Filozofi shakaxhi i Volter, Profesori Pangloss predikonte në mes të katastrofës se “gjithçka është për më të mirën në më të mirën e të gjitha botëve të mundshme”. Nuk tingëllon kaq absurde nëse vendosni një theks të fortë te fjala “e mundur”.
Është mjaft e lehtë për të krijuar botë imagjinare dhe për të aspiruar për zgjidhje perfekte. Por e mundur? Në fund të fundit (siç e shprehej Otto von Bismarck) është ajo nga e cila përbëhet arti i politikës. Mbrojtësit e ‘marrëveshjes’ së fundmi ranë dakord midis Britanisë dhe BE, mbrojtës në të dy anët e Kanalit dhe Detit të Veriut, padyshim do të na tregojnë se ishte më e mira e mundshme në rrethanat e krijuara. A ia vlente? Të gjitha trazirat, zemërimi, përpjekjet dhe shqetësimet që nga viti 2016? Të tjerët do të thonë njëzëri “Jo!”: Bota do të ishte shumë më mirë sikur britanikët të kishim qëndruar në mënyrë brenda përqafimit të Brukselit. Shumë të tjetër do të thonë gjithashtu “Jo!”
Ne kurrë nuk do të jemi në gjendje të themi se cili prej këtyre skenarëve imagjinarë mund të ketë qenë i vërtetë, gjë që i bën ata kaq tërheqës. Të dy do të kishin shpenzimet e tyre. Sikur të kishim votuar, në 2016, për të qëndruar në BE, ndoshta do të ishim margjinalizuar gjithnjë e më shumë brenda një BE-je të vendosur për një centralizim më të madh të pushtetit, por që, siç ka treguar historia e 20 viteve të fundit gjithnjë e më qartë, i mungon legjitimitetit demokratik.
BE është bërë një vrimë e zezë politike, duke thithur autoritetin larg vendeve të saj anëtare, por e paaftë për ta përdorur atë për të zgjidhur problemet e saj në rritje. Suksesi për BE-në është bërë më shumë sesa parandalimi i katastrofës. Shembulli më i qartë i kësaj, natyrisht, është problemi i pazgjidhshëm i zonës euro: krijuesi i varfërisë dhe papunësisë, i mbajtur dhe rrethuar nga një oqean borxhi, ku nuk ndodh gjë tjetër veçse përfitojnë disa vende në kurriz të të tjerëve.
Një studim i shquar i kohëve të fundit nga një think-tank gjerman vlerësoi se anëtarësimi në BE që nga viti 2000 i kishte kushtuar çdo francezi mesatarisht 56,000 euro dhe çdo italiani 74,000, ndërsa çdo gjerman kishte fituar 25,000. Megjithëse po të kishim qenë jashtë euros, do të kishim qenë pjesërisht përgjegjës për strukturën e saj të dobët.
Kjo është rënduar më tej nga shkatërrimi që erdhi prej krizës pandemike, i përkeqësuar nga paketa për shpëtim financiar përçarëse dhe joefektive e BE, dhe si për të vendosur pikat, me planifikim të vonuar dhe të paaftë për vaksinimin në kohë të qytetarëve. Pra, avantazhet e të qenit jashtë BE-së janë potencialisht të mëdha. Komisioni ka llogaritur që MB do të ishte përgjegjëse për 84 miliardë euro në ciklin e saj të ardhshëm buxhetor.
Pra, pse të mos largohemi? Joshëse vërtet. Boris me siguri ka menduar nëse ky ishte më në fund momenti i tij: “Unë ndjeva … se e gjithë jeta ime e kaluar kishte qenë vetëm një përgatitje për këtë orë dhe për këtë gjyq. “Disa media naive e kanë quajtur këtë krizën më të keqe që nga viti 1940. Për fat të mirë, ajo është pafundësisht më pak e rëndë. Sidoqoftë, Borisit i është dashur të merret me një vend të ndarë, një parti të ndarë, një opozitë të pamëshirshme armiqësore dhe oportuniste, media të pakontrolluar dhe kryesisht armiqësore (si do të ishte përballur Churchill me BBC-në e sotme?), Dhe nacionalistët të lëpinin buzët.
A ishte bllokada cinike e Macron-it një përpjekje frikësimi? Nëse është kështu, ngathtësia e vetë Qeverisë është kryesisht për t’u fajësuar: ajo arriti të shndërrojë një avantazh shkencor në një katastrofë globale. Kështu që një marrëveshje të paktën fiton lehtësim afatshkurtër dhe merr erërat nga velat e Keir Starmer dhe Nicola Sturgeon. Ajo nuk do t’i ndalojë oportunistët të fajësojnë gjithçka në Brexit. Por do t’i zbusë gjërat gjatë javëve dhe muajve të ardhshëm. Dhe një javë është kohë e gjatë në politikë.
