Shpërthimi i fundit i luftës mes forcave ushtarake të Azerbajxhanit dhe forcave armene në territorin e Karabakut ka potencialin për të rizgjuar rivalitetin, ruso-turk në rajon.
Ky është një rivalitet që, të paktën në këtë rajon, është përmbajtur nga lidhjet e ndërsjellta gjeo-ekonomike midis dy vendeve.
Kthehemi në ditët e hershme pas rënies së Bashkimit Sovjetik, shumë nacionalistë turq kishin ëndrra për një aleancë të re të Turqisë me vendet turqishtfolëse që ishin qeverisur nga Moska që nga ditët e perandorisë Ruse.
Këto kombe që sapo kishin fituar pavarësinë, veçanërisht Azerbajxhani, Kazakistani, Turkmenistani dhe Uzbekistani u konsideruan të afërm etnikë nga nacionalistët turq.
Sidoqoftë, Turqisë i mungonte fuqia dhe ndikimi për t’iu kundërvënë fuqisë tregtare të Rusisë në rajon, si dhe lidhjeve ndërelitare me ish-vartësit e saj.
Vendet me etni turke post-sovjetike as që u rreshtuan me Ankaranë në çështjen e njohjes së Republikës Turke të Qipros Veriore; pan-turqizmi u duk se ishte një shitje e vështirë për elitat e interesuara të Azisë Qendrore.
Ende ka shqetësime në Rusi, që aktivitetet kulturore turke në periferinë e jugut të saj mund të çojnë në lëvizje afatgjata islamike në rajon, të cilat mund të ndikojnë në pakicën muslimane të Rusisë.
Ndikimi turk në këto vende turqishtfolëse ka ardhur kryesisht në mënyra indirekte…Telenovelat televizive turke janë shumë të popullarizuara në këto vende, si dhe gjetkë, dhe universitetet turke kanë hapur dyert e tyre për mijëra studentë turqishtfolës që nga fillimi i viteve 1990.
Forume ndër-shtetërore si Këshilli i Bashkëpunimit të Shteteve Turqishtfolëse, i formuar në 2009, gjithashtu i kanë dhënë Ankarasë një mundësi për të bërë lidhje elitare me homologët e saj turq.
Sidoqoftë, që nga fillimi i viteve 2000, Turqia ka ndjekur një politikë në rajon që përpiqej të shmangte kontradiktat me interesat ruse në hapësirën post-Sovjetike.
Edhe në Kaukazin e Jugut, në krahasim me Azinë Qendrore, për shkak të afërsisë së saj gjeografike, pozicioni i Turqisë në lidhje me Rusinë ka qenë gjithmonë një nga barazitë më të mëdha.
Të tre shtetet rajonale, Armenia, Azerbajxhani dhe Gjeorgjia janë goditur me luftëra të përgjakshme ose konflikte të ngrira që nga pavarësia në 1991 dhe zona është konsideruar prej kohësh si një mundësi përplasje midis Rusisë dhe Turqisë.
Kjo në radhë të parë, për shkak të mosmarrëveshjes territoriale Armeni-Azerbajxhan për Nagorno-Karabakun, një zonë nën kontrollin e Armenisë por e njohur ndërkombëtarisht si territor azerbajxhanas.
Për Rusinë, konflikti i Nagorno-Karabakut shërbeu për të promovuar ndikimin e saj në rajon dhe në rastin e Armenisë, i jep asaj kontroll të plotë mbi marrëdhëniet e jashtme të këtij shteti.
Turqia, deri në fillimin e luftës aktuale, ka ndjekur një politikë që respektonte interesat e Moskës në Kaukazin e Jugut. 
Ky qëndrim nxori në pah rëndësinë që Turqia i dha bashkëpunimit rajonal, si dhe ekonomik me Rusinë. Në kushtet e mosmarrëveshjes së Nagorno-Karabakut, turqit duket se e kuptuan, pavarësisht nga afërsia e tyre e dukshme me Bakun, që opsionet e tyre ishin të kufizuara.
