Me afrimin e fundvitit, mendojmë se cilat nga pikëpamjet tona kanë ndryshuar gjatë 12 muajve të fundit. Ja një: Nuk mendojmë se Brexit është një ide e keqe. Por as nuk jemi gati ta mbështesim, sepse nuk ndihemi mirë me nacionalizmin dhe populizmin që e rrethon, por as nuk do të donim më që referendumi të kishte shkuar në anën tjetër.
Për të qenë i qartë, ende besojmë se argumentet pro-mbeten dhe shumë të tjerë bërë katër vjet më parë. Edhe dy vjet më parë, unë do të kisha argumentuar se Mbretëria e Bashkuar është më mirë si pjesë e Bashkimit Evropian, për të gjitha arsyet e njohura pro-tregtare, pro-migracionit dhe bashkëpunimit. Problemi është se, veçanërisht në vitin e fundit, BE është bërë një bashkim politik më pak i zbatueshëm, veçanërisht për Mbretërinë e Bashkuar.
COVID-19 ka ndihmuar për të sqaruar këtë mendim. Edhe pse pandemia është padyshim një çështje ndërkombëtare, shumë prej përgjigjeve më efektive kanë qenë në nivelin kombëtar. Vlen të përmendet se Mbretëria e Bashkuar miratoi vaksinën Pfizer-BioNTech për shpërndarje përpara BE-së dhe në të mirë të popullit Britanik. Ky proces i miratimit kombëtar ishte plotësisht në përputhje me ligjin e BE, megjithëse BE po kërkon kompetenca gjithnjë e më të mëdha rregullatore dhe vërtet kartelizim rregullator me kalimin e kohës. Kur përgjigjet e shpejta, bëhen më të dukshme, çështja e qëndrimit në BE dobësohet.
Një çështje e dytë ka të bëjë me politikën fiskale. Deficitet e parashikuara të buxhetit të BE-së mund të shkojnë deri në 9% të PBB-së, për shkak të pandemisë. Këto deficite janë kryesisht të pashmangshme dhe MB-ja po bën të njëjtën gjë. Akoma, bashkimi i zonës së euros me deficite buxhetore të asaj madhësie do të thithë një pjesë të madhe të energjive të BE në vitet e ardhshme. Po sikur të jetë e nevojshme të falim shumë borxhe të Italisë për të mbajtur së bashku zonën e euros? A mund ta imagjinoni një debat më të çrregullt dhe më të diskutueshëm?
Për të qenë të qartë, ky nuk është faji i askujt; një monedhë e përbashkët nuk mund të funksionojë pa rregulla fiskale të një lloji, për të ruajtur integritetin e bashkimit monetar. Por është një bast i sigurt që BE do të fiksohet me çështje relativisht të largëta nga shqetësimet britanike për të ardhmen e parashikueshme. Nga këndvështrimi i Mbretërisë së Bashkuar, fokusi i BE do të duket gjithnjë e më i parëndësishëm.
Pastaj ka një rritje të iliberalizmit në Hungari, dhe në një masë më të vogël Polonia, e cila është ndoshta problemi më i madh i BE-së tani. BE po kërkon të mbajë ndihmën nga ato kombe për dobësimin e gjyqësorit të tyre të pavarur dhe ata nga ana tjetër po kërcënojnë të vetojnë buxhetin e unionit prej 2.2 trilion dollarë dhe paketën e rimëkëmbjes, e cila kërkon mbështetje unanime. Si përgjigje, BE po shqyrton miratimin e asaj pakete jashtë procedurave të saj normale.
Më shumë gjasa sesa jo, do të gjendet një kompromis. Por duhet të pyesni veten për sa kohë një BE që funksionon mirë mund të tolerojë një komb jo të lirë siç është Hungaria. BE sigurisht nuk duket në prag të dëbimit të Hungarisë (Gjermania, nuk do ta mirëpriste një veprim të tillë, duke pasur parasysh interesat e saj të fortë në Evropën Lindore). Por sfidat ndaj modelit të BE-së të paraqitura nga kombe të tilla si Hungaria janë shumë më keq sesa ishin në vitin 2016, kur u mbajt referendumi për Brexit.
Edhe nëse BE-ja arrin të shtyjë Hungarinë përreth nuk është domosdoshmërisht një rezultat i mirë për Mbretërinë e Bashkuar. Një politikë e tillë do të kërkonte dobësimin e kërkesave të unanimitetit të BE-së për shumë vendime, dhe kjo është një çështje që Mbretërinë e Bashkuar duhet ta verë në siklet. Nëse Hungaria mund ta bëjë këtë gjë, sigurisht që kështu mund të veprojë edhe MB.
Më në fund, Anglia juglindore po shfaqet si një qendër globale e teknologjisë, veçanërisht në inteligjencën artificiale dhe kërkimet biomjekësore. Ky është një lajm i shkëlqyeshëm për Mbretërinë e Bashkuar, por si e sheh atë me ndjekjen afatgjatë të BE-së të rregulloreve më të ashpra për kompanitë e teknologjisë, standarde më të larta të privatësisë për platforma dhe aplikacione dhe rregullore më të rrepta për algoritmet e AI?
A do t’i gjejë Britania e Madhe interesat e saj të përfaqësuara nga një proces i tillë? A do të jetë në gjendje të zhvillojë risi dhe produkte të AI pa kërkuar lejen paraprake nga Brukseli? Ndoshta po, por ekzistenca e thjeshtë e kësaj pasigurie mund të frenojë përpjekjet britanike dhe të vonojë vendimet për investime.
Shumë amerikanë, veçanërisht konservatorët, nënvlerësojnë vlerën e Bashkimit Evropian. Ajo ka ndihmuar në ruajtjen e paqes, stabilitetit dhe tregtisë relativisht të lirë për dekada. Por ngjarjet e vitit të kaluar na kanë shtyrë të rimendojmë virtytet e saj. Ende Brexit nuk shihet si një vendim të shkëlqyeshëm, por as nuk duket të jetë një vendim i tmerrshëm.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Guardian/ F.H, konica.al
