Përurimi i Presidentit të zgjedhur të SHBA Joe Biden më 20 janar do të sjellë një ndryshim tw rëndësishëm për mirë për Shtetet e Bashkuara. Mund të sinjalizojë gjithashtu një mundësi unike për të forcuar demokracinë liberale në të gjithë botën. Por trashëgimia e Trump nuk është pengesa e vetme që Biden duhet të kapërcejë për të paraqitur SHBA si një udhëheqës i fortë global i demokracisë liberale.
Ndërsa shumë argumentojnë se Amerika mbështeste demokracinë për dekada përpara se Trump të zgjidhej në 2016, Shtetet e Bashkuara shpesh mbështetnin qeveritë autoritare dhe përmbysnin të zgjedhurit, pjesërisht për t’iu kundërvënë Bashkimit Sovjetik, por edhe për arsye të interesit ekonomik.
Për shembull, SH.B.A. rrëzoi qeverinë demokratike të Iranit në vitet 1950, lehtësoi puçin ushtarak të vitit 1973 kundër Presidentit Kilian Salvador Allende dhe veprime të ngjashme në Amerikën Qendrore dhe Karaibet dhe vazhdon të mbështesë regjimet totalitare në disa vende prodhuese të naftës. Pavarësisht nga pretendimet e Amerikës, kishte pak sinqeritet të qëndrueshëm në mbështetjen e saj të demokracisë liberale pas luftës.
Administrata e ardhshme e udhëhequr nga Biden dhe zv.presidentja e zgjedhur Kamala Harris ka një mundësi unike për të zhvilluar një politikë shumë më të qëndrueshme dhe të besueshme në vitet e ardhshme. Mbështetja efektive e demokracisë liberale nuk ka nevojë dhe nuk duhet të përfshijë ndërhyrje në punët e vendeve të tjera.
Disa kërcënime të mirëfillta të sigurisë kombëtare për shembull, përfshijnë armë të shkatërrimit në masë ose terrorizëm të mbështetur nga të tjerët mund të kërkojnë ndërhyrje jashtë vendit. Por ndërhyrja për të arritur ndryshimin e regjimit, edhe nëse ndihmon në instalimin e demokracisë, nuk duhet të jetë kurrë një objektiv më vete, sepse një regjim i instaluar nga jashtë do të ketë pothuajse gjithmonë probleme të mëdha për të fituar legjitimitetin.
Siç theksoi kohët e fundit Joseph Nye i Universitetit të Harvardit, zgjedhjet e politikave të Biden nuk do të jenë aq të qarta. Vija midis amplifikimit të pikëpamjeve anti-autoritare dhe nxitjes së ndryshimit të regjimit mund të mos jetë gjithmonë e lehtë të përcaktohet. Për më tepër, bota do të ketë nevojë për lloje të reja të kuptimit të “kontrollit të armëve” pasi teknologjitë e reja janë armatosur dhe objektivat e sigurisë dhe ekonomike bëhen më të vështira për t’u ndarë.
Sidoqoftë, administrata e Biden-Harris duhet të lartësojë synimet e saj. Për fillestarët, ai duhet të ketë një axhendë gjithëpërfshirëse të brendshme që i jep përparësi drejtësisë dhe demokracisë dhe më në fund të zhdukë “mëkatin” e Amerikës të epërsisë së bardhë, e cila do të bënte që SH.B.A.-të të mund të udhëheqin me të vërtetë si shembull. Për këtë qëllim, SH.B.A. duhet të mbrojë demokracinë liberale si sistemin e qeverisjes që mund të përmbushë më mirë aspiratat njerëzore universale.
Dhe gradualisht duhet të kalojë në një sistem aleancash në të cilin aleatët që Amerika zotohet të mbrojë ushtarakisht (përfshirë hapësirën kibernetike) janë të gjitha demokraci. Biden duhet të ndjekë një strategji themelore të respektimit të sovranitetit kombëtar të të gjitha vendeve, përveç në rastet kur përgjegjësia për të mbrojtur një grup nga mizoritë masive kërkon që bashkësia ndërkombëtare të veprojë.
Kur Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara nuk është në gjendje të marrë një vendim, për shkak të vetos nga një prej anëtarëve të tij të përhershëm, një qasje rast pas rasti për përdorimin e ndërhyrjes së armatosur është e pashmangshme. SHBA duhet të punojë me të gjitha vendet e gatshme, pavarësisht nga regjimet e tyre politike, në ndjekjen e qëllimeve të përbashkëta si kufizimi i rrezikut të ndryshimit të klimës dhe sigurimi i të mirave globale publike, përfshirë parandalimin e pandemisë.
Një përparësi tjetër e lartë është zhvillimi i standardeve dhe normave për të qeverisur hapësirën kibernetike, inteligjencën artificiale dhe bioteknologjinë. Traktatet e kontrollit të armëve në Luftën e Ftohtë ndoshta e kursyen luftën bërthamore botërore dhe ato ende kërkohen.
Për dekada, SH.B.A.-së i ka munguar një strategji e përgjithshme e besueshme dhe e realizueshme për mbështetjen e demokracisë liberale. Administrata e Biden tani duhet të përpiqet të zhvillojë një të tillë. Në përgjithësi, duhet të pranojë që adresimi i shumë sfidave të vjetra dhe të reja kërkon një multilateralizëm të ringjallur dhe kështu institucione efektive ndërkombëtare të mbështetura nga SH.B.A.
Sigurisht që do të ketë zona gri, por perceptimi se qëllimet e Amerikës janë të sinqerta do ta çonte administratën e Bidenit shumë larg. Shtetet e Bashkuara kanë ende shumë fuqi megjithë përpjekjet më të mira të Trump për ta shkatërruar atë dhe Biden dhe Harris kanë mendimin e duhur themelor për të siguruar udhëheqjen globale liberale-demokratike. Ata nuk duhet të lejojnë që mundësia t’iu ikë.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
