Një vit më parë, juristët dhe ekspertët po diskutonin nëse fajësimi i një presidenti amerikan është kryesisht çështje e ligjit apo e politikës. Sigurisht që janë të dyja dhe nuk ka asgjë të keqe me pjesën politike.
Sipas Kushtetutës së SHBA, janë politikanët, jo gjykatat, ata që supozohet të gjykojnë nëse një president ka kryer “krime të larta dhe kundërvajtje” dhe, ç’është më e rëndësishmja, nëse një shef ekzekutiv përbën një kërcënim të vazhdueshëm për republikën.
Me më pak se dy javë përpara se Joe Biden të zëvendësojë Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, çështja është ngritur përsëri, me Kryetaren e Dhomës Nancy Pelosi duke bërë të qartë se presidenti duhet të hiqet nga kabineti i tij, përmes Amendamentit të 25-të, ose me fajësim.
Kryengritja e dhunshme në Kapitolin e SHBA-së, e nxitur nga Trump, përfaqëson diçka të re dhe profane në historinë Amerikane.
Edhe pse Biden do të inaugurohet në 20 Janar, zyra e presidencës nuk mund të jetë e sigurt në duart e Trump.
Ai duhet të fajësohet (përsëri), të hiqet nga detyra dhe të ndalohet nga mbajtja e detyrës publike përsëri.
Ndonjëherë, ligjvënësit thjesht mund të tolerojnë disa keqbërje presidenciale, pasi kanë arritur në përfundimin se kostot e ndjekjes së veprimeve të mëtejshme do të tejkalojnë përfitimet. Por kjo nuk është një nga ato raste.
Nëse nuk ka ndëshkim për kryengritjen në Kapitol, Republikanët e Kongresit do të sinjalizojnë përsëri bashkëpunimin e tyre në krim.
Mesazhi do të jetë se edhe kjo është e pranueshme: një president i ulur me të vërtetë mund të nxisë dhunë kundër njërës prej tre degëve politike të republikës.
Disa do të shqetësohen se një fajësim i dytë dhe një ndalim i përhershëm thjesht do të provokojë “mbështetësit” e Trump. Por ky argument nuk pi më ujë.
Pavarësisht se çfarë bëjnë ose nuk bëjnë demokratët ose republikanët përgjegjës në gjysmë të rrugës si senatori Mitt Romney, Trump dhe drejtuesit e tij në mediat e krahut të djathtë gjithsesi do të nxisin lëvizjen.
Hapi vendimtar nuk është thjesht heqja e Trump por ndalimi i tij nga politika për gjithë jetën.
Megjithëse kjo përfshin një kufizim të përhershëm të të drejtave themelore politike të një individi, megjithatë, shumë demokraci lejojnë një mundësi të tillë.
Për shembull, sipas Ligjit Themelor Gjerman, ata që abuzojnë me fjalën e lirë dhe liritë e tjera themelore në mënyrë që të minojnë demokracinë liberale mund të humbin të drejtat e tyre. Kjo dispozitë nuk është zbatuar asnjëherë me sukses, pjesërisht.
Nëse jeni një nga shumë njerëzit që favorizojnë rikthimin e të drejtave të votimit për persona të dënuar, si mund të justifikonit një ndalim ndaj dikujt si Trump?
Po sikur Trump të pendohej? A nuk duhet të nxitohemi me refuzimin e ndalimit të dikujt përgjithmonë?
Kjo nuk ka gjasa. Trump është përpjekur me këmbëngulje të përmbysë vetë procesin demokratik. Kjo nuk është vetëm ndonjë krim i lartë ose kundërvajtje; as nuk është e krahasueshme me ndonjë marrëdhënie biznesi para (dhe gjatë) presidencës për të cilën ai mund të ndiqet penalisht.
Nëse dikush refuzon të luajë sipas rregullave të lojës (veçanërisht rregullat aq themelore sa “fiton kandidati që merr më shumë vota”), është krejtësisht e arsyeshme ta nxjerrësh atë lojtar nga loja.
A do ta mbështesnin republikanët një veprim të tillë?
Shumë, si senatorët Josh Hawley nga Misuri dhe Ted Cruz i Teksasit, kanë vënë bast fatin e tyre politik në krijimin e lëvizjes së djathtë ekstreme të Amerikës. Por të tjerët tani mund të jenë duke kërkuar shpëtimin nga copëzat e Trump.
Nëse republikanët nuk arrijnë ta bëjnë plotësisht dhe menjëherë, ata do ta pësojnë, por jo para se gjërat të bëhen shumë, shumë më keq.
Jan-Werner Mueller, Profesor i Politikës në Universitetin Princeton, është një anëtar i Institutit të Studimeve të Avancuara në Berlin dhe autori i Rregullave të Demokracisë së ardhshme (Farrar, Straus dhe Giroux, 2021).
Përkthyer dhe përshtatur nga The Washington Post/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Demokratët mësuan dje se mund të fitojnë sërish, por pa Trump!
I gjithë shtypi botëror njëzëri: Trump është fajtori!
Trump i ka duart të lyera me gjak!
