Duke eksploruar një fortesë në Shqipërinë e Jugut, një tunel i fshehtë i ndërtuar gjatë epokës komuniste ka nxjerrë në pah sekretin dhe paranojën që ka përcaktuar sundimin e gjatë të tiranit Enver Hoxha, raporton “France24”.
Sot komunizmi është zhdukur dhe bunkeri ushtarak është një atraksion turistik, që ende tërheq vizitorë gjatë pandemisë. Tuneli nëntokësor, i quajtur tani tuneli i Luftës së Ftohtë, është pjesë e një projekti të gjerë dhe të kushtueshëm “bunkerizim” të drejtuar nga Hoxha, i cili kishte frikë nga pushtimi i huaj gjatë qeverisjes së tij 40-vjeçare.
Për të forcuar shtetin, ai ndërtoi më shumë se 170,000 bunkerë ushtarakë në të gjithë Shqipërinë. Shumica janë struktura të vogla në formë kupole, të ndërtuara si stacione për ushtarët. Struktura nëntokësore e ngulitur poshtë kështjellës së qytetit të lindjes së Hoxhës, Gjirokastrës, në jug të vendit, është një nga ndërtimet më mbresëlënëse. Sot është një vend i Trashëgimisë Botërore në UNESCO
Ekipet e ndërtimit punuan në fshehtësi për t’u siguruar që askush nuk do të zbulonte planin për të vendosur komandën ushtarake në rast të një sulmi të huaj, në tunelin 1,500 metra të gjatë.
Ai u ri zbulua pas rënies së komunizmit në vitet 1990 dhe që atëherë është bërë një vend turistik. Ndërsa covid-19 i ka dhënë një goditje të rëndë sezonit turistik të Shqipërisë, rreth 300 vizitorë që mbanin maska eksploruan tunelin nëntokësor këtë verë, përfshirë Alexandre Benlalam, një inxhinier 39-vjeçar nga Parisi.
“Sot ne po vizitojmë këtë bunker, për të reflektuar dhe menduar për kohën e trishtuar që po jetojmë gjatë pandemisë, ne jemi privuar nga disa liri, liria për të prekur njëri-tjetrin, për të folur me njëri-tjetrin, për t’u takuar,” – tha ai, për AFP.
“Kufizimet e sotme janë në drejtimin e duhur”, – ndryshe – shtoi ai, – me privimet nën diktaturën e hekurt të Hoxhës.
‘Raportimi’ i një lufte imagjinare
Ndërsa muret e tunelit tani po shkatërrohen dhe mobiliet e vjetra të lëna pas janë të mbuluara me pluhur, vendi fillimisht ka qenë shumë i sofistikuar. Korridoret kanë funksionuar si rrugë për të lidhur vendin e bombave bërthamore dhe zyrat për komandën ushtarake, policinë sekrete, prokurorët dhe një gjykatë, shpjegoi Astrit Imeri, një ish-oficer ushtarak 67-vjeçar, ndërsa ai vizitoi vendin e fshehtë nëntokësor.
Janë ndërtuar hapësira shtesë për operacione përgjimi, konvikte, një furrë buke, rezervuar uji dhe kallashnikovë dhe pistoletë TT, për t’u përdorur kundër armikut.
“Tuneli kishte të gjitha burimet për të qëndruar atje, jo vetëm për disa orë, por për ditë dhe javë,” – tha Imeri.
Ai ishte ndër ata që morën pjesë në stërvitjet ushtarake të mbajtura brenda tuneleve për t’u përgatitur për një luftë. Vendasit u thirrën gjithashtu, për të marrë pjesë, duke përfshirë Engjëll Serjanin, 60 vjeç, një gazetar radioje, i cili kujton se duhej të “mbulonte” një konflikt të trilluar në mes të viteve 1980, si pjesë e stërvitjeve.
“Ne në fakt, duhet të përgatiteshim për sulme, vdekje, dëmtime në” front “dhe të përgatisnim programe speciale,” – tha ai, për AFP.
Nga bunkerët te kafenetë
Pas rënies së komunizmit në 1990, bunkerët e Shqipërisë u braktisën kryesisht, ndërsa disa zona u plaçkitën. Në vitet e fundit, disa prej zonave janë shndërruar në kafene, depo ose shtëpi për të pastrehët. Vendndodhja në Gjirokastër është tani një nga atraksionet kryesore turistike të “qytetit të gurtë”.
Turizmi është rritur në mënyrë të vazhdueshme që kur Shqipëria, pas shumë kohësh e shkëputur nga bota u hap për vizitorët të tërhequr më shumë nga plazhet, malet, kuzhina dhe historia e saj unike.
Por, këtë vit turizmi ra në mënyrë dramatike për shkak të pandemisë, me një humbje prej një miliard euro. Ministria e turizmit raportoi një ulje prej 64 për nqind nga janari në korrik, me 1,690,000,000 më pak vizitorë të huaj krahasuar me 2019-ën.
Qyteti i Gjirokastrës u vizitua vetëm nga 22,000 turistë deri në fund të gushtit krahasuar me 120,000 vitin e kaluar. Grupet e vogla të turistëve që enden nëpër rrugicat atje “japin një dritë shprese”, – tha Maksim Hoxha, presidenti i dhomës së tregtisë të qytetit.
“Gjirokastra, gjithmonë ka diçka për të ofruar”
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
BBC: Bunkerët si kafene