Kjo u vërtetua edhe nga prania e madhe ushtarake e Rusisë në Armeni, duke përfshirë në Gyumri pranë kufirit turk dhe marrëdhëniet e ngushta gjeo-ekonomike të Moskës me Baku.
Kështu, gjatë dy episodeve të mëparshme të luftimeve në 2014 dhe 2016 në territorin e diskutueshëm, ishte pozicioni i Rusisë që ishte kryesor, jo i Turqisë.
Në të vërtetë, epërsia e Rusisë u riforcua nga ajo duke qenë ndërmjetëse kryesore e armëpushimit në 2016-ën. Fakti mbeti se politika turke në Kaukazin e Jugut dukej e kontrolluar nga qëllimi më i madh i politikës së jashtme të Ankarasë, i cili ishte mbajtja e marrëdhënieve të ngushta me Moskën.
Grushti i dështuar ushtarak në Turqi në qershor të 2016-ës filloi një epokë edhe më të ngushtë të lidhjeve ruso-turke, pas shembjes së afërt të marrëdhënieve pas rrëzimit të një avioni luftarak rus në Siri nga forcat e mbështetura nga Turqia në nëntor 2015.
Për lëvizjet nacionaliste turke, përpjekja e Azerbajxhanit për të rifituar Nagorno-Karabakun është një çështje e njohur. Në aspektet etnike dhe kulturore, turqit dhe azerbajxhanasit janë konsideruar shumë afër mes tyre.
Suksesi i dronëve turq në konfliktet e Libisë dhe Sirisë gjithashtu duket t’u ketë dhënë turqve një nivel të caktuar të besimit në aftësitë e tyre ushtarake-teknologjike, edhe në raport me Rusinë.
Ata kanë eksportuar dronë ushtarakë tek aleatët e tyre në Azerbajxhan, megjithëse mbetet e pasigurt se sa mbështetje kanë dhënë Turqit në terren në konfliktin aktual ose nëse këto dronë po drejtohen nga personeli ushtarak turk.
Përforcimi politik dhe ushtarak nga ana e Turqisë për Azerbajxhanin, nëse çon në sukses taktik në terren, e vendos Rusinë në një pozitë shumë të pafavorshme pas gati tridhjetë vjetësh si arbitri i vetëm në mosmarrëveshjen Armeni-Azerbajxhan.
Moska mund të detyrohet të zgjedhë midis aleatit të saj të traktatit në Jerevan, që aktualisht drejtohet nga një qeveri që Rusia nuk e konsideron fort miqësore me interesat e saj dhe Bakut, ku ka interesa të forta ekonomike, si dhe lidhje të rëndësishme ndër-elitare.
Sidoqoftë, është e vështirë të shihet se si Moska mund të rrijë duarkryq dhe të lejojë Azerbajxhanin të mposhtë Armërinë me forcë ushtarake, ndërkohë që Turqia merr më shumë vrull.
Një ngjarje e tillë do të ishte ironike ndaj pretendimeve ruse për hegjemoni në territoret post-Sovjetike.
Ka të ngjarë që Turqia, nëse Azerbajxhani është i suksesshëm dhe fiton në fushën e betejës në Nagorno-Karabak, do të kërkojë një armëpushim përpara raundit tjetër të bisedimeve dhe përpara çdo kërcënimi për ndërhyrjen ruse.
Atëherë Turqia mund të luajë një rol kryesor gjatë negociatave të mëtejshme duke u renditur pothuajse në të njëjtin nivel me Rusinë dhe kështu, duke rritur pozicionin e saj në Kaukazin e Jugut.
Përkthyer dhe përshtatur nga: Dailynews/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Pse marrëveshja e re Rusi-Turqi ka kaq shumë rëndësi?
