Bllokimet e pranverës, të cilat në kulmin e tyre mbuluan më shumë se gjysmën e popullsisë së botës, provokuan një rënie të plotfuqishme. Në Prill prodhimi ekonomik global ishte 20% më poshtë sesa do të ishte në një kohë pa Covid-19. Ndërsa rastet e koronavirusit janë rritur përsëri, vendet e pasura po vendosin një raund tjetër bllokimesh. Franca ishte ‘në burg’ në Nëntor, Italia u mbyll gjatë Krishtlindjeve dhe Anglia hyri në një bllokim kombëtar në 6 Janar. Pjesë të Japonisë kanë hyrë në një gjendje të jashtëzakonshme. Situata në Amerikë, ku autoritetet shtetërore dhe lokale, jo qeveria federale, janë kryesisht përgjegjëse për urdhrat e qëndrimit në shtëpi, është më e ndërlikuar. Por një masë e ashpërsisë së bllokimit sugjeron që kufizimet janë gati po aq të forta sa në pranverë.
Raundi i fundit i bllokimeve do të godasë përsëri ekonominë, por, ndoshta, jo aq fort. Analistët në Goldman Sachs, një bankë, kanë argumentuar se në rastin e Britanisë “ndjeshmëria e aktivitetit ekonomik ndaj kufizimeve të covid-19 është zvogëluar ndjeshëm që nga bllokimi i parë”. Në hulumtimin e botuar në 8 Janar hsbc, një bankë tjetër, vuri në dukje se prodhimi industrial gjerman “zgjati rimëkëmbjen e tij në nëntor, pa u penguar nga bllokimi i ri”. Raporti i vendeve të punës të Amerikës për Dhjetorin, i lëshuar në të njëjtën ditë, tregoi se punësimi ra për herë të parë që nga Prilli, një rezultat dëshpërues kur miliona njerëz janë ende pa punë. Megjithatë, tregues të tjerë ekonomikë me frekuencë të lartë, të tillë si ata për shpenzimet e konsumatorit, janë në gjendje më të mirë sesa ishin në pranverë.
Do të kalojë ca kohë para se shifrat zyrtare të PBB-së të konfirmojnë qëndrueshmërinë në rritje të botës së pasur ndaj bllokimeve. Por në një letër të kohëve të fundit Nicolas Woloszko i oecd, një institut studimor i vendeve të pasura, përdor të dhëna të kërkimit në Google për të ndërtuar një vlerësim javor të PBB-së për ekonomitë e mëdha. Në Prill ata po operonin me rreth 80% kapacitet. Tani ata po kandidojnë me mbi 90% (shih grafikun). Tre faktorë kryesorë shpjegojnë përmirësimin, më pak frikë nga publiku, politika qeveritare e kalibruar më mirë dhe adaptimi nga bizneset.
Merr frikën së pari. Në Mars dhe Prill koronavirusi ishte një faktor i panjohur dhe shumë njerëz u përgjigjën duke barrikaduar veten brenda shtëpive të tyre. Analiza e një studimi nga YouGov sugjeron që në Prill më shumë se 60% e të anketuarve në vendet e pasura ishin të shqetësuar për kapjen e virusit. Megjithatë, një kuptim më i mirë i asaj që ata mund të bëjnë për të shmangur sëmundjen dhe ndoshta lodhja e bllokimit, do të thotë që njerëzit tani mund të jenë të gatshëm të dalin jashtë dhe për më shumë se thjesht të dalin.
Pjesa e njerëzve që shprehin shqetësim për kapjen e covid-19 ra në rreth 50% në Nëntor. Të dhënat nga Google sugjerojnë se në shumë vende, njerëzit lëvizin nëpër hapësira publike më shumë sesa ishin në fillim të pandemisë. Kjo ka bërë që disa autoritete të shëndetit publik ‘të shkulin flokët’. “Bllokimi aktual nuk ka pasur afërsisht aq shumë ndikim në lëvizjen (dhe kontaktet e mundshme) sesa … në Mars”, lexohet në një prezantim nga shkencëtarët në Ontario në Dhjetor. Gazetat britanike dhe amerikane përmendin fjalët “ilegal rave” (tërbim i paligjshëm) pesë herë më shpesh sesa në pranverë.
