Nën drejtimin e Trump, Republikanët riformuan gjyqësorin federal. Tani demokratët kanë shansin të bëjnë të njëjtën gjë. Në një mandat të vetëm, administrata Trump riformoi gjyqësorin federal. Duke punuar ngushtë me një Senat Republikan, Shtëpia e Bardhë nën drejtimin e Trump caktoi më shumë se një të katërtën e të gjithë gjyqtarëve aktivë, duke përfshirë tre gjyqtarë të Gjykatës së Lartë dhe shumë gjyqtarë të gjykatave të apelit, 245 gjyqtarë në tërësi, më shumë se presidentët e tjerë të fundit në mandatet e tyre të para.
Ata kanë jetëgjatësi dhe janë relativisht të rinj. Shtatëdhjetë e gjashtë përqind ishin burra; 84 për qind ishin të bardhë. Dhe me shumicë dërrmuese, ata janë këmbëngulës konservatorë. Pra, ndikimi në gjykatat federale do të jetë i rëndësishëm dhe do të zgjasë për dekada.
Tani që Demokratët kanë fituar përsëri Shtëpinë e Bardhë dhe kontrollin e Senatit, partia duhet të shfrytëzojë mundësinë e saj dhe të përqendrohet në emërimin dhe konfirmimin e gjyqtarëve. Është veçanërisht urgjente sepse ata kanë kontroll mbi Senatin me një votë të vetme dhe është e paqartë nëse ata do të jenë në gjendje të mbajnë kontrollin pas zgjedhjeve afatmesme.
Për këtë qëllim, gjykatësi, Stephen Breyer duhet të konsiderojë seriozisht të heqë dorë nga Gjykata e Lartë në korrik 2021, në fund të mandatit aktual të gjykatës. Gjyqtari Breyer do të jetë 83 vjeç në gusht dhe ka qenë në drejtësi që nga emërimi i tij në vitin 1994 nga Presidenti Bill Clinton. Ai duhet t’i japë Presidentit Biden mundësinë për ta zëvendësuar atë ndërsa Senati është në duart e Demokratëve.
Udhëheqësi i ri i shumicës së Senatit, Chuck Schumer i Nju Jorkut, duhet të jetë të paktën po aq agresiv në përpjekjen për të riformësuar sistemin gjyqësor sa ishte paraardhësi i tij Republikan, Mitch McConnell nga Kentucky. Dhe senatori McConnell ishte shumë agresiv.
Është për të ardhur keq se demokratët nuk e kanë patur gjithmonë plotësimin e gjyqtarëve një përparësi. Clinton mori detyrën në janar 1993 me shumë gjykime të paplotësuara. Dy vjet më vonë, kur republikanët morën kontrollin e Senatit, shumë prej atyre posteve mbetën të hapura. Presidenti Barack Obama ishte gjithashtu i ngadaltë në emërimin e gjykatësve. Demokratët duhet të rrisin numrin e gjyqtarëve të Gjykatës së Rrethit dhe Gjykatës së Apelit. Krejtësisht përveç ndihmës për të rivendosur ekuilibrin ideologjik në gjykatat federale, kjo rritje është tepër e vonuar.
Zgjerimi i fundit i rëndësishëm në gjyqësorin federal ishte në 1990, kur Akti i Reformës në Drejtësinë Civile krijoi 11 gjykime të reja qarkore, 61 gjykime të reja rrethi dhe 13 gjykime të përkohshme rrethi. Regjistrimet gjyqësore janë rritur ndjeshëm që nga hera e fundit që u krijuan disa poste të reja gjyqësore federale. Si rezultat, gjykatat kanë qenë në krizë. Që nga viti 1990 deri në fund të vitit 2018, regjistrimet e çështjeve në gjykatat e apelit u rritën me 15 përqind dhe në gjykatat e rrethit me 39 përqind.
Për shembull, në Distriktin Lindor të Kalifornisë, i cili mbulon Luginën Qendrore përmes Sacramentos, asnjë post i ri gjyqësor nuk është krijuar në më shumë se 40 vjet, edhe pse popullsia e atij rrethi u rrit me më shumë se 5.5 milion njerëz. Edhe përpara efekteve të pandemisë, kohët e pritjes për gjykimet civile në Distriktin Lindor të Kalifornisë po afroheshin pesë vjet dhe, për njerëzit mesatarë që kërkonin ndihmë, duket se ka pak ose aspak perspektivë për të zgjidhur çështjet e tyre.
Mund të jetë gati e pamundur që njerëzit të marrin çështjet e tyre në shumë gjykata federale për shkak të numrit kolosal të çështjeve. Gjyqtarët e rretheve nuk kanë më kohë të dëgjojnë argumente verbale në shumë raste. Palëve ndërgjyqëse shpesh u thuhet se ata mund të dëshirojnë të marrin në konsideratë rrugë të tjera, si arbitrazhi. Ata me xhepa të thellë mund të jenë në gjendje ta presin atë ose të paguajnë për arbitrat për të zgjidhur mosmarrëveshjet privatisht, por për shumicën e amerikanëve, situata aktuale është një pengesë e madhe për të marrë ndonjëherë drejtësi.
Gjithashtu, gjyqtarët federalë të cilët kanë të drejtë për statusin e të moshuarve duhet ta marrin atë. Ata gjyqtarë ende mund të trajtojnë çështjet, duke ndihmuar në rritjen e kapacitetit të gjyqësorit federal. Por duke marrë statusin e të moshuarit, ata gjithashtu do të hapnin vendet e tyre dhe do t’u jepnin Demokratëve një shans për t’i zëvendësuar ato. Gjatë presidencës Obama, një numër gjyqtarësh të gjykatave të apelit liberal nuk pranuan të marrin statusin e të moshuarve kur edhe kishin mundësinë të bënin diçka të tillë. Kur ata u larguan përfundimisht nga pankina, ishte tepër vonë për Demokratët sepse Republikanët kishin marrë kontrollin e Senatit. Presidenti Donald Trump emëroi konservatorët për të marrë vendin e tyre.
Rëndësia e gjykatave federale nuk mund të nënvlerësohet. Ndjekjet penale, proceset gjyqësore për të drejtat civile, të drejtat e autorit dhe çështjet e antitrustit, pretendimet e lirisë fetare dhe çështje të tjera të panumërta kalojnë nëpër ato dhoma. Gjykatat federale adresojnë gjithashtu disa nga problemet më të ngutshme të kohës sonë. Ato janë mbrojtja e fundit ndaj abuzimeve nga degët e tjera të qeverisë.
Demokratët duhet të veprojnë me nxitim dhe të ndjekin shembullin e homologëve të tyre Republikanë duke e bërë gjyqësorin federal përparësinë e tyre urgjente.
Përkthyer dhe përshtatur nga The New York Times/ F.H, Konica.al
