Ka kaluar dy muaj që nga humbja elektorale e Trump ndërsa ai është duke u përpjekur furishëm dhe duke mos arritur asgjë në përpjekjen për të përmbysur rezultatet. Frika e përjetshme e Trump për t’u parë si një humbës ka frymëzuar betejën e tij kundër demokracisë.
Por një motiv tjetër është gjithashtu i mundur: Në mesditën e 20 janarit, mburoja ligjore që Trump ka përdorur për të shmangur proceset gjyqësore do të zhduket, duke e ekspozuar atë në një bollëk të rrezikut ligjor civil dhe penal.
Problemi më serioz me të cilin përballet Trump mund të jetë në ish-qytetin e tij të lindjes, ku avokati i rrethit Manhattan, Cyrus Vance, ka qenë duke hetuar disa krime të mundshme financiare, duke përfshirë pretendimet e pagimit të parave të Trump për një yll të filmit dhe një Modele e Playboy në prag të zgjedhjeve 2016. Michael Cohen, ish-avokati i Trump tani nën arrest shtëpie për gënjeshtra ndaj Kongresit dhe krime të tjera, duke përfshirë shkelje të financimit të fushatës thotë se shefi i tij i vjetër e udhëzoi atë të paguante këto gra, Stormy Daniels dhe Karen McDougal, për të ndalur zbulimin e lidhjeve jashtëmartesore çështje që mund të kishin dëmtuar drejtimin e tij presidencial. (Trump i mohon këto pretendime.)
Si pjesë e hetimit të tij, Vance citoi tetë vjet regjistra financiarë dhe dokumente tatimore nga Mazars USA, llogaritari i Trump. Trump paditi për të ndaluar gjithçka por humbi në gjykatat e rrethit dhe qarkut. Ai apeloi dhe në korrik 2020, një shumicë e Gjykatës Supreme 7-2 zbuloi se “publiku ka të drejtë të dijë për këdo” duke përfshirë edhe presidentin.
Por ndërsa gjykatësit refuzuan pretendimin e Trump se presidentët kanë imunitet total nga hetimi penal, ata i dhanë atij një mundësi shpëtimi: një shans më shumë për të bërë argumentuar dhe për të apeluar kundër përballjes në gjykatat e ulëta. Trump nuk doli më mirë në raundin e dytë, por Gjykata e Lartë vazhdoi me një apel të fundit për tre muaj.
Vance duket i gatshëm të heq dorë kur, siç presin vëzhguesit e gjykatës, Gjykata e Lartë më në fund hedh poshtë ankesën. Disa vëzhgues mendojnë se shkarkimi mund të vijë pikërisht kur Trump të largohet nga qyteti. Pasojat mund të jenë serioze për Trump: Zyra e Vance ka sugjeruar që hetimi mund të shkojë shumë më gjerë sesa thjesht fitimet. Një task forcë është e gatshme të përgatisë dokumentet që Mazars mund t’i dërgojë brenda disa javësh. Akuzat e mundshme, nëse gjenden prova, mund të përfshijnë mashtrim, falsifikim të regjistrave të biznesit, mashtrime të sigurimeve dhe mashtrime të taksave penale. Disa nga këto janë krime që mbajnë dënime deri në 25 vjet.
Nëse Trump ose anëtarët e familjes së tij mund të përballen me padi penale është ende e paqartë; Vance nuk di sa çështje ka deri sa të vijnë dokumentet. Tani për tani, gjithçka që dimë është se Trump luftoi me shumë kujdes për të mbajtur financat e tij të paprekura dhe së shpejti ato mund të shqyrtohen nga një juri e madhe.
Probleme të tjera e presin Trump në Nju Jork që mund t’i kushtojnë para, nëse jo edhe lirinë. Duke u mbështetur në dëshminë e Cohen në Kongres, Prokurori i Përgjithshëm i Nju Jorkut, Letitia James, po heton ato që ajo thotë se mund të jenë mashtrime të praktikave të biznesit në të cilat Trump dhe Organizata Trump rrisnin vlerën e pasurive të tyre kur aplikonin për kredi dhe i ulnin ato për t’iu shmangur detyrimit tatimor. Organizata Trump thotë se hetimi i zonjës James është i motivuar politikisht. Djali i Trump, Eric, nënkryetari ekzekutiv i kompanisë, e ka hedhur poshtë atë si një “tendencë, anti-Trump” një akuzë që Trump gjithashtu ka ngritur kundër hetimeve të Vance.
