“Kam ndjesinë se n2021-shi do të jetë një vit i mbarë,” i thotë familjes së tij njerku në “Tommy”, një opera rock nga “The Who”. Qeveria Britanike po përpiqet të japë një përshtypje të ngjashme optimizmi. Pas vitit të tij të tranzicionit pas Brexit, dhe me një marrëveshje tregtare në minutën e fundit me Bashkimin Evropian, viti i ri i ofron vendit një numër mundësish për t’u shfaqur në skenën botërore.
Do të marrë presidencën e klubit g 7 të demokracive të mëdha duke e lejuar atë jo vetëm të përcaktojë axhendën për samitin vjetor të grupit, por gjithashtu të ftojë Australinë, Indinë dhe Korenë e Jugut të mblidhen së bashku, një ftesë që mund të jetë baza për një “ d10” të demokracive. Në nëntor, ngjarja më e rëndësishme diplomatike e vitit, konferenca e klimës cop 26, do të hapet në Glasgou.
Brenda disa javësh Boris Johnson, Kryeministri i Britanisë, do të vizitojë Indinë, ku më 26 Janar ai do të jetë mysafiri i nderit i Kryeministrit Narendra Modi për Ditën e Republikës.
Vizita e tij do të jetë pjesë e një “animi drejt Indo-Paqësorit” të shumëkërkuar. Britania ka hapur diskutime për t’u bashkuar me Marrëveshjen Gjithëpërfshirëse dhe Progresive për Partneritetin Trans-Paqësor, një zonë e tregtisë së lirë me 11 vende. Sekretari i jashtëm, Dominic Raab, po bën presion që ajo gjithashtu të bëhet një “partner dialogu” i Shoqatës së Kombeve të Azisë Jug-Lindore.
Anija e Marinës Mbretërore, transportuesi i ri i avionëve hms Queen Elizabeth, së shpejti do të lidhet me Azinë. Të çliruar nga BE diplomatët britanikë presin që të kenë më shumë kohë për të ndikuar në glob. Alexander Doëner, një ish-ministër i jashtëm Australian, ka theksuar se kishte një periudhë prej 17 vjetësh kur asnjë sekretar i jashtëm britanik nuk vizitoi Australinë; situate të tilla vështirë se do të përsëriten. Gjatë vitit ngjarje të ndryshme kanë treguar që Britania mund të qëndrojë jashtë “Është emocionuese të shohësh qeverinë britanike duke bërë zgjedhje krijuese në sigurinë e saj kombëtare”, thotë Kori Schake i American Enterprise Institute, një think-tank amerikan.
“Kjo është një mënyrë vërtet e rëndësishme që tregon se Britanina jashtë BE-së e sheh veten si një lider në sigurinë kombëtare dhe është e gatshme të marrë rreziqet dhe pasojat e udhëheqjes përsipër duke u bazuar në vlerat e saj”.
Megjithatë, për të gjitha këto argumente të potencialit real, ekzistojnë pengesa serioze për krijimin, ose rekreacionin e një “Britania Globale” një projekt me të cilin shumë prej atyre që sollën Brexit e kanë me shumë dëshirë.
Përmes largimit nga BE, vendi dobësoi perspektivat e tij ekonomike; që atëherë covid e ka goditur fort. Ekonomia gjithashtu ka probleme afatgjata. Që nga viti 2005, pjesa e firmave britanike në kapitalizimin e tregut botëror ka rënë nga mbi 7% në 3%, një rrëshqitje shumë më e madhe se çdo ekonomi tjetër e madhe evropiane. Gjatë së njëjtës periudhë, pjesa e stokut të investimeve globale ndërkufitare ka rënë nga 10% në 6%, gjithashtu një rënie më e madhe se për çdo ekonomi tjetër të madhe.Në të njëjtën kohë bota po kthehet në një epokë të konkurrencës së fuqive të mëdha: thellimi i rivalitetit midis Amerikës dhe Kinës, oportunizmi i pafytyrë i Rusisë, pohimi kokëfortë i BE -së, të paktën në politikën ekonomike.
