Zbutja e zemërimit politik do të nxjerrë në pah ndarje shoqërore në një shkallë që vendi nuk i ka parë që nga fillimi i viteve 1900. Atëherë, çfarë na tregon epoka e Teddy Roosevelt se si të rregullojmë ndarjet tona? Dhuna në ekran gjatë sulmit të 6 janari në Capitol, ka detyruar amerikanët të gjithë spektrit politik për të pyesni se çfarë ka shkuar në mënyrë të gabuar.
Përtej tmerrit të krimit themelor, kryengritja, për të mos përmendur mbështetjen që mori nga kaq shumë cep të shoqërisë sonë, ishte një simptomë e pagabueshme e një kanceri në trupin politik. Madje, në mes të një pandemie globale dhe një katastrofe ekonomike, gjetja e mënyrave për të çrrënjosur zemërimin dhe pakënaqësinë që e nxit atë përfaqëson sfidën më të mprehtë dhe më të qëndrueshme që kombi do të hasë nën udhëheqjen e Presidentit, Joe Biden.
Përveç sjelljes së të gjithë autorëve të krimit para drejtësisë, ne si komb duhet të përballemi me faktin se amerikanët sot përballen me një transformim shoqëror më destabilizues më shumë se kurrë më parë në historinë tonë. Në vetëm disa dekada, teknologjia dhe punëdhënësit kanë riformuar përkufizimin e “punës” më shpejt sesa kultura, traditat dhe institucionet tona mund të vazhdojnë.
Të ardhurat e klasës puntore dhe të mesme kanë mbetur të pandryshuara edhe kur kostot e përditshme janë rritur. Dhe mbase më e rëndësishmja, ne kemi parë një ndryshim më të madh në përbërjen racore dhe etnike të elektoratit gjatë 20 viteve të fundit sesa në dy shekujt e mëparshëm. Si e tillë, barra jonë e brezave tani është të përballemi me frikën që shumë kanë për t’u ndjerë të pafuqishëm në rendin tjetër kulturor, racor, politik dhe ekonomik.
Për t’u përballur me këtë lloj momenti historik, disa mund të kenë shpresë tek Biden. Në kapërcim të shekullit të 20-të, kombi ynë u përball me një sërë ndryshimesh që sollën destabilizim.
Popullsia po tronditej ndërsa emigrantët derdheshin nga cepat më të varfër të Evropës dhe Zezakët e Jugut filluan Migracionin e Madh në veri. Kombi po kalonte transformimin e tij të parë të vërtetë ekonomik, me industrinë urbane që eklipsonte bujqësinë rurale, dhe energjia elektrike, nafta etj ndryshuan shpejt konceptin e punës.
Ndërsa korporatat u bënë më të fuqishme, përqendrimi mbarëkombëtar i pasurisë nxiti shumë veta të shprehnin frazën “baron grabitës”. Dhe rrëmuja që rezultoi shkaktoi një shkelje ekstremizmi.
Asnjëherë nuk duhet ta harrojmë peisazhin themelor me të cilin Progresistët u përballën. Ku Klux Klan, i cili thuajse ishte shkatërruar, u formua përsëri në vitin 1915 dhe filloi një fushatë të terrorit racor të brendshëm. Anarkistët kërcënuan institucione të të gjitha llojeve, duke vrarë Presidentin Uilliam McKinley dhe duke bombarduar qytete me një frekuencë që duket tronditëse tani.
Trazirat e punës, gjithashtu, ishin shpesh të dhunshme. Shumë menduan nëse demokracia amerikane nuk do të mbijetonte më. Mjaft e çuditshme, ndryshimet prapa vorbullit të sotëm mund të jenë edhe më të theksuara. Në lindjen e Republikës Amerikane, të bardhët përbënin të gjithë elektoratin e kombit.
Kur Bill Clinton u zgjodh president dy shekuj më vonë, elektorati i bardhë qëndroi në 87 përqind. Por: Në 28 vitet pasuese, elektorati i bardhë ka rënë në 67 përqind. Ndërkohë, ky ndryshim më shpresëdhënës po shoqërohet nga ndërrime të tjera që janë shumë më ogurzeza. Pabarazia sot është shumë më e theksuar në drejtime të tjera.
Klima është në krizë, duke kërkuar që ne të rimodelojmë pjesë të mëdha të ekonomisë sonë. Ne përballemi me një Kinë në rritje dhe një Rusi gjithnjë e më kundërshtare. Dhe siç ka zbuluar pandemia, sistemet tona të kujdesit shëndetësor dhe shëndetit publik, dikur një gur themeli i forcës sonë kombëtare, kanë nevojë urgjente për reforma. Ndjenja e tanishme e përçarje është më e ngjashme me sfidën që kemi hasur në kapërcim të shekullit të 20-të.
Niveli i trazirave është i lehtë për t’u neglizhuar për ata, jeta e të cilëve ka përfituar nga ndryshimet. Por amerikanët, që kanë vetëm shkollën e mesme, të cilët jetojnë përtej gjurmëve të një flluske kozmopolitane, ose që kanë parë lagjet e tyre të përmbytura nga “vdekjet e dëshpërimit”, kanë të drejtë të shqetësohen se efektet e kombinuara do t’i lënë fëmijët e tyre pa asnjë mundësi për të përfituar nga “Ëndrra Amerikane”.
