Tranzicioni ka mbaruar dhe Britania është përfundimisht jashtë Bashkimit Evropian. Më 24 dhjetor palët ranë dakord mbi një marrëveshje tregtare. Kjo u kursen atyre rrezikun e shkëputjes pa një marrëveshje. Megjithatë, është minimale përkundër linjave të sinjalizuara për herë të parë muaj më parë. Kryesisht mbikëqyr shërbimet dhe shënon fillimin e pazareve pafund. Dhe, me insistimin britanik, politika e jashtme dhe mbrojtja janë injoruar dhe nuk bëjnë pjesë në marrëveshjen e arritur. Duke parë përtej tani një Britani e vetmuar përballet me një pyetje torturuese: Çfarë roli duhet të luajë tani në botë?
Është një pyetje që vendi e ka luftuar me shekuj, dhe në dekadat e fundit mendimi britanik shpesh është turbulluar nga nostalgjia për perandorinë e humbur dhe statusin e fuqisë së madhe. Anëtarësia në klubin evropian dha një mundësi: Britania, siç tha Toni Bler, mund të jetë një “urë” midis Amerikës dhe Evropës, me ndikim si në Uashington ashtu edhe në Bruksel. Tani duhet të mendojë përsëri për rolin e saj në botë. Një mundësi do të ishte që britanikët të pranojnë statusin e një vendi të vogël dhe të përqendrohen në çështjet e brendshme duke u bërë një Danimarkë e madhe, një vend i denjë i Evropës Veriore pa pretendime për fuqi të mëdha.
Sigurisht, në shtator 38% e britanikëve u thanë anketuesve se Britania duhet “të ndalojë së pretenduari se është një fuqi e rëndësishme në botë”; vetëm 28% nuk ishin dakord. Megjithatë, britanikët nuk duhet të marrin përfitimet e ndikimit si të mirëqena. Është në avantazhin e tyre të përpiqen të ndikojnë botën në mënyra që i përshtaten interesave britanike, qoftë në tregti, ndryshime klimatike apo demokraci.
Bisedimet e qeverisë Konservatore të “Britanisë Globale”, sugjerojnë ambicie përtej Evropës. Megjithatë, më shumë se katër vjet pas referendumit ideja është ende pak më shumë se një parullë. Duket se në Britani ka patur një mungesë urgjence për një “Rishikim të Integruar” të politikës së jashtme, të sigurisë, mbrojtjes dhe zhvillimit për shkak të raportit në vjeshtën e vitit 2020. Tani pritet në fillim të 2021.
Anëtarësimi në nato , g7, g20, Komonuelth, një vend i përhershëm në këshillin e Sigurimit të KB-së të gjitha sjellin ndikim. Britania ka armë bërthamore dhe një ushtri të aftë (pas Amerikës, ajo pret që të jetë shpenzuesi më i madh i mbrojtjes në nato ).
Ajo gjithashtu ka bërë shpenzime të mëdha për ndihmë të huaj dhe përmes shkencëtarëve të aftë, të spikatur në zhvillimin e vaksinave dhe identifikimin e trajtimeve për covid-19. Në 2021 Britania po kryeson g7 dhe pret Samitin e cop 26 mbi ndryshimin e klimës, të dyja mundësitë për të shkëlqyer si një komb që nuk është më pjesë e BE-së.
Jashtë BE-së, Britania mund të jetë gjithashtu një fuqi edhe më e shpejtë në veprim. Është në gjendje të lëvizë më me guxim sesa 27 vendet anëtare të lidhura me konsensusin e përbashkët, për të thënë, sanksionet ndaj Bjellorusisë despotike, ose më shpejt për miratimin e një vaksine kundër covid-19.
Ajo ka sfiduar skeptikët duke u mbështetur në marrëveshje tregtare me vendet nga Japonia në Turqi. Ajo mund të përdorë fuqinë e saj për qëllime të mira, të tilla si mbledhja e gati 9 miliardë dollarëve për Gavi, aleanca globale e vaksinave.
Mund të punojë me grupe të vendeve me të njëjtin mendim për interesa duke u bashkuar me Kanadanë për të promovuar lirinë e medias dhe duke ftuar Australinë, Indinë dhe Korenë e Jugut në g7 samiti për të fuqizuar edhe më shumë demokracinë. Pa raundet e pafund të takimeve euro, ministrat dhe diplomatët britanikë do të kenë më shumë kohë për veprim përtej Evropës, duke përfshirë një “prirje për në Indo-Paqësor”, një rajon me rëndësi në rritje për gjithçka, nga tregtia te siguria.
