Disa muaj më parë, pandemia COVID-19, e shoqëruar me krizën ekonomike dhe financiare që ajo ka shkaktuar, dukej sikur mund të shkatërronte Bashkimin Evropian.
Shtetet anëtare kishin mbyllur kufijtë e tyre kombëtar dhe kishin refuzuar të gjithë koordinimin, me disa madje duke ndaluar eksportin e pajisjeve mjekësore të nevojshme urgjentisht për partnerët e tyre në BE. Sidoqoftë, sot, kufijtë e brendshëm të BE-së janë rihapur, pajisjet mjekësore po lëvizin lirshëm, dhe vendet anëtare kanë rënë dakord për masa të pashembullt për t’u marrë me ndikimin ekonomik të pandemisë. Pse ndodhi kjo kthesë e jashtëzakonshme?
BE është përshkruar shpesh si një ekuipazh i mahnitshëm i vendeve me madhësi të vogla dhe të mesme që nuk janë në gjendje të bien dakord për asgjë.
Por evolucioni i treguesve kryesorë ekonomikë dhe epidemiologjikë gjatë krizës COVID-19 është jashtëzakonisht i ngjashëm në të gjithë vendet, duke sugjeruar që, kur bëhet fjalë për zgjedhjet e rëndësishme të politikës, ata nuk janë aq të ndryshëm, në fund të fundit.
Vërtetë, shkalla e infeksionit dhe vdekshmërisë COVID-19 ndryshon shumë në vendet e BE-së, me Gjermaninë dhe shumicën e vendeve anëtare të veriut dhe lindjes që ia kanë dale shumë më mire sesa Italia, Spanja dhe Franca (për të mos përmendur Mbretërinë e Bashkuar). Megjithatë, pothuajse të gjithë kanë stabilizuar shkallët e infeksionit të tyre, duke zbatuar rregulla të detyrueshme për distancimin shoqëror.
Një përjashtim është Suedia, ku politikëbërësit vendosën të mbështeten te publiku për të marrë masat paraprake të nevojshme vullnetarisht. Deri më tani, kjo qasje ka dhënë rezultate jo impresionuese.
Edhe me këtë përjashtim rezultatet në të gjithë Evropën janë shumë më të qëndrueshme se ato në Shtetet e Bashkuara.
Disa shtete të Bregut Lindor, të tilla si New York dhe New Jersey, kanë ndjekur modelin “Evropian”. Por shtetet e tjera si Arizona, California, Florida dhe Texas, nuk kanë dëshirë të zbatojnë (ose mbajnë) rregulla të rrepta të distancimit shoqëror.
Kjo sugjeron që ndryshimet janë çështje preferencash, jo institucionesh. Mbi të gjitha, SHBA ka një institucion të fortë federal, Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, që mund të sigurojë udhëzime për të gjithë vendin.
Po, Presidenti Donald Trump nuk pranoi të merrte rekomandimet e CDC; në fakt, ai dhe anëtarët e tjerë të administratës së tij, përfshirë nënkryetarin Mike Pence, kanë refuzuar të veshin maska. Por vendet evropiane nuk kishin ndonjë autoritet “federal” që i nxiste ata të ndiqnin të njëjtin rregull.
Të dhënat makroekonomike tregojnë një histori të ngjashme. Para pandemisë, papunësia ishte edhe më e ulët dhe e shpërndarë në mënyrë të barabartë në SHBA. Jo më. Në maj, niveli i papunësisë në shkallë vendi u rrit mbi 13%, pothuajse dyfishi i mesatares së BE-së prej 6.7%, i cili mezi është rritur gjatë krizës.
Ajo që është më e habitshme është se si papunësia në mënyrë të pabarabartë shpërndahet tani në SHBA, më shumë si në BE.
Megjithatë, po aq heterogjenë sa nivelet e papunësisë janë në BE, të gjitha vendet kanë arritur të parandalojnë rritje të konsiderueshme. Të gjitha vendet anëtare të BE-së kanë zgjedhur të prezantojnë ose të zgjasin subvencionet e punës me kohë të zvogëluar: qeveria paguan firmat që të mbajnë punëtorët në listën e pagave të tyre, edhe nëse prodhimi duhet të ulet.
Qëllimi ishte të mundësonte ndërmarrjet industriale të mesme në të mëdha të mbajnë personel të specializuar gjatë tronditjes së përkohshme. Në atë mënyrë, firmat mund të rifillojnë prodhimin më shpejt.
Në fakt, skema të tilla kanë një disavantazh të rëndësishëm: ata mund të subvencionojnë punë që nuk kanë të ardhme afatgjatë.
Por çështja nuk është nëse apo jo ishte kjo zgjedhja më e mirë e politikës.
Marrëveshja e fundit franko-gjermane për krijimin e një fondi të rimëkëmbjes prej 500 miliardë eurosh (567 miliardë dollarë) ka ndryshuar lojën, sepse do të lejojë që BE-ja, për herë të parë, të ndihmojë ata që kanë më shumë nevojë.
Kjo marrëveshje do të ishte një hap i madh përpara. Por ajo duhet të kuptohet jo vetëm si një reagim ndaj një situate të dëshpëruar, por si një reflektim i vlerave dhe pikëpamjeve gjerësisht të përbashkëta.
Për gjithë tragjedinë e saj, kriza COVID-19 ka zbuluar një të vërtetë për BE-në: çfarë e mban atë së bashku është përtej traktateve dhe interesit të anëtarëve.
Daniel Gros është Drejtor i Qendrës për Studime të Politikave Evropiane.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Evropa ka nevojë për një Plan Marshall”
“BE-ja nuk po bën garë me ndihmat për Ballkanin”
“Nuk është krizë shëndetësore, por ekonomike”
