për raportet e pronësisë mbi ndërtimin zgjidhen gjyqësisht. Për ndërtimet pa leje që janë objekt i konfliktit gjyqësor, sipas kësaj pike dhe që kualifikohen për legalizim, ASHK-ja nuk pezullon procedurën administrative, por miraton legalizimin pa përcaktuar përfituesit.
-Pas përfundimit të gjykimit të padisë, regjistrimi i pronësisë mbi pasurinë e legalizuar bëhet sipas përmbajtjes së vendimit gjyqësor të formës së prerë.
-Në rast se një subjekt posedon më shumë se një ndërtim pa leje, ai ka të drejtë të zgjedhë, me akt noterial, se për cilin do të përfitojë pronësinë e parcelës ndërtimore, sipas çmimit favorizues të legalizimit. Për ndërtimet e tjera zbatohet çmimi i përcaktuar në hartën e vlerës së pronës, miratuar me vendim të Këshillit të Ministrave, dhe tarifa e shërbimit, pavarësisht nga kategorizimi i funksionit të objekteve apo sipërfaqja e parcelës ndërtimore.
-Kur subjekti nuk paraqet aktin noterial, sipas pikës 1, të këtij neni, ASHK-ja e trajton me çmim favorizues ndërtimin me sipërfaqen më të vogël të parcelës ndërtimore.
-Kur subjekti që posedon më shumë se një ndërtim pa leje transferon, me akt noterial të drejtën për legalizim mbi njërin apo më shumë ndërtime, tek të tretët, nuk aplikohet çmim favorizues për asnjë prej ndërtimeve.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Unaza e Re’/ Deri tani janë shembur 18 objekte pa leje