Kjo nuk është licencë për të braktisur parimet e qeverisjes demokratike ose për të thyer ligjin larg tij. Por është një shqetësim që ne të tjerët nuk e marrim parasysh rrezikun e kombit tonë. Për fat të mirë, për shkak se problemet e sotme u bëjnë jehonë atyre që përkufizuan epokën e praruar, politika e shekullit të kaluar ka diçka për të na mësuar gjithashtu. Kur Teddy Roosevelt mori presidencën në vitin 1901, ai kishte një axhendë të madhe reformash. Kalimi nga ferma në fabrikë bëri që reformatorët në të gjithë vendin ta bënin arsimin e shkollës së mesme një opsion universal.
Por agjenti kryesor i përjashtimit në atë kohë institucioni më fajtor jo vetëm për pabarazinë ekonomike, por për aspiratat e afërta të klasës së mesme dhe punëtore për prosperitet të vërtetë – ishte fuqia monopole. Kështu, në formësimin e kontureve të “Marrëveshjes së Drejtë” të tij, Roosevelt përqafoi një axhendë të gjerë të krijuar për t’u dhënë grupeve të përjashtuara më shumë mundësi.
Ai krijoi qeverinë federale si një arbitër neutral në mosmarrëveshjet e punës, sesa një prapavijë për monopolistët. Ai përqafoi rregulloren më të fuqishme të vazhdueshme për korporatat private të kombit. Dhe mbase më e rëndësishmja, ai mori besimet drejtpërdrejt, duke ngritur padi për të prishur një nga korporatat hekurudhore fenomenale të JP Morgan, Sigurimet e Veriut. Sot, ndërsa një valë e re e fuqisë monopole kërcënon ekonominë më të gjerë, administrata e re ka një sërë sfidash që kërkojnë zgjidhje të guximshme.
Ka tashmë shenja që administrata e Biden mund të pranojë një tendencë të re të monopolistëve të teknologjisë dhe mund të marrë mbështetje dypalëshe për t’u tërhequr kundër tyre. Por në fund të fundit, asgjë nuk funksionon aq me forcë për të adresuar ndarjen midis përfshirjes dhe përjashtimit sesa arsimi. Si zv.presidente, Kamala Harris ka theksuar në debatin e saj me Mike Pence se e di që shkollimi i mirë është shfaqur si përcaktuesi i vetëm më i rëndësishëm i prosperitetit ekonomik.
Diplomat e kolegjit, megjithëse gjithmonë të favorshme, tani janë pasaporta të pazëvendësueshme për suksesin e klasës së mesme. Kohët e fundit, presidentët e të dy palëve kanë marrë detyrën duke synuar të përmirësojnë sistemin arsimor të vjetëruar dhe joadekuat të vendit. Tani na duhet një axhendë shumë më e fortë. Në të njëjtën mënyrë që progresistët e epokës së Roosevelt sulmuan besimet monopolistike, progresistët e epokës së Bidenit duhet të përmirësojnë sistemin arsimor.
Për fat të mirë, në frymën e përqafimit të Louis Brandeis të eksperimentimit lokal, reformat efektive janë afër. Çdo fëmije në Amerikë mund dhe duhet t’i garantohet një vend në një program parashkollor sot, pavarësisht nga kodi i tij postar. Dhe në anën tjetër, udhëzimet e shkollës publike nuk duhet të përfundojnë në klasën 12-të ne duhet t’i garantojmë çdo qytetari mundësinë për të fituar një diplomë të vlefshme duke e bërë kolegjin e komunitetit falas dhe të arritshëm.
Për më tepër, ne duhet të shndërrojmë fokusin në diplomimin e shkollës së mesme në një fokus në një pas- diplomim të suksesshëm, duke shtetëzuar kërkesën e Çikagos që, para marrjes së një diplome, çdo student të ketë në dorë një letër pranimi nga një kolegj, kolegj i komunitetit ose shkollë profesionale, një ofertë pune, ose një plan për të hyrë në ushtri ose në një program të shërbimit kombëtar si AmeriCorps.
Për të shëruar organin politik tani, ne së pari duhet të adresojmë plagën e hyrjes, domethënë përpjekjen aktuale të një mafie kriminale për të minuar demokracinë tonë dhe për të zbuluar bashkëpunimin e kujtdo që është në pushtet.
Por, me kalimin e kohës, do të duhet të përqendrohemi në problemin themelor që shqetëson shoqërinë në përgjithësi. Në një moment kur çështjet e përfshirjes dhe përjashtimit brengosin pothuajse çdo debat politik dhe ekonomik, Uashingtoni duhet të përqendrohet në dhënien e mjeteve të nevojshme për të ndërtuar një jetë të prosperuar të klasës së mesme.
Prishjet e rendit shoqëror kanë lënë shumë në shoqërinë tonë të rrënuar nga frika se ata do të përjashtohen nga përfitimet e së nesërmes. Marrëveshja e Drejtë e Teddy Roosevelt bëri jehonë për të formuar Lirinë e Re të Uoodrou Uilson dhe Marrëveshjen e Re të FDR në dekadat që pasuan.
Barra jonë sot është të sigurojmë që çdo anëtar i çdo komuniteti të besojë në Amerikë sepse Amerika ka investuar tek ata.
Përkthyer dhe përshtatur nga Politico/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
