“Kjo është një katastrofë kombëtare, nuk kam parë kurrë një katastrofë kaq të madhe në jetën time”, tha me lot në sy guvernatori i Bejrutit Marëan Aboud, duke iu drejtuar reporterëve mes rrënojave të portit të Bejrutit, të shkatërruar nga një shpërthim i tmerrshëm që mori të paktën 135 jetë.
Me 80 të tjerë të zhdukur dhe më shumë se 5000 të plagosur, numri i vdekjeve me siguri do të rritet.
Rreth 300,000 banorë të kryeqytetit libanez kanë mbetur pa shtëpi, afro 10 përqind e Bejrutit e rrethinat e saj.
Spitalet që strehojnë mijëra të plagosur janë tashmë plot me njerëz të infektuar me COVID 19 dhe po vuajnë nga mungesa e furnizimeve mjekësore, dhe ata gjithashtu janë dëmtuar nga shpërthimi.
Edhe pse Libani është prekur nga luftërat dhe terrorizmi në dhjetë vitet e fundit, shkatërrimi i ndodhur mbrëmjen e së martës nuk është, sipas informacioneve të mëparshme, si pasojë e një sulmi ushtarak apo terrorist.
Një re shpërthyese në formë kërpudhe
Guvernatori Aboud e krahasoi shkatërrimin me atë që pësoi Hiroshima dhe Nagasaki në fund të Luftës së Dytë Botërore, megjithëse në këtë rast nuk ishte një bombë atomike.
Spekulime të tilla u shkaktuan nga një re shpërthyese në formë kërpudhe dhe një valë e madhe shpërthimi që u përhap me milje larg.
Sidoqoftë, ekspertët kundërshtuan me shpejtësi teoritë e tilla.
Martin Pfeiffer nga Universiteti i New Mexico komentoi shpërthimin për Business Insider.
Ai tha se nuk mund të jetë një bombë bërthamore, por se zjarri çoi në shpërthimin e kimikateve ose të disa lëndëve plasëse.
Sidoqoftë, një krahasim më i përshtatshëm do të ishte ai me Çernobilin ukrainas ose sovjetik në 1986, shkruan gazetari libanezo-britanik Oz Katerji për Foregin Policy.
Korrupsioni sistematik dhe pakujdesia
Ashtu si katastrofa sovjetike, edhe ajo libaneze është rezultat i paaftësisë së rëndë, korrupsionit sistematik dhe neglizhencës – dhe efekti do të jetë gjithashtu shumë më i gjerë se shpërthimi fillestar.
Ashtu si sistemi i kujdesit shëndetësor në Liban, i gjithë vendi ishte në prag të një katastrofe edhe para shpërthimit.
Kriza e refugjatëve në vend po zgjat për aq kohë sa vetë lufta në Siri – për nëntë vjet, ku 1.5 milion refugjatë janë akoma në Liban, që është 30 përqind e numrit të përgjithshëm të refugjatëve nga Siria dhe më shumë se 20 përqind e popullsisë së përgjithshme të Libanit.
Sipas informacionit zyrtar, depoja që shpërtheu në port mbante gati 3,000 ton nitrat amoniaku, i cili ishte lënë aty që nga viti 2014.
Ekipi që kreu inspektimin vetëm gjashtë muaj më parë paralajmëroi që nitrati i amoniakut i ruajtur, nëse nuk hiqet, mund të hidhte në erë të gjithë Bejrutin.
Kjo pothuajse ndodhi.
Ne kurrë nuk mund të dimë nëse korrupsioni, neglizhenca apo një kombinim i këtyre duhet të fajësohen për këtë gabim tragjik, shkruan Katerji për Foregin Policy.
Sistemi i kalbur i qeverisjes
Por përgjegjësia padyshim nuk qëndron vetëm tek punonjësit e portit që nuk kanë bërë kontrolle themelore ose kanë marrë ryshfete për të lënë ngarkesat në vend.
Eshtë dhe i atyre që i vendosën atje dhe që krijuan një sistem të kalbur të qeverisjes, nga fundi i luftës civile libaneze në 1990 deri sot.
Komandantët e fraksioneve të ndryshme nga ajo luftë shkëmbyen vetëm uniformat e tyre paramilitare për kostume biznesi dhe morën përsipër atë që kishte mbetur nga shteti libanez.
Korrupsioni dhe lakmia e pushtetarëve e ka zhytur vendin në krizë ekonomike në disa raste ka thelluar ndarjet sektare.
Hiperinflacioni, rënia ekonomike, varfëria, papunësia që arritën një 46 përqind të jashtëzakonshme në 2018, uria e mundshme, kriza e menaxhimit të mbeturinave që çoi në male të mbeturinave që shkatërrojnë dhe ndotin ajrin, janë të gjitha pasojat e paaftësisë dhe mosfunksionimit të autoriteteve libaneze.
Krizë ekonomike
Kriza e tanishme ekonomike ka nxjerrë në rrugë qindra mijëra libanezë nën moton “të gjithë do të thotë të gjithë”, me të cilin protestuesit thirrën tërë klasën politike dhe qeverinë dhe opozitën, si dhe sistemin politik sektar në vend.
Tani, shkruan Katerji, politikanë dhe zyrtarë libanezë po luajnë edhe një herë lojën tradicionale “nuk jam unë” me përgjegjësinë për shpërthimin.
“Se si do të reagojë populli libanez ndaj kësaj mbetet për tu parë…”, thekson ai./tema
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