“Kapitulli tjetër i çështjeve botërore do të jetë në lidhje me bashkëveprimin politik, ekonomik, rregullator, teknologjik dhe ushtarak midis SHBA.-së, Kinës dhe Evropës”, thotë Sir Simon Fraser, një nga ish-diplomatët e lartë të Britanisë. “Detyra për mbretërinë e bashkuar është gjetja e vendit tonë në këtë.”
Për ta bërë këtë do të kërkohet një vizion i qartë strategjik dhe zbatim koherent. Megjithatë, këto janë vetëm gjërat të cilat, sipas një raporti të fundit nga Komiteti i Punëve të Jashtme të Dhomës së Komunave, politikës së jashtme britanike aktualisht i mungon. Në qoftë se Britania nuk aplikon për blerjen e atyre nevojave, vitet e mira do të jenë të vështira për t’u arritur.
Nuk ka arsye për të qenë shumë optimistë
Është e lehtë të heqësh dorë nga pikat e forta të Britanisë dhe shumë prej banorëve të saj kënaqen duke e bërë këtë. Por megjithëse Britania nuk është më fuqia kryesore që ishte në gjysmën e parë të shekullit të 20-të (shih grafikun), ajo është ende dukshëm e rëndësishme.
Ajo ka ekonominë e pestë më të madhe në botë, dhe është një nga pesë shtetet e armatosura bërthamore me një vend të përhershëm në këshillin e Sigurimit të KB. Është një potent i NATO-s dhe shërbimi i saj i inteligjencës e bën një pjesë të fuqishme të elitës së inteligjencës “Five Eyes”, së bashku me Amerikën, Kanadanë, Australinë dhe Zelandën e Re.
Britania ka një profil të lartë në sport, kryesisht falë ndjekjes globale të Premier League midis tifozëve të futbollit dhe është një nga destinacionet më të njohura për turistët ndërkombëtarë. Ka transmetuesin publik më të respektuar në botë, bbc dhe disa nga universitetet më të mira. Britania i gëzoi të gjithë kur u bë anëtare e BE-së, ndërsa përfitoi gjithashtu nga të qenit pjesë e bllokut më të madh tregtar në botë dhe grupimit të saj më të rëndësishëm të demokracive.
Për të pasur ndonjë shans për të theksuar më shumë pikat e saj të forta vendase tani sesa bëri atëherë, do të duhet një politikë e jashtme e cila kupton si të bazohet mbi to. Rory Steuart, i cili dha dorëheqjen nga posti i tij ministror duke drejtuar Departamentin për Zhvillim Ndërkombëtar ( D F I D ) kur Johnson u bë kryeministër në 2019, thotë se vetëkontrolli i nevojshëm deri tani ka munguar.
“Ne veprojmë por nuk kemi asnjë siguri se si dhe pse po i bëjmë këto gjëra.”
Raporti i vonuar, por tani i pashmangshëm i “Rishikimit të Integruar” të qeverisë për politikën e jashtme, sigurinë, mbrojtjen dhe zhvillimin ndërkombëtar duhet të sigurojë disa nga bazat e kërkuara; ai është faturuar nga Johnson si rishikimi më i madh i qëndrimit ndërkombëtar të Britanisë që nga fundi i luftës së ftohtë. Por disa vendime kryesore për drejtimin e politikës janë marrë tashmë. Në qershor të vitit 2020 Johnson (vetë një ish sekretar i jashtëm, në mos një tmerrësisht i mirë) njoftoi se D F I D tani e tutje do të përfshihej në Zyrën e Jashtme.
Në teori, kjo do ta bëjë politikën britanike më të koordinuar, duke kombinuar fuqinë lobuese të diplomatëve me ekspertizën teknike të D F I D.