Gatishmëria më e madhe për të sfiduar urdhrat e qeverisë ndoshta përkeqëson përhapjen e virusit, pavarësisht përfitimeve të tij ekonomike. Por faktori i dytë që shpjegon qëndrueshmërinë e ekonomive këtë herë, kalibrimi i politikës qeveritare, paraqet më pak një kompromis. Zyrtarët kanë punuar se cilat masa bllokimi vijnë me koston më të vogël ekonomike, kështu që tani ka më pak mbyllje shkollash sesa në pranverë, por më shumë oreks për direktivat që mbajnë maska dhe testimin e mbërritjeve ndërkombëtare, asnjëri prej tyre nuk ‘imponon sherr’ për këdo. Shumë kanë ndjekur shembullin e Gjermanisë, ku shumë kantiere ndërtimi u lejuan të qëndronin të hapura gjatë valës së parë. Franca ka vazhduar prodhimin, prodhimi në sektor mezi u tkurr në Nëntor dhe u rrit në Dhjetor.
Arsyeja e tretë e rezistencës lidhet me adaptimin nga bizneset. Kalimi i papritur në punë në distancë ishte një tronditje për shumë prej atyre që zakonisht punojnë në një zyrë, të ngujuar p♪7rpara kompjuterit. Kompanitë që atëherë kanë investuar për ta bërë veten më produktive edhe nën bllokim (shih artikullin). Nga marsi deri në tetor Britania importoi laptopë me vlerë 4.7 miliardë funte (6 miliardë dollarë), 20% më shumë se në të njëjtën periudhë në vitin 2019. Një letër e fundit nga Nick Bloom nga Universiteti i Stanfordit dhe kolegët e tij analizon regjistrimet e patentave amerikane dhe zbulon se pandemia ka “Zhvendosur drejtimin e inovacionit drejt teknologjive të reja që mbështesin konferencën me video, telekomunikimin [dhe] ndërveprimin në distancë”.
Bizneset me të cilat përballen konsumatorët kanë bërë edhe më shumë për të përballuar. Klubet më të mira të xhazit në New York tani ofrojnë transmetime të drejtpërdrejta drejt dhomave të ndenjes. Ndërsa qëndronte në një fermë në Anglinë lindore, korrespodenti i The Economist bleu një vakt nga Guxharatia Rasoi, një tezgë ushqimore indiane 92 milje larg në Londër, e cila si shumë restorante ka filluar të ofrojë shpërndarje në të gjithë vendin. Në Britani, pjesa e firmave të hapura për biznes nuk ishte më e ulët në fund të vitit të kaluar sesa ishte në verë, kur kufizimet ishin shumë më të lirshme, sipas të dhënave zyrtare. Ky nuk është rasti për bizneset e vogla në Amerikë, por një pjesë më e madhe mbetet e hapur se pranvera e kaluar.
Kjo qëndrueshmëri e ekonomisë përballë valës së fundit të bllokimeve ka disa implikime. Kur virusi filloi të përhapet për herë të parë, qeveritë kishin ndërmend të ngrinin ekonominë në vend. Por me kalimin e kohës është bërë e qartë se aktiviteti i është përshtatur tronditjes së pandemisë. Kjo do të thotë që qeveritë duhet të bëjnë më pak me anë të mbështetjes fiskale, e cila, me të vërtetë, është pikërisht plani i tyre në 2021.
Për më tepër, pasi më pak burime kanë mbetur të papërdorura gjatë këtij raundi të fundit të bllokimeve, kjo duhet të shkaktojë më pak plagë. Kjo mund të lejojë që prodhimi të rritet më shpejt pasi të hiqen kufizimet. Analistët në Morgan Stanley, një bankë, presin që PBB-ja amerikane të kthehet në trendin e saj para-pandemisë deri në fund të këtij viti. Shumë gjëra mund të ndikojnë në mosrealizimin e këtij parashikimi. Sido që të jetë, ekonomia që hyri në pandemi do të duket shumë ndryshe nga ajo që e lë pas.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Economsit
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