Ky nuk është fundi, por mbase fundi i fillimit. Profesori Pangloss mund të argumentojë se përmes një procesi kaotik të Darvinizmit politik ne kemi arritur në rezultatin e nevojshëm (dhe, për këtë arsye, më të mirë të mundshëm). Mendoni përsëri për periudhat e vitit 2016.
Pak njerëz kishin ndonjë ide se çfarë duhet të nënkuptojë Brexit. Brexiteers menduan për një mundësi Norvegjie, ose ribashkimin e EFTA ose Zonës Ekonomike Evropiane. May dhe këshilltarët e saj nga vitet e negociatave në Bruksel – imagjinuan një marrëveshje “të porositur”, “ambicioze” dhe me një gamë të gjerë.
Disa Brexiteers parashikuan një negociatë të lehtë: për të arritur një marrëveshje të tregtisë së lirë me njerëz me të cilët tashmë kishim tregti të lirë. Sa të lehtë u treguam kur menduam se njerëzit që drejtuan BE-në thjesht do të pranonin vendimin e Mbretërisë së Bashkuar dhe do të punonin në mënyrë pragmatike për marrëdhëniet më të dobishme për të ardhmen. Kështu nuk funksionon BE-ja, siç kemi parë së fundmi në Greqi dhe Itali. Sfidat ndaj perandorisë së fuqishme të Verhofstadt duhet të mposhten, ose e gjithë struktura mund të fillojë të zbërthehet.
BE u inkurajua të mendonte se ata mund të përsërisnin në Britani atë që patën sukses në Greqi dhe Itali (për të mos përmendur Irlandën dhe Danimarkën) nga fushata e palodhur e Remain në përpjekje për të zhbërë referendumin – një strategji e dënuar tani nga Lord Mandelson për duke dështuar në qëllimin e saj të deklaruar, por që arriti shkëlqyeshëm nga këndvështrimi i BE-së në minimin e pozicionit të qeverisë britanike gjatë gjithë kohës. BE dhe Remainers arritën të përcaktojnë kushtet e debatit:
Strategjia inkoherente e qeverisë së majit, e përkeqësuar nga mashtrimet antikushtetuese të parlamentit, çoi në një Marrëveshje katastrofike të Tërheqjes dhe në kurthin e prapaskenës së Irlandës Veriore. Boris Johnson trashëgoi këtë kupë të helmuar, nga e cila oportunistët mburreshin se do të duhej të pinte. Ishte e pamundur, kështu që vazhdoi argumenti, për të bërë që BE të ndryshonte mendim. Ajo mbante të gjitha kartat, dhe Britania e Madhe ishte një lutës patetik me iluzione të madhështisë. Ndërsa një ish-përfaqësues britanik në BE i proklamuar në Dhomën e Lordëve, “Ne do të frymë dhe do të fryhemi, por në fund të fundit, ne në thelb do të vijmë me këmbë në tokë”.
Epo, duket se nuk e kemi bërë. Do të duhet pak kohë që detajet e kësaj marrëveshjeje të shqyrtohen me kujdes. Qasja tradicionale britanike – shekullore e vjetër – për të mos parë shumë nga afër tekstet në supozimin se do të mbizotëronte mendja e shëndoshë, duhet të shpresojmë se tani është braktisur. Në marrëdhëniet me BE-në, ju lexoni shtypshkronjën e vogël dhe numëroni lugët tuaja. Ne duhet të supozojmë se çdo boshllëk do të shfrytëzohet nga një organizatë që ka frikë nga largimi ynë dhe provon suksesin tonë të mundshëm në të ardhmen, sepse reflekton keq në vetvete.
Por, në shikim të parë, kjo marrëveshje duket se siguron gjërat thelbësore. Ne nuk do t’i nënshtrohemi ligjit të BE-së ose Gjykatës Evropiane. Ne nuk do të jemi të prekshëm ndaj shantazheve ekonomike të njëanshme. Edhe industria jonë e peshkimit me shumë vuajtje do të ketë shansin të ringjallet. Ne do të jemi më të lirë për të vazhduar (siç ka ndodhur për 20 vjet) duke zhvendosur tregtinë tonë nga BE në rajone më fitimprurëse. Në të ardhmen nuk do të kemi askënd që të fajësojë për të metat tona përveç vetvetes. Fundi i fillimit. Ajo që vjen tani do të jetë akoma më e vështirë.
Përkthyer dhe përshtatur nga financial times/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
