Ashtu si Kina udhëhoqi botën në rimëkëmbjen ekonomike pas krizës financiare globale të vitit 2008, po luan një rol të ngjashëm sot. Reagimi i tij pas COVID-it po merr vrullin mes një bote të zhvilluar që mbetet në tokë të pasigurt. Fatkeqësisht, kjo është një pilulë e hidhur për tu të gëlltitur, veçanërisht nga Shtetet e Bashkuara, ku demonizimi i Kinës ka arritur përmasa epike.
Natyrisht, të dy krizat janë të ndryshme. Wall Street shkoi në zero për krizën e 2008, ndërsa pandemia COVID-19 u krijua në tregjet kafshëve të Wuhan. Por në të dy rastet, strategjia e Kinës për reagimin ndaj krizave ishte shumë më efektive sesa ajo e vendosur nga SHBA. Në pesë vitet pas fillimit të krizës së vitit 2008, rritja vjetore reale e PBB-së në Kinë ishte mesatarisht 8.6% (mbi bazën e barazisë së fuqisë blerëse). Ndërsa kjo ishte më e ngadaltë se sa hapat mesatarë prej 11.6% të flluskave (dhe të paqëndrueshme) të pesë viteve të mëparshme, ishte katër herë rritja mesatare vjetore anemike e ekonomisë amerikane 2.1% gjatë periudhës pas krizës 2010-14.
Përgjigja pandemike e Kinës lë të kuptohet për një rezultat të krahasueshëm në vitet në vijim. Raporti i PBB-së për tremujorin e tretë të vitit 2020 sugjeron një kthim të shpejtë në trendin para-COVID. Shifra prej 4.9% nga viti në vit për rritjen reale të PBB-së nuk përcjell një sens të plotë të rimëkëmbjes së vetë-qëndrueshme që po shfaqet tani në Kinë. Matja e rritjes ekonomike në baza tremujore vijuese dhe shndërrimi i këtyre krahasimeve në norma vjetore, konstrukti i preferuar i statistikanëve dhe politikbërësve të SHBA, siguron një sens shumë më të pastër të zhvendosjeve në kohë reale në momentin themelor të çdo ekonomie. Mbi këtë bazë, PBB-ja reale e Kinës u rrit me një normë vjetore vijuese 11% në tremujorin e tretë, pas një rritjeje prej 55% pas bllokimit në tremujorin e dytë.
Krahasimi me SHBA është i rëndësishëm. Të dy ekonomitë përjetuan tkurrje të krahasueshme gjatë bllokimeve të tyre përkatëse, të cilat erdhën një çerek më vonë për SH.B.A. Rënia e vazhdueshme (vjetore) e Kinës prej 33.8% në tremujorin e parë ishte pothuajse identike me tkurrjen 31.2% të SHBA në tremujorin e dytë. Bazuar në të dhënat hyrëse me frekuencë të lartë (mujore), e ashtuquajtura vlerësim i GDPNow i Rezervës Federale të Atlantës vendos rritjen e PBB-së reale të PBB-së në tremujorin e tretë në rreth 35%. Ndërsa kjo është një kthesë e mirëpritur dhe e shënuar nga rënia rekord gjatë bllokimit, ajo është rreth 20 pikë përqindje më e vogël se rikthimi i Kinës pas bllokimit dhe ende e lë ekonominë e SHBA rreth 3% nën kulmin e saj në fund të 2019.
Megjithatë, kërcimet pas bllokimit nuk janë historia e vërtetë. Ata janë të ngjashëm me kthimin e shpejtë të një brezi gome të shtrirë – ose në terma statistikorë, rezultati aritmetik i rifillimit të një ekonomie që sapo është nënshtruar një ndalimi të papritur të paprecedentë. Testi i vërtetë vjen pas kthimit të shpejtë dhe këtu strategjia e Kinës ka avantazhin e saj më të madh.