Sidoqoftë, nëse Britania Globale do të jetojë në përputhje me këto aspirata, Boris Johnson dhe pasardhësit e tij do të duhet të përballen me disa probleme shqetësuese. Me kalimin e kohës, ndikimi i Britanisë në botë do të varet nga suksesi i saj në vend ashtu si aftësia e perceptuar e Thatcher dhe Blair ndihmuan Britaninë “të provonte më shumë se pesha e saj”.
Kjo ka bërë që vendi të jetë edhe më tepër në vështirësi dhe jo vetëm sepse menaxhimi i covid-19 ka dëmtuar reputacionin e saj. Një arsye është ekonomia: Performanca e fundit e Britanisë ka qenë e dobët dhe Brexit do të influencojë edhe më shumë në rënien ekonomike. Një tjetër problem është politik: Shqetësimi për Brexit po bën thirrje të reja për pavarësinë Skoceze dhe një Irlandë të bashkuar. Britania nuk do të merret seriozisht jashtë vendit nëse po humbet fuqinë në vend. Britania gjithashtu duhet të zhvillojë kulturën politike për të bërë zgjedhje të vështira dhe për t’u qëndruar pranë tyre. Këto lindin sepse i duhet t’i rezistojë tundimit të përpjekjes për të bërë shumë. Është e lehtë të hartosh një listë të gjatë gjërash për të bërë, por është shumë më e ndërlikuar për të vendosur se çfarë të mos bësh.
Rreziku i shtrirjes së tepërt është i qartë. Dërgimi i një aeroplanmbajtësi në Azi mund të duket si një projeksion mbresëlënës i fuqisë, por ka pak kuptim kur kërcënimet e mundshme për Britaninë janë më afër vendit. Franca bën një punë më të mirë në përqendrimin e burimeve të saj diplomatike atje ku mund të ketë ndikimin më të madh, të tilla si Sahel.
Zyra e Jashtme, e bashkuar rishtas me Departamentin për Zhvillim Ndërkombëtar, mund të rialokojë disa nga fuqitë e saj të kombinuara për t’u siguruar që ajo përfaqësohet më mirë në terrenin ku llogaritet. Ekipi për cop 26, duket i dobët përkrah fuqisë së Francës të vendosur në prag të marrëveshjes së Parisit në cop 21 ose që administrata e ardhshme e Biden tashmë po mblidhet.
Disa shenja sugjerojnë që qeveria mund të ketë synime të vështira. Një shembull është vendimi i fundit për të ulur ndihmën e huaj nga 0.7% të pbb-së në 0.5%. Një tjetër është rritja e planifikuar e shpenzimeve të mbrojtjes, me një fokus në forcimin e zonave me aftësi kibernetike dhe fuqi detare me rëndësi globale. Për Kinën, argumenti midis atyre që theksojnë investimet dhe atyre që i japin përparësi sigurisë dhe marrëdhënies së Britanisë me Amerikën po shkon në rrugën e Sinoskeptikëve, duke gjykuar nga një retorikë e forcimit të mbrojtjes, vendimi për të ndaluar Huauei, një gjigant kinez i telekomunikacionit, nga rrjetet 5G të Britanisë, si dhe një përgjigje e fortë ndaj shtypjes së Kinës në Hong Kong.
Ndarja e dukshme është Evropa. Theresa May, një ish-kryeministre, dëshironte një “partneritet ambicioz” me BE mbi politikën e jashtme dhe sigurinë. Johnson preferon të punojë ad hoc përmes NATO-s , lidhjeve dypalëshe dhe me Francën dhe Gjermaninë. Historia sugjeron që Britania përfundimisht do të tërhiqet drejt Evropës. Interesat e përbashkëta dhe nevoja për të bashkuar burimet argumentojnë për një partneritet. Sado e çuditshme mund të duket për përkrahësit e Brexit, sa më shpejt që ish – anëtari i BE-së të kapërcejë nënvlerësimin e saj mbi Evropën, aq më të mira janë perspektivat për një Britani Globale.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
