Të dy palët duhet të kenë një vizion largpamës nëse dëshirojnë të pajtohen ndonjëherë mes tyre.
Shtetet e Bashkuara dhe Rusia duken të ndara nga vizionet e tyre të rendit botëror, interesave gjeopolitikë dhe vlerave saqë shumë thonë se nuk mund të bëhet fjalë për një partneritet të ri ose rivendosje raportesh midis vendeve. Më e mira për të cilën të gjitha palët mund të shpresojnë, në këtë rast është një përpjekje për të shmangur një luftë bërthamore që i jep fund civilizimit ose përshkallëzim të paqëllimtë në konflikt ushtarak.
Ky duket të jetë lloji i bashkëpunimit që Presidenti i SHBA Joe Biden po kërkonte në telefonatën e tij të parë me udhëheqësin rus Vladimir Putin, i cili u përqendrua në zgjatjen e traktatit të Neë Start përpara se të kalonte në listën e veprimeve malinje të Rusisë – ndalimi dhe burgosja e liderit të opozitës Alexei Navalny, arrestimi masiv i protestuesve, sulmet kibernetike, ndërhyrje në zgjedhje, etj. Por marrëdhëniet SHBA-Rusi janë të denja për një përpjekje tjetër për një marrëdhënie më të thellë – një që prish ciklin e veprës së hakmarrjes që ka karakterizuar marrëdhëniet SHBA-Rusi gjatë tre dekadave të fundit që nga ditët kur Muri i Berlinit u shemb dhe Lufta e vjetër e Ftohtë përfundoi. Për ta bërë këtë, ka disa hapa të qartë politikë që të dy palët mund të ndërmarrin për të realizuar interesat e tyre të përbashkët.
Së pari, analistët shpesh përqendrohen te “Putinizmi” dhe korrupsioni dhe agresioni që ai sjell. Biden, nga ana e tij, ka deklaruar se Shtetet e Bashkuara nuk do të “tërhiqen përballë veprimeve agresive të Rusisë”. Nuk ka dyshim që veprimet agresive të Rusisë iu kanë bërë dëm Shteteve të Bashkuara dhe më gjerë. Megjithatë Putini nuk u shfaq nga askund.
Strategjitë e tij kanë një pikënisje në tradhti që shumë rusë e ndienin kur NATO u zgjerua drejt lindjes pas sigurimeve që dha se kjo gjë nuk do të bëhej. Dhe pastaj ishte tjetërsimi i mëtejshëm i shkaktuar nga bombardimet amerikane të aleatit rus Serbia në 1999, vendimet për të ndërtuar sistemet e mbrojtjes raketore Aegis Ashore në Rumani dhe Poloni, mbështetja për një udhëheqës anti-rus në Gjeorgji pas 2003 dhe mbështetja për Opozitë pro perëndimore në Ukrainë në 2004 dhe më pas në 2013-2014. Pastaj ishte vendimi i SHBA-së për të shkuar përtej mandatit të Kombeve të Bashkuara dhe për të rrëzuar regjimin e Muammar al-Kadafit në Libi në 2011, dhe sigurisht mbështetjen e SHBA për figurat e opozitës në Rusi.
Është e dobishme të kuptohet se nuk është vetëm Putini, por edhe paraardhësit e tij, Boris Jeltsin dhe Mikhail Gorbachev, të cilët ndihen të hidhëruar nga veprimet e SHBA-së. Në kujtimet e ish-Zëvendës Sekretarit të Shtetit të SHBA Strobe Talbott, ai kujton një bisedë kur Presidenti i atëhershëm Bill Clinton e vuri veten në vendin e Jeltsin: “Ne vazhdojmë t’i themi Ol ‘Boris,”Mirë, tani ja çfarë duhet të bësh më tej”. Dhe në mes të presidencës së tij, edhe fillimisht Jelcini pro-perëndimor do të shprehte pakënaqësinë e tij, “Nuk më pëlqen kur SH.B.A.-ja vë në dukje epërsinë e saj… Rusia do të ngrihet përsëri!” ai tha, “Unë e përsëris: Rusia do të ngrihet përsëri!”
Nga ai këndvështrim, nuk është mister pse Jelcini i zellshëm zgjodhi Putinin e çeliktë për të “ngritur Rusinë nga rënia e saj”. (Dhe nuk ishte vetëm premtimi i Putinit për të mos ndjekur Jeltsin, familjen e tij ose miqtë për korrupsion.) Duke parë me dhimbje, Gorbachev më tha dy vjet më parë që, pasi ai la Murin e Berlinit të binte dhe punoi për t’i dhënë fund Luftës së Ftohtë, Shtetet e Bashkuara vazhduan të përpiqen të “shtyjnë Rusinë nga gjeopolitika”.