Mund të shkojë gjithashtu në një farë mënyre për të përmbysur rënien e përfaqësimit diplomatik të Britanisë në të gjithë botën. Në vitet 1990, thotë Steuart, Britania kishte ndoshta 25 diplomatë në Zambia. Gjatë dekadave që u dpakësuan edhe më duke përfunduar vetëm tek një ambasador, një diplomat tjetër dhe punonjës lokal. Sjellja në D F I D mund ta bëjë përfaqësimin më të butë. Por shumë kanë frikë se ndonjë përfitim i tillë do të vijë në dëm të aftësive që e bëjnë Britaninë një “superfuqi ndihme”.
Liria shijon realitetin
Shpenzimet e mbrojtjes u rritën dhe Ministria e Jashtme dhe departamentet e zhvillimit u bashkuan: burimet dhe institucionet me të cilat do të zbatohet strategjia e re e Britanisë duket e vendosur. Strategjia e cila informon këto zgjedhje, megjithatë, ende nuk është shpallur qartë.
Qeveria do të dëshirojë të qëndrojë sa më afër Amerikës. Marta Dassù, një ekspert i politikës së jashtme në Aspen Institute Italia në Romë, e sheh investimin e shtuar në sigurinë si “një lloj parapagimi për SHBA, për t’i treguar administratës amerikane që vjen se MB është akoma shumë e rëndësishme”. Qeveria merr zemër nga ideja që administrata e udhëhequr nga Joe Biden, presidenti i zgjedhur, do të vlerësojë aleatët.
Po nga fuqitë e tjera të mëdha të botës?
Ishte një kohë kur Konservatorët e Britanisë i panë investimet kineze si një rol të madh në të ardhmen ekonomike të Britanisë dhe u përpoqën ta gjykonin atë. Autoritarizmi i Presidentit Xi Jinping, shtypja e Hong Kongut dhe një qëndrim i ashpër Amerikan – një qëndrim që Biden nuk do ta ndryshojë – I kanë detyruar të rimendojnë. Politika britanike ndaj Huauei, një gjigant kinez i telekomunikacionit, u largua nga Amerika për disa kohë; por në vitin 2020 kompania u ndalua nga përfshirja në planet 5g të Britanisë. Ka akoma disa në partinë e Johnson që duan të shohin një marrëdhënie më të thellë me Kinën. Por sinoskeptikët duket se kanë epërsinë.
Dhe pastaj është Evropa. Britania është e etur për diskutimet e saj të vazhdueshme të sigurisë “e3 ” me Francën dhe Gjermaninë. Britania “aktualisht nuk mund të trajtojë Evropën në një mënyrë krejtësisht racionale”, thotë François Heisbourg i Fondacionit për Kërkime Strategjike, një think-tank francez. “Edhe pse është një rishikim i integruar, po integron gjithçka përveç Evropës.”
Qeveria e Johnson ka shmangur pothuajse çdo përmendje të BE-së në diskutimet e politikës së jashtme; por marrëdhëniet me pjesën tjetër të Evropës do të luajnë një rol vendimtar në suksesin e çdo politike të tillë, si direkt ashtu edhe indirekt.
Megjithëatë në përgjithësi, Britania nuk është dukur si një fuqi shumë efektive gjatë viteve të fundit. Vëzhguesit jashtë shtetit nuk janë çuditur me gatishmërinë e saj për t’i shkaktuar dëm vetes duke u larguar nga BE. Besueshmëria e Britanisë si një kampione e rendit ndërkombëtar, ra. Dhe trajtimi i pandemisë nga Johnson vështirë se ka frymëzuar besim në pragmatizmin dhe aftësinë britanike. Kjo përvojë e fundit çon në dyshime nëse qeveria po përdor burime të mjaftueshme në projektet që i nevojiten më shumë për të pasur sukses.
A mundet Britania t’i japë përparësi disa fushave dhe t’i kushtojë vëmendje dhe burime të mjaftueshme për të bërë një ndryshim real? Dhe a mund të gjejë një mënyrë për të zhvilluar një politikë të duhur ndaj Evropës? Derisa ta bëjë këtë, do të mbetet dyshimi se ka shumë simbolikë dhe shumë pak përmbajtje në të menduarit e saj mbi politikën e jashtme.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ Konica.al