Më shumë padi civile janë në pritje në Nju Jork, duke përfshirë pretendimet nga E. Jean Carroll, një ish gazetar dhe Summer Zervos, një konkurrent në “The Apprentice”, shfaqja e hitit televiziv të Trump. Carroll shkroi në 2019 që Trump e përdhunoi atë në dhomën e zhveshjes së një dyqani në Manhattan; Zervos tha se ai e ngacmoi seksualisht atë në xhirime. Të dy paditën presidentin për shpifje kur ai i quajti ato gënjeshtare. Pak çaste pas fajësimit të tij të dytë më 13 Janar, Carroll shkroi në Tuitter: “Trump shkatërroi demokracinë tonë. Do ta bëj copash në gjykatë.”
Dy nga shumë çështje të kushtetutës që administrata e Trump solli në vëmendjen e publikut janë klauzolat e pagesave vendase dhe të huaja, dispozita të hartuara për të parandaluar presidentët të përfitojnë nga zyra e tyre. Disa procese gjyqësore u përpoqën të zbatonin këtë normë kundër Trump bizneset e të cilit dukej se korrnin përfitime nga shtetet e huaja duke blerë hapësirë për kullat e tij dhe prona të tjera pa dobi. Por Karl Racine, avokati i përgjithshëm i Uashingtonit, DC, po ndjek akuza të ngjashme për një tjetër çështje ligjore.
Baza e fajësimit të Trump është shënuar javën e kaluar me nxitjen e kryengritjes së Kapitolit dhe mund të përfshijë gjithashtu ligjin e Qarkut të Kolumbisë, si dhe një statut federal penal. Bindja e dikujt për të përdorur “forcë fizike kundër personit ose pronës së tjetrit” është një krim federal; nxitja e një trazire është një krim sipas ligjit të DC. Duke pasur parasysh hapësirën e gjerë për fjalën e lirë të vendosur nga Amendamenti i Parë, megjithatë, mund të jetë e vështirë të mbash akuzat penale. Prova ligjore është nëse Trump është fajtor për nxitjen e një veprimi specifik të paligjshëm, në krahasim me thjesht nxitjen e përgjithshme. Jed Shugerman i shkollës juridike Fordham vë në dukje një tjetër numër të mundshëm të padive që burojnë nga veprimet e Trump më 6 Janar: pretendime civile për shkelje nga familjet e gjashtë personave që vdiqën atë mbrëmje.
Trump gjithashtu mund ta gjente veten në rrezik ligjor për telefonatën një-orëshe që ai i bëri sekretarit të shtetit të Xhorxhias më 2 janar. Qytetarët për Përgjegjësi dhe Etikë në Uashington (CREU), një vëzhgues, i ka kërkuar Departamentit të Drejtësisë dhe prokurorëve të Xhorxhias për të hetuar përpjekjen e Trump për të gjetur gati 12,000 vota për t’i dhënë zgjedhjet atij rreth tre javë pasi votoi kolegji zgjedhor. CREU thotë se presidenti mund të ketë “komplotuar në mënyrë të paligjshme për të privuar nga e drejta popullin e Xhorxhias” dhe “për të frikësuar zyrtarët e zgjedhjeve në Xhorxhia në një përpjekje për të falsifikuar numërimin e votave në zgjedhjet presidenciale”. Fani Uillis, avokati i rrethit për Fulton County (në thelb, Atlanta), po shqyrton një hetim.
Edhe një hetim tjetër ligjor mund të presë Trump. Shugerman thotë se Nju Jorku mund të thërrasë dëshmitarët e një përpjekje të mëparshme për të ndërhyrë në zgjedhjet e vitit 2020: Telefonata e Trump në korrik 2019 duke i kërkuar presidentit të Ukrainës që të gërmonte gjëra negative lidhur me Biden.
Ndërsa ditët e tij në detyrë shkojnë drejt fundit, Trump mund të tundohet t’i japë vetes faljen presidenciale. Asnjë president nuk ka provuar ndonjëherë kërcënim të tillë ligjor.
Falja e vetvetes mund të jetë në kundërshtim me personalitetin e Trump, pasi do të kërkonte që ai të rrëfejë për ligësitë që ka bërë.
(Kushtetuta lejon që “shkeljet” të falen, jo njerëzit.) Strategjia mund të kthehet edhe në rezultat nëse gjykatat vendosin se vetë-faljet janë antikushtetuese; Trump më pas mund të ketë paraqitur një listë të detajuar të krimeve të mundshme që prokurorët duhet të hetojnë. Në çdo rast, lehtësimi nga ndjekja penale federale nuk do ta shpëtonte marrësin e faljes nga përgjigjja ndaj shkeljeve të ligjeve të shtetit.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mundet Donald Trump të falë veten?
Nëse Trump duket e vepron si fashist, ndoshta është i tillë