Pra, problemet në marrëdhëniet SHBA-Rusi nuk janë vetëm “Putinizmi” ose ideja se Putini ka frikë nga demokracia dhe ka nevojë për një armik të jashtëm për të qëndruar në pushtet. Përkundrazi, problemet ekzistonin më parë dhe do të vazhdojnë shumë më vonë.
Së dyti, për të filluar një proces pajtimi, negociatorët duhet të shohin të gjithë tablonë, të gjithë sistemin e konfliktit aksion-reagim. Pikëpamja se Rusia ishte e rrezikshme dhe duhej të përmbahej ndërsa ishte e dobët u bë në një pjesë të madhe një profeci vetë-përmbushëse. Po, reagimet hakmarrëse të Putinit luajtën rolin e tyre kritik në këtë lojë dhe i ka shërbyer qëllimeve të regjimit për të ulur poshtë dhe për të portretizuar një kërcënim të jashtëm për popullatën. Por kjo mund t’u shërbejë interesave të SH.B.A.-së për të shtypur ndalimin e butonit të sulmit dhe për të shqyrtuar se ku mund të rishikojë supozimet e veta. Për të përdorur atë që është një metaforë e shkëlqyer popullore nga një proverb rus, “Ne të gjithë shohim nga kulla e kishës tonë.” Kjo fjalë e urtë shekullore përçon shumë mirë “paragjykimin ana ime” të asaj që ne e quajmë “narcizëm strategjik”.
Më produktiv do të shikojë botën me “ndjeshmëri strategjike”. Në fushën e negociatave dhe ndërmjetësimit, studiuesit për dekada kanë studiuar se si dhe pse njerëzit bien në reagime dhe konflikte, dhe se si ne mund të zmbrapsemi dhe të shohim se cilat opsione krijuese mund të na shpëtojnë nga sulmet. Për administratën e Biden në termat e menjëhershëm, një mundësi mund të jetë një fjalim.
Fjalimi i fillimit të Presidentit John F. Kennedy “Strategjia e Paqes” në 1963 në Universitetin Amerikan. Kennedy mbajti një qëndrim të fortë në mbrojtje të vlerave demokratike, refuzoi vendosmërisht komunizmin dhe bëri thirrje për ndjeshmëri dhe introspeksion. Ajo nuk ishte vetëm retorikë e lartë – ajo theu bllokimin tetë-vjeçar në negociatat SHBA-Sovjetike për provat bërthamore dhe çoi dy muaj më vonë në Traktatin e Ndalimit të Testimit të Pjesshëm.
Sot, Biden jo vetëm që mund të denoncojë autoritarizmin në Rusi dhe të përsërisë se Shtetet e Bashkuara nuk do të rrotullohen përballë agresionit rus, por gjithashtu të pranojnë, siç bëri Kennedy, që të dy palët kontribuan në ciklin tragjik të reagimit të veprimit të konfliktit në marrëdhëniet e dy vendeve. Administrata e Biden-it mund të kërkojë më tej mundësi për bashkëpunim mbi pandeminë, ndryshimin e klimës, hapësirën, diplomacinë kibernetike, tranzitin në Arktik dhe më gjerë.
Ishte pas krizës raketore Kubane të Tetorit 1962 që Kennedy mbajti fjalimin e tij në 1963. Fjalët e tij përmbyllëse: “Dhe nëse nuk mund t’i japim fund dallimeve tona, të paktën mund të ndihmojmë që ta bëjmë botën të sigurt për larminë. Në analizën e fundit, lidhja jonë më e zakonshme është se ne të gjithë banojmë në këtë planet të vogël. Ne të gjithë thithim të njëjtin ajër. Ne të gjithë e çmojmë të ardhmen e fëmijëve tanë. Dhe të gjithë jemi të vdekshëm.
Kur udhëheqësit personalisht njohin atë që është në lojë, marrëveshjet bëhen. Presidenti i SHBA Ronald Reagan, i ndikuar shumë nga filmi ABC Një ditë më pas , njohu rrezikun bërthamor. Ai dhe Gorbachev nënshkruan marrëveshjet më të mëdha për uljen e armatimeve në histori. Me siguri, Biden dhe Putin pranojnë sot se armiqësia SHBA-Rusi nuk është e mirë as për rusët dhe as për amerikanët. Të dy duhet të ngrihen mbi kullën e tyre të kishës për të gjetur vendin ku të gjithë mund të takohemi.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Affairs/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Sa shumë ndryshojnë Biden dhe Putin…
