Qëllimi është i qartë: të ndërtojmë mbrojtje, të vendosim një pengesë në përhapjen e koronavirusit, duke parandaluar infeksionet dhe kështu komplikimet. Vaksinat kërkohen shumë, por ne e dimë që ato janë në gjendje të përmbushin pritjet, nëse janë të dizajnuara mirë dhe nëse kanë efikasitet dhe siguri të provuar.
Por asgjë nga këto nuk do të ekzistonte nëse, krahas disponueshmërisë së tyre, strategjitë e shpërndarjes nuk do të zhvilloheshin: kush, si dhe kur duhet dhe mund të marrë vaksinën.
Diskutimet për këtë çështje në lidhje me vaksinat e koronavirusit kanë kohë që janë hapur. Para kohe, mbase, duke marrë parasysh që ende nuk ka ilaçe të gatshme. Megjithatë, kur gara e paparë – dhe për këtë arsye gjithashtu jo pa rrezik – do të ketë arritur në vijën e finishit, do të duhet medoemos një plan për të kuptuar se si dhe kujt t’i shpërndahet vaksina. Për shkak se problemi do të ekzistojë dhe do të jetë i pashmangshëm në kushte pandemie dhe me mbi shtatë miliardë njerëz në botë.
Nisur nga kjo, duke njohur pashmangshmërinë e problemit – “kur të zhvillohen vaksina efektive kundër Covid-19, ato do të jenë të pakta” – që disa etikë tani po pyesin për mënyrën më të mirë për të shpërndarë vaksinat në botë, në faqet e Shkencës , duke pyetur strategjitë e përparuara tashmë në këtë fushë dhe duke na ftuar të rimendacojmë mënyrën e duhur. Sepse, shkruajnë ata, larg nga të qenurit thjesht një problem ekonomik, shëndetësor dhe organizativ, shpërndarja e vaksinës në vende të ndryshme është gjithashtu një çështje etike.
Lista e kandidatëve për vaksina
Po, por cila vaksinë? Lista e kandidatëve është shumë e gjatë. Në dokumentin përmbledhës që Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) që harton periodikisht mbi hulumtimet e vaksinave, 176 janë aktualisht në zhvillim. Prej tyre, shumica (143) janë akoma në një nivel mjaft të hershëm, paraklinik të zhvillimit, por 33 janë testuar tashmë në prova klinike, ose tek njerëzit, disa prej të cilave kanë arritur fazën më të përparuar të eksperimentimit.
Në listë janë ato të Moderna, kompanitë e Pfizer ose ajo e zhvilluar nga Universiteti i Oksfordit në bashkëpunim me kompaninë farmaceutike AstraZeneca, me të cilën Komisioni Europian do të kishte bërë tashmë marrëveshje për shpërndarjen e 400 milion dozave (tashmë të disponueshme deri në fund të vitit), tha ministri italian i shëndetësisë Roberto Speranza). Me kusht që, kujtoi ai, të dhënat nga faza 3 do të konfirmojnë efektivitetin e saj, sepse tani për tani, vërejti ai, ne po flasim vetëm për një kandidat për vaksinën.
Modelet alternative
Është folur rreth mënyrës së ndarjes së vaksinave pasi ato të jenë në dispozicion edhe me modele alternative. Midis propozimeve të paraqitura, studiuesit ende kujtojnë, atë të një shpërndarje të vaksinave proporcionale me popullsinë që banon në një vend të caktuar, ose me numrin e njerëzve që i përkasin kategorive të konsideruara më të rrezikuara, siç janë punonjësit e shëndetit ose të moshuarit. Megjithatë, sipas krijuesve të Modelit me Përparësi të Drejtë, nëse në shikim të parë ato mund të duken modele të drejta të shpërndarjes, në të vërtetë nuk do të ishin.
“Supozohet gabimisht se trajtimi i drejtë i trajton vendet në kushte të ndryshme njësoj sesa t’i përgjigjen në mënyrë të barabartë nevojave të tyre të ndryshme”, lexon gazeta, “vendet po aq të populluara mund të kenë nivele shumë të ndryshme të vdekjes së parakohshme dhe shkatërrimit ekonomik nga Covid-19. “. Dhe, përsëri, ata pyesin veten, është e sigurt se privilegjimi i personelit shëndetësor dhe popullsisë së moshuar nuk do të rezultojë në diskriminim, duke marrë parasysh se vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme janë vendet më të reja dhe me më pak personel shëndetësor, mbase edhe pa pajisjet më themelore të sigurisë së mbrojtjes? Pyetja është larg nga e thjeshtë, dhe shumë urgjente për tu adresuar. (Wired)