Përgjigja e Kinës ndaj COVID-19 huazoi një faqe nga libri i saj i lojërave në 2008, kur rrethoi tregjet e saj financiare nga pasojat toksike të krizës. Qëllimi atëherë ishte kristal i qartë që nga fillimi, adresimi i burimit të tronditjes, vetë, në vend se dëmi kolateral i shokut të shkaktuar. Stimuli fiskal 4 trilionë funte CNN (596.4 miliardë dollarë) i 2008-09 funksionoi vetëm sepse Kina kishte ndërmarrë veprime të forta për të izoluar tregjet e saj nga një sëmundje e virgjër financiare.
Qasja e Kinës sot është e ngjashme, së pari, izoloni qytetarët e saj nga një sëmundje virogjene patogjene me masa drakoniane të shëndetit publik që synon të përmbajë dhe zbutë përhapjen e sëmundjes, dhe pastaj dhe vetëm atëherë, të përdorë me mençuri politikën monetare dhe fiskale për të forcuar kthimi pas bllokimit. Kjo është shumë e ndryshme nga qasja e ndërmarrë në SHBA, ku debati pas bllokimit ka të bëjë më shumë me përdorimin e politikave monetare dhe fiskale si instrumente të vijës së parë të çlirimit ekonomik, sesa të mbështetet në masa të disiplinuara të shëndetit publik që synojnë kontrollin e viruseve.
Kjo nënvizon kontrastin e mprehtë midis strategjisë së parë të Kinës COVID dhe qasjes së parë të Amerikës të administratës së Presidentit të SHBA, Donald Trump. Në Kinë, ndryshe nga SHBA, nuk ka rezistencë politike dhe publike ndaj maskave, distancimit shoqëror dhe testimit agresiv si normat e kërkuara të epokës COVID-19.
Ndërkohë, SHBA është në mes të valës së saj të tretë serioze të infeksionit ndërsa Kina vazhdon të ushtrojë kontroll të shpejtë dhe efektiv mbi shpërthimet e reja. Më herët këtë vjeshtë, për shembull, rreth nëntë milion qytetarë në Qingdao u testuan në vetëm pesë ditë pas një shpërthimi relativisht të vogël që preku më pak se 20 banorë. Në të kundërt, Trump vesh përvojën e tij me infeksionin COVID-19 si një shenjë perverse e guximit, sesa si një paralajmërim për atë që mund të pritet përpara.
Në këtë kontekst, GDP mbresëlënëse e Kinës rezulton në tremujorin e tretë në një kontrast edhe më të mprehtë me gjendjen e pasigurt të post-bllokimit të ekonomisë amerikane. Vuajtja e vazhdueshme në tregun e punës në SHBA, pretendimet e sigurimit të papunësisë mbetën mbi 800,000 në një mesatare katër-javore në lëvizje deri në mes të tetorit, dhe niveli kombëtar i papunësisë prej 7.9% në shtator ishte akoma më shumë se dyfishi i nivelit të saj para-pandemisë 3.5%, e lë ekonominë e drejtuar nga konsumatori të Amerikës shumë të prekshme nga një kthim prapa. Bashkimi i një vale të re COVID-19 me debatin politik, përsëri mbi një tjetër paketë lehtësimi fiskal, ka neutralizuar në mënyrë efektive shpirtin e atyre që kanë mundësuar kohë më parë rimëkëmbjen ekonomike në SHBA.
Ndërsa rritja vijuese (vjetore) e Kinës prej 11.2% në tremujorin e tretë të këtij viti bazohet në mënyrë efektive në kthimin e saj pas bllokimit, disa shenja të mbetura të dobësisë janë të dukshme në disa segmente kryesore të shërbimeve të konsumatorit, domethënë udhëtimi, koha e lirë dhe argëtimi. Natyra njerëzore është e njëjtë kudo, me frikë dhe kujdes të qëndrueshëm, madje edhe në vendet ku po funksionojnë masat agresive të kontrollit. Për ata që nuk dëshirojnë të përqendrohen në përmbajtje, si SHBA, hija e gjatë e COVID-19 flet shumë për rreziqet gjithnjë të pranishme të një recesioni të dyfishtë. Kjo është pikërisht ajo që ka ndodhur në pasojat e tetë prej 11 recesioneve të fundit të SHBA. Kontrasti me rimëkëmbjen e vetë-qëndrueshme të Kinës nuk mund të jetë më i habitshëm.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
